Aan scholen ontbreekt het de Antwerpse wijk Stuivenberg niet. De volksbuurten van de Scheldestad waren vorige eeuw bij de tijd als het ging om (lager) onderwijs, sociale huisvesting, verenigingsleven of gezondheidszorg.

De scholen werden met visie gebouwd. Het bouwplan moest alles bevatten wat de huizen veelal ontbeerden: licht, lucht en ruimte. Een eerste bouwprogramma van de stad legde al in 1854 onder meer het grondplan, de belichting en de verluchting van de scholen vast. Deze planmatige aanpak maakt dat de gebouwen tot vandaag veel gelijkenis vertonen, al hebben ze elk een eigen gezicht.

De meeste scholen hebben een directeurswoning en zijn geconcipieerd rond een centrale speelplaats met zijn typische afdaken op gietijzeren zuiltjes. De klaslokalen zijn ruim en hebben aan beide zijden ramen. Ook de gangen en trapzalen zijn breed, de turnzalen modern voor de tijd.

Jongens en meisjes werden tijdens de lesuren netjes uit elkaar gehouden. Maar hun scholen stonden muur aan muur. Tot vandaag zijn de insignes van de jongens- en de meisjesingang leesbaar. Er staan nog andere verhelderende boodschappen op de gevels, zoals “voor onze volkskinderen”. Niemand die er van opkeek in een omgeving met straatnamen als de Matigheids- en de Spaarstraat.

Bij het begin van het nieuwe schooljaar presenteert de vzw Antwerpen Averechts een tentoonstelling over de scholen van Stuivenberg. Dat gebeurt met de steun van het Sociaal Impulsfonds (Sif) en de Koning Boudewijnstichting. Antwerpen Averechts duwde onlangs nog aan de kar voor de bescherming van het fraaie art-decozwembad in dezelfde wijk (Veldstraat).

Met de kleinschalige scholenexpo krijgt een vergeten deel van het Antwerpse patrimonium weer aandacht. Dat kan nooit kwaad, want er is niet altijd evenveel respect opgebracht bij de noodzakelijke renovatiewerken. Sanitair werd plomp ingeplant of versleten ramen werden door plastic exemplaren vervangen. Ook de Antwerpse volksbuurt Stuivenberg zal niet stikken onder wat positieve aandacht. De meeste stadsscholen evolueerden naar drukbevolkte, kleurrijke concentratiescholen, met al hun warmte én hun moeilijkheden. Eén school werd na een fraaie restauratie een succesvol bedrijvencentrum.

De tentoonstelling toont ook een exemplaar van de jaren zestig van deze eeuw: de school ontworpen door architect Renaat Braem aan de Sint-Gummarusstraat. Maar in al zijn moderniteit sluit Braem naadloos aan bij het streven naar licht, lucht en ruimte van zijn verre voorgangers.

“10 scholen in Stuivenberg”, Oud Badhuis, Stuivenbergplein 38, Antwerpen. Tot 9/10. Werkdagen 9-12 en 13-17 uur, zaterdag 14-18 uur. Rondleiding per groep: 03/248.15.77.

Vanaf 4 tot 28/11 in het Zuiderpershuis, Waalse Kaai 14, Antwerpen. Dagelijks van 12-17 uur. Maandag gesloten.

P.R.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content