Met het Toekomstcontract voor Werkgelegenheid in de hand kan de regering nu eindelijk werk maken van haar eigenlijke opdracht.
HOEWEL in het zogeheten Toekomstcontract voor Werkgelegenheid nogal wat half uitgewerkte maatregelen en fopartikelen zitten, leken alle betrokkenen regering en sociale partners in hun schik met het akkoord dat ze afgelopen week bereikten. Deze overeenkomst moet de regering bij machte maken om tegen de eeuwwisseling het aantal werklozen te halveren voorzichtigheidshalve spreekt premier Jean-Luc Dehaene (CVP) over een halvering van ?de uitkeringsgerechtigde werkloosheid.?
Daar zal alvast volk komen naar kijken. Om deze belofte te kunnen hard maken, moeten er, volgens de berekeningen van een perscommentator, van nu af aan, per dag zon- en feestdagen inbegrepen meer dan 150 nieuwe banen bij komen. Uiteraard loopt het zo’n vaart niet. De premier en zijn regering weten dat, de sociale partners weten dat en vreemd genoeg de werklozen beseffen dit ook.
In het beste geval zullen de werkloosheidscijfers er de komende maanden plotseling merkelijk beter uitzien. Want de bedrevenheid van de regering om de statistieken bij te smukken, bereikt stilaan een olympisch niveau. Eigenlijk blijkt niet één prognose of bilan van de overheid nog echt betrouwbaar. Onlangs werd zelfs gouverneur Fons Verplaetse van de Nationale Bank er door het weekblad Trends openlijk van beschuldigd tijdens de voorbije maanden stelselmatig de groeiprognoses te hebben vervalst, kwestie van het de regering wat comfort te geven. Die toch wel krasse beschuldiging veroorzaakte overigens geen enkele commotie. Gewoon, omdat de meeste waarnemers al langer dit vermoeden koesterden.
Intussen werd ook duidelijk dat de vrijgegeven cijfers met betrekking tot de werkloosheid al evenmin betrouwbaar zijn. Want ook zij komen tevoorschijn als het resultaat van een grondige poetsbeurt. En het is nog niet afgelopen. Vorige week benadrukte de eerste-minister Dehaene dat werklozen, die door de gemeentelijke klusjesdienst (Plaatselijke Werkgelegenheidsagentschappen PWA) worden bezig gehouden, volgens hem niet langer meer als werkloos te beschouwen vallen. En zie, bleek dat de zogenaamde PWA’ers intussen al uit de werkloosheidscijfers waren gehaald ! Voor de werklozen maakt het bitter weinig verschil, maar de staatsboekhouding oogt er weer wat beter door.
Het belangrijkste van het vorige week behaalde Toekomstcontract voor de Werkgelegenheid is dan ook niet dat de regering hiermee, zoals beloofd, het tewerkstellingstij zal keren. ?Het belangrijkste aan heel dit akkoord is dat het bestaat,? zo klonk het in zowel regeringskringen als in de werkgevers- en werknemersorganisaties.
GOEDE INTENTIES.
En elk van de betrokken partijen beschikt zo over een eigen reden waarom er een akkoord moest komen. Voor de sociale partners lag die voor de hand. Een akkoord als dit vertegenwoordigt een herbevestiging van hun bestaansreden. Tegelijk toont het aan dat het Belgische overlegmodel nog een toekomst heeft. De regering heeft er met dit akkoord dan weer voor gezorgd dat er eind ’96, eens de loonstop voorbij, een loonmatiging in voege treedt. Eigenlijk vormt dit het belangrijkste element in heel het Toekomstcontract voor Werkgelegenheid.
?Om de werkgelegenheid te vrijwaren en de concurrentiekracht op peil te houden, moet een mechanisme worden uitgewerkt waarbij de loonontwikkeling op preventieve wijze wordt afgestemd op de partnerlanden van de Unie, dat zijn vooral Duitsland, Frankrijk en Nederland,? zo staat in de bijlage van het Toekomstcontract. Het is niets anders dan wat voorzitter Robert Tollet van de Centrale Raad van het Bedrijfsleven (CRB) enkele weken eerder in een persoonlijke nota lanceerde.
Met de gevonden oplossing (zie kaderstukken) konden de werkgevers gemakkelijk instemmen, want er werd een rem gezet op mogelijke looneisen bij het beëindigen van de loonstop. De vakbonden toonden zich op hun beurt opgetogen omdat de indexkoppeling, zij het in een meer beperkte mate, overeind bleef.
Omdat elk van de onderhandelaars iets moest kunnen voorleggen bij de eigen achterban, werden een aantal goede intenties ingeschreven in verband met de vermindering van de arbeidsduur, brugpensioen en dergelijke. Intenties die in praktijk zullen gebracht worden op de dag dat de regering over het nodige geld beschikt. Tot zolang…
Bij de werkgevers en bij de christelijke vakbonden waren ze duidelijk tot heel veel bereid om tot dit akkoord te komen. De socialistische bonden daarentegen waren op hun qui vive, zij stelden zich op als de hardste onderhandelaars aan tafel. ?Maar Nollet ontpopte zich als een beter en vooral flexibeler onderhandelaar dan zijn voorganger, wijlen François Janssen,? klonk het achteraf bij andere deelnemers aan het conclaaf in Hertoginnedal.
De socialistische coalitiepartners PS en SP , die de afgelopen maanden nauw contact onderhielden met de socialistische bonden, zien met dit akkoord een zware last van de schouders genomen. De komende weken en maanden, als aan de begroting ’96 en ’97 en aan de sociale zekerheid wordt gesleuteld, hoeven zij niet continu achterom te kijken om de reacties van de syndicale achterban te peilen. Bij monde van Michel Nollet en Mia Devits heeft de ABVV-top in Hertoginnedal mee onderschreven dat ze ?de toetreding tot de (Europese) monetaire unie als een essentiële bijdrage tot een duurzaam herstel van de Europese economieën beschouwt.? Bovendien verklaarden Nollet en Devits zich akkoord met de intentie van de regering om ?met het oog op de tewerkstelling, door een daling van de patronale bijdragen, op een termijn van vijf à zes jaar, de sociale-zekerheidsbijdrage gelijk te schakelen met deze van onze belangrijkste drie handelspartners.? Het betreft hier twee voor de meerderheid essentiële beloften. Nollet en Devits zullen de komende dagen bij hun achterban en centrales uitleggen waar dit alles op neerkomt.
110 MILJARD FRANK.
Die achterban kreeg intussen de wacht aangezegd. In een gesprek met Le Soir verwittigde Nollet : ?Wie dit akkoord wegstemt, zal de ABVV-top een alternatief moeten voorleggen.? Deze week raadplegen de sociale partners hun leden. Nadien, als de leden met het bereikte compromis instemmen, wordt het Toekomstcontract op 30 april officiëel ondertekend.
Dat is geen dag te laat. Want de ingrepen, waar de regering de komende weken voor staat, zijn niet gering. Tegen begin mei, met de afronding van de begrotingscontrole ’96, moet zij nog eens 25 à 30 miljard frank zien te vinden, de helft daarvan in de sociale zekerheid. Volgens ingewijden kan deze ingreep zonder al te veel pijn verlopen.
Het vervolg daarop werd intussen aangegeven in een recente mededeling van begrotingsminister Herman Van Rompuy (CVP) in verband met de vermindering van de primaire uitgaven tijdens het eerste trimester van 1996. ?Deze ontwikkeling getuigt van de wil van de regering om in 1996 aan de uitgavenzijde de zwaarste inspanning te leveren met het oog op het terugdringen van het totale overheidstekort tot een peil van drie procent van het bruto binnenlands product (bbp),? liet Van Rompuy weten. De minister voegde eraan toe : ?De aan de gang zijnde begrotingscontrole bevestigt dat de uitgaven goed onder controle zijn en na aloop van de werkzaamheden zou het zelfs mogelijk zijn om de overheidsuitgaven nog voort in te krimpen.?
Dat laatste is voor zeer binnenkort. Want in juli al begint de opmaak van de begroting ’97. Ten laatste op 17 mei moeten alle federale ministeries hun begrotingsvoorstellen indienen. De op dat niveau te leveren inspanning wordt op minstens 80 miljard frank geraamd. De helft daarvan zal alweer uit de sociale zekerheid komen. Al was het maar omdat de éénmalige maatregelen die vorig jaar werden genomen ten belope van 47 miljard frank, moeten vervangen worden door blijvende structurele ingrepen in de sociale zekerheid. Dat alleen al gecombineerd met de ambitie van de regering om de sociale-zekerheidsbijdrage af te stemmen op die van de buurlanden impliceert onvermijdelijk in een modernisering van de sociale zekerheid.
Al deze cijfers 25/30 miljard frank voor de begrotingscontrole ’96 en 80 miljard frank voor de begroting ’97 gelden alleen bij een economische groei van 1,6 procent. Daalt die groei nog voort, dan stijgen de te leveren inspanningen navenant. Volgens een aantal vooraanstaande marktspecialisten gaat het wel degelijk die kant op. Het Institut de Recherches Economiques et Sociales, verbonden aan het katholieke universiteit van Louvain-la-Neuve, liet onlangs verstaan dat het tekort dit jaar een vol procent van het bbp, of meer dan tachtig miljard frank boven de Maastricht-norm zou uitkomen.
Hoe dan ook, met de begrotingscontrole ’96 en de begroting ’97 voor de boeg, begint de meerderheid aan een besparingsoperatie die minstens 110 miljard frank moet opleveren. Aan dit soort opdrachten zijn in het verleden al sterkere coalities kapot gegaan.
Gelukkig kan de regering steunen op een uiterst volgzame meerderheid in het parlement. Vanuit de oppositie lanceerde VLD-voorzitter Herman De Croo zelfs het verwijt dat de regering de facto al met volmachten regeert. Een allusie die bij enkele Kamerleden niet in dovemansoren viel. Weet de VLD-voorzitter meer over de intenties van de regering dan zijn collega’s van de meerderheid ?
Rik Van CauwelaertGuido Despiegelaere
Omringd door zijn gesprekspartners geeft premier Jean-Luc Dehaene uitleg bij het Toekomstcontract : onbetrouwbare cijfers ?
VBO-voorzitter Georges Jacobs en ACV-voorzitter Willy Peirens : voor elk wat wils.
ABVV-voorzitter Michel Nollet (op de foto met VBO-topman Tony Vandeputte) : flexibeler dan zijn voorganger.
Begrotingsminister Herman Van Rompuy : alles onder controle
