De installatie van Letermes driepartijenregering verliep wat in mineur. Zo te zien blijft de onzekerheid groot en is het onderlinge vertrouwen tussen liberalen, socialisten en christen-democraten beperkt. Iedereen let een beetje op zijn woorden, kwestie van de anderen niet te schofferen. Het woord bescheidenheid valt in alle interviews met de nieuwe Vlaamse ministers. Het contrast met de uitgelaten start van paars-groen in 1999 en de boude projecten die toen werden geformuleerd, is opvallend.
Op het eerste gezicht komt het grootste gevaar voor Leterme en zijn regering uit de eigen CD&V-rangen. De uitslag van 13 juni – ook al was dat geen echte overwinning – had bij sommige mandatarissen grote, persoonlijke ambities opgewekt. Die werden niet vervuld. Leterme koos voor twee debutanten naast zich in de regering: Inge Vervotte en Kris Peeters. Mogelijk wordt een andere nieuwkomer, de Antwerpse Cathy Berx, naar voren geschoven als nieuwe CD&V-voorzitter.
Het risico dat een twintiger als Vervotte, die tijdens de onderhandelingen wat zwakjes uit de schors kwam, al snel door de Wetstraatmolen wordt geplet, is niet denkbeeldig. Kris Peeters heeft tijdens de eerste jaren van Paars met zijn zelfstandigenorganisatie Unizo vrij snel de CVP-rol gelost en contacten gezocht in VLD-kringen. Dat is ze ter rechterzijde van CD&V niet ontgaan. Daarom was er de voorbije week zelfs nadrukkelijke steun vanuit de ACV- en ACW-hoofdkwartieren nodig om de middenstander Kris Peeters alsnog in de Vlaamse regering te krijgen.
Het bescheiden programma van de nieuwe Vlaamse regering is zeker niet opwindend te noemen. De Vlamingen weten nu al dat ze geduld zullen moeten oefenen – dat is niet hun sterkste zijde.
Wat we zullen overhouden van onze vrijetijdswelvaart, zal al duidelijk worden tijdens het komende overleg met de sociale partners. Het vertrek van Frank Vandenbroucke van het federale naar het Vlaamse niveau is een serieuze tegenvaller voor werkgevers en vakbonden. In hun ogen is Vandenbroucke de enige politicus die in staat is – en die voldoende vertrouwen geniet – om de grote verbouwingswerken te leiden. Zij moeten het nu stellen met Freya Van den Bossche.
De socialisten, zowel de Vlaamse als de Franstalige, hebben hun beste krachten teruggeroepen naar het regionale niveau en laten daarmee duidelijk blijken dat ze niet langer geloven in de samenstelling van de federale meerderheid. Tot Elio Di Rupo de tijd rijp acht om zijn overnamebod op de Wetstraat 16 te lanceren, past Johan Vande Lanotte op de federale kas.
Tijdens het sociaal overleg zullen de verschillen tussen Vlaanderen en Wallonië aan het licht komen. De eerste communautaire confrontatie komt er evenwel in september al, met de onderhandelingen over de lastenverdeling voor de sanering van de federale overheidsfinanciën. Uit de Belgische boekhouding blijkt dat Vlaanderen op zijn eentje het federale begrotingsevenwicht in stand houdt.
Om een SP.A-kopstuk te citeren: ‘Wij zijn best bereid tot 2010 mee te betalen voor de werkloosheid in Wallonië, maar daar moet dan wat tegenover staan.’ En in het Vlaamse regeerakkoord staan die communautaire ambities verwoord: volledig Vlaamse bevoegdheden voor gezondheidszorg en gezinsbeleid, ontwikkelingssamenwerking, telecommunicatie en wetenschaps- en technologiebeleid, voor meer financiële en fiscale autonomie, de overheveling van de spoorweginfrastructuur en de exploitatie ervan, grotere bevoegdheden om werkloosheidsuitkeringen aan te wenden als een activerend instrument voor de arbeidsmarkt, Vlaamse sociale akkoorden, een eigen inrichting van politie en justitie.
Maar eerst moet het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde worden gesplitst. Dat engagement staat op papier. Ook al heeft de Vlaamse meerderheid de steun van Geert Bourgeois niet nodig om de driepartijenconstructie overeind te houden, toch kan CD&V zich niet veroorloven dat de N-VA vroegtijdig opstapt. Dat zou de geloofwaardigheid van de christen-democraten een fatale knauw geven.
Bovendien wond Eric Van Rompuy er voor de regionale Ring-TV geen doekjes om: de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde is voor nieuwjaar een feit, of er is geen Vlaamse regering meer.
In de open brief die Herman Van Rompuy naar zijn broer Eric stuurde, nadat die vorige week door de CD&V-leiding uit de Vlaamse regering werd geweerd, staat in niet mis te verstane bewoordingen: ‘De komende vijf jaar kan je eindelijk je mening vrijuit kwijt na twaalf jaar verantwoordelijke functies. Ik zal daar ook gebruik van maken.’
Een goed verstaander heeft maar een half woord nodig.
rik van cauwelaert
