Toen de N-VA tien jaar geleden werd opgericht, gaf niemand de partij een schijn van kans. Maar ondertussen is gebleken dat ze een blijver is. Meer nog: de N-VA is vandaag hot in Vlaanderen. En dan is het soms moeilijk bescheiden te blijven.
Domein Bokrijk Zondag 11 september 11 uur
Iedereen wil Bart De Wever aanraken. Als een soort Sinterklaas wandelt de N-VA-voorzitter door Bokrijk. Felgeel regenjasje over zijn blauwe poloshirt en een gelaten blik op zijn gezicht. ‘Er zijn hier vandaag veel nieuwe afdelingen en al die mensen willen zich natuurlijk aan me voorstellen’, zegt hij. ‘Ik had wel gedacht dat het contact wat tactiel zou worden. Echt iets voor mij.’ Vijfduizend leden uit alle hoeken van Vlaanderen zijn naar de Familiedag van hun partij gekomen. En het hadden er nog veel meer kunnen zijn, want de N-VA heeft honderden mensen moeten weigeren. ‘Dat is niet alleen omdat wij nu in de lift zitten’, zegt De Wever. ‘Bij andere partijen, zoals CD&V, haken de leden af als het slecht gaat. Maar onze mensen zijn heel overtuigd; daar zit poeier in.’
Terwijl hij door het kinderdorp met klimmuren en gigantische springkastelen stapt, wordt de voorzitter constant aangeklampt door partijgenoten die met hem op de foto willen. Een opa roept inderhaast zijn drie kleinkinderen samen om met de voorzitter te poseren. Zelfs het kleinste meisje weet wie die dikke meneer is. ‘Dat is Bart. Die helpt de koning’, zegt ze. Haar opa is content. ‘Ik zat vroeger bij de Volksunie’, zegt hij. ‘En na het kartel met CD&V heb ik me bij de N-VA aangesloten, want ik geloof echt dat Bart De Wever het bij het rechte eind heeft.’
Aan het verkoopstandje gaan de gele paraplu’s ondertussen vlotjes over de toonbank. ‘Het zal vandaag nochtans niet regenen’, lacht een voorbijganger. ‘Die tijden zijn voor de N-VA definitief voorbij; wij zijn nu echt wel op het droge.’ En dus koopt hij maar een Vlaamse bumpersticker en een USB-stick met het partij-embleem op. Verderop heeft een wat zenuwachtig lachende jongeman naast De Wever postgevat. ‘Tom De Vos, bestuurslid van de Blankenbergse afdeling’, stelt hij zich voor. En dan wil ook hij met de voorzitter op de foto. ‘Je weet maar nooit waar dat goed voor is met de gemeenteraadsverkiezingen in het vooruitzicht’, zegt hij. Niet dat hij zich daar echt zorgen over maakt. ‘Toen Bart De Wever neen zei tegen de nota-Di Rupo dacht ik nog: miljèr, wat doet hij nu? Maar ondertussen is gebleken dat hij de juiste beslissing heeft genomen. Bart is duidelijk slimmer dan ik.’
Aan een hoge tafel staan een paar partijgezichten op een kluitje: voormalig LDD’er Rob Van de Velde, Europarlementslid Frieda Brepoels en Liesbeth Homans, de fractieleidster in de Senaat. Zij hoeven voorlopig niet met militanten op de foto. ‘Goed bezig, Ben. We mogen ons niet laten doen’, roept een militant als ondervoorzitter Ben Weyts achter de buggy van zijn dochter aan komt stappen. ‘De leden waarderen onze rechtlijnigheid’, zegt Weyts. ‘Zij zien ook wel wat er nu gebeurt: wat als een ramp begon, wordt alleen maar erger. Als je ziet wat formateur Elio Di Rupo dezer dagen allemaal op tafel gooit, weet je het wel.’ Onderweg krijgt hij schouderklopjes van een paar enthousiaste West-Vlamingen. ‘De partij is echt goed bezig’, zegt een van hen. ‘We kunnen gewoonweg niet meer verliezen. Ofwel sluiten de onderhandelaars een slecht akkoord af op basis van de nota- Di Rupo en krijgen wij dus gelijk. Ofwel slagen ze er niet in en krijgen wij ook gelijk.’
11.30 uur. Bart De Wever hijst een van zijn dochtertjes op zijn schouders en stapt naar het podium waar de Ketnetband net Het Smurfenlied inzet. Overal waar hij voorbijkomt, wordt er geapplaudisseerd. Ook door tieners en lagereschoolkinderen. Een op de vijf aanwezigen is jonger dan twaalf jaar, zal de voorzitter later zeggen. En hij weet heel goed hoe cruciaal dat is: een partij die jonge gezinnen weet aan te trekken, heeft de wind in de zeilen. 23.000 leden heeft de N-VA nu, en elke maand wordt er nog wel ergens in Vlaanderen een nieuwe afdeling opgericht. ‘En dat terwijl de traditionele partijen constant leden verliezen’, aldus De Wever.
Een jongetje struikelt haast over de gigantische Vlaamse vlag die hij om zijn schouders heeft gedrapeerd, en tussen het publiek zwaaien een paar kleuters overenthousiast met leeuwenvlagjes. Maar verder geen vaandelzwaaierij vandaag. Geen buitensporige Vlaamse vlaggen of spandoeken, en niemand die het Vlaamse volkslied aanheft. Dit is een professionele partij die geen zin heeft om straks in de Franstalige kranten te moeten lezen dat ze alleen maar provoceert en zich in een achterhaalde symbolenstrijd verliest.
‘Bob de Bouwer, kunnen wij het maken?’ kelen de Ketnetters, en Liesbeth Homans zet haar zoontje wat steviger op haar schouders. Terwijl de band een foto van het publiek maakt, kijkt Vlaams minister Geert Bourgeois stralend om zich heen. Tien jaar geleden richtte hij na het uiteenvallen van de Volksunie de N-VA op. Niemand gaf hem toen een schijn van kans. ‘De eerste jaren moesten we constant vechten tegen de kiesdrempel. Dat was zwaar. Zeer zwaar’, herinnert hij zich. ‘Maar dan zijn we plots van een ambachtelijk bedrijf tot een multinational uitgegroeid. Onze partij is in korte tijd zo groot geworden dat ze soms zelfs moeilijk beheersbaar is. Maar het lukt. En natuurlijk doet het goed om te zien dat wij in Vlaanderen zo’n groot draagvlak hebben. Op straat word ik constant aangesproken door mensen die echt in ons geloven. Ja, tegenwoordig is het elke dag kermis.’ Over het voortbestaan van de Vlaamse regering is Bourgeois niet al te ongerust. Zegt hij. ‘Ik geloof echt dat Kris Peeters er alles aan doet om tegen te gaan dat er een federaal akkoord komt dat tegen het Vlaamse regeerakkoord ingaat.’
12.15 uur. De voorzitter beklimt het podium. Het wordt stil op het plein. ‘Wij geven niet op, vrienden’, begint hij zijn toespraak. ‘Wij zetten door en zullen de Vlamingen niet teleurstellen.’ En dan volgt een pluim voor de Vlaamse ministers, want de Vlaamse begroting is in evenwicht. ‘Vanaf volgend jaar komt er in Vlaanderen een kindpremie’, zegt De Wever. ‘Na de zorgverzekering leggen we zo ook het tweede steentje van een eigen Vlaamse sociale zekerheid.’ Maar dat betekent niet dat de Vlamingen achterover mogen leunen, want de Vlaamse spaarzaamheid lokt volgens hem begerige ogen. ‘Als de nota-Di Rupo wordt uitgevoerd, zullen Brussel en Wallonië meer dan een miljard euro bij krijgen terwijl Vlaanderen zwaar zal moeten inleveren’, klinkt het. ‘En daarnaast wil de PS onze middenklasse en onze bedrijven nog maar eens laten opdraaien voor de federale tekorten door massale belastingverhogingen. Daarom wil ik duidelijk zijn: de rekening doorschuiven naar Vlaanderen, het zal met de N-VA in de Vlaamse regering niet waar zijn.’ Uitgelaten applaus. Een hoogbejaarde man tikt vurig met zijn metalen wandelstok op de tafel voor hem. Hear, hear. Dan roept De Wever de Vlaamse partijen op om eindelijk eens aan hetzelfde zeel te trekken. Hij wil in het parlement op zoek gaan naar een meerderheid die ‘wil besparen, in plaats van belasten. Hervormen, in plaats van aanmodderen’.
Een paar kleuters beginnen te jengelen. Ze willen frieten. En de voorzitter wellicht ook. Hij sluit zijn toespraak af met de belofte dat de N-VA de hand blijft uitsteken, en nodigt dan iedereen uit voor de barbecue. ‘Het is onmogelijk om voor zo veel mensen vlees te bakken’, zegt hij nog. ‘Maar ik heb dat opgelost. De barbecue is vervangen door een veronderstelde barbecue.’
12.30 uur. Terwijl de toehoorders in de richting van de braadlucht lopen, wordt Karim Van Overmeire aangesproken door een paar militanten uit de Kempen. Ze hebben in de krant gelezen dat de voormalige Vlaams Belanger bij de N-VA komt. ‘Het voelt goed’, zegt hij. ‘Ik zie hier ook heel wat mensen terug die ik nog ken uit het Vlaams Belang of de Vlaamse Beweging, en die vóór mij naar de N-VA zijn gekomen. Wat je hier vandaag ziet, zowel jonge gezinnen als ouderen uit alle lagen van de bevolking, toont aan dat de N-VA een Vlaams-nationalistische mainstreambeweging wordt. En dat is net waar ik altijd van heb gedroomd.’
De zon schijnt, er zijn varkensribbetjes genoeg voor iedereen en vooral: er valt geen onvertogen woord. En dat is wel heel uitzonderlijk op de ledendag van een Vlaamse partij. Aan tafel wordt niet afgegeven op de partijtop maar geklonken op de rechtlijnigheid van de boegbeelden. ‘Ik wil niet hoogmoedig klinken’, zegt Kamerlid Siegfried Bracke. ‘Maar ik loop veel op straat en ook daar reageren de mensen zeer positief. Dat komt wellicht doordat de werkelijkheid ons dag na dag meer gelijk geeft. Daar kunnen wij ook niets aan doen.’ En dan komt de Calimero in de N-VA’er boven. ‘Maar ondertussen worden wij wel systematisch aan de kant geschoven’, zucht hij. ‘We worden niet alleen uit de regeringsonderhandelingen geweerd, maar ook uit het bestuur van overheidsbedrijven zoals de NMBS. Dat komt door onze communautaire standpunten, maar ook doordat ze bang zijn dat wij aan het systeem zullen beginnen te knagen of het zelfs zullen proberen te veranderen.’
13.30 uur. In het Kinderdorp heeft Bart De Wever net een paar live interviews achter de rug voor de televisiejournaals. Een blond jongetje trekt hem aan de mouw. ‘Kun jij ervoor zorgen dat er volgende keer ook een dikke matras is waar je van kunt afspringen?’ vraagt hij ernstig. ‘Komt in orde’, antwoordt de voorzitter, terwijl hij nog maar eens naast een rist partijfans poseert. ‘Ik ben zo blij u eindelijk eens in het echt te zien’, zegt een Limburgse vrouw. ‘Ik wil u bedanken omdat u van onze partij een echte winnaar hebt gemaakt.’ De Wever knikt, glimlacht haast onopvallend en schudt dan nog een paar uitgestoken handen. ‘Het enthousiasme is zo groot dat we het wat moeten temperen’, zucht hij. ‘We moeten bescheiden blijven. We mogen vooral niet vergeten dat we nog altijd kleiner zijn dan de traditionele partijen, zeker op lokaal vlak. Als onze plaatselijke afdelingen denken dat het bij de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar overal erop en erover zal zijn, dan zijn we verloren.’ Maar makkelijk is het niet om duizenden euforische partijleden met beide voeten op de grond te houden. Zeker niet bij de nieuwe afdelingen, waar soms al hardop wordt gehoopt op 30 procent van de stemmen. Alleen de oudgedienden zijn voorzichtiger. ‘In 2010 behaalde de N-VA in Glabbeek 33,3 procent’, zegt Stef Dewil, Volksunieveteraan en voorzitter van de Glabbeekse N-VA-afdeling. ‘Maar gemeenteraadsverkiezingen zijn iets helemaal anders, want op lokaal niveau heeft goed bestuur geen politieke kleur. Ik denk dan ook niet dat we in de kleine gemeenten van die enorme uitslagen zullen behalen als op Vlaams niveau. Nee, in sprookjes geloof ik al lang niet meer.’
En de voorzitter duidelijk ook niet. Na het zoveelste compliment en de zoveelste foto van de dag, spreekt zijn blik boekdelen. Bart De Wever weet zeer goed dat dit niet voor altijd is, dat alles voorbijgaat. Zeker in de politiek. ‘En nu ga ik aanschuiven voor de barbecue’, zegt hij. ‘Want dat is uiteindelijk waar al die fotografen vandaag voor gekomen zijn.’
DOOR ANN PEUTEMAN / FOTO’S FILIP CLAUS
‘We moeten het enthousiasme van onze leden wat temperen.’ (de voorzitter)
