Het dierenbevrijdingsfront ALF wordt bestempeld als een terroristische organisatie. Ons land ligt steeds meer onder vuur. Een portret van een nieuwe bedreiging.
Sinds de zomer van 1998 zijn er in ons land tweehonderd aanslagen toegeschreven aan het Animal Liberation Front (ALF). Dit “dierenbevrijdingsfront” legde op 28 augustus 1998 het McDonald’s-restaurant in Puurs in de as en liet de voorbije maanden opnieuw van zich horen met brandstichtingen in de McDonald’s-vestiging in Sint-Niklaas, bij kippentransporteur Lintor in Lint, en voor twee weken bij charcuterieproducent Schots in Kontich – de vlammen van de brandende vrachtwagen sloegen daar bijna over naar het bedrijfsgebouw. De aanslagen variëren van het spuiten van graffiti en vandalisme tot brandstichting. De doelwitten waren vooral fastfoodrestaurants en vleesverwerkende bedrijven, maar ook bontwinkels en een circus.
De Belgische autoriteiten namen de dreiging van het ALF onmiddellijk ernstig op. In het buitenland waren ook al aanslagen gepleegd tegen fastfoodketens en de vleesindustrie, gevolgd door scherpe acties tegen instellingen die wrede vivisectieproeven met dieren uitvoeren. Bovendien kenden de onderzoekers de internetsite van het ALF, waarop actievoerders gedetailleerde adviezen krijgen, van recepten voor brandbommen tot de waarschuwing om in juni en juli geen nertsen te bevrijden, omdat de dieren dan bevallen. “We konden er gewoon niet naast kijken”, zegt een speurder: “Het ALF is een terroristische organisatie.”
Bijgevolg kreeg de cel terrorisme van het Centraal Bureau voor Opsporingen (CBO) van de rijkswacht de opdracht de zaak te onderzoeken. De Nationale Brigade van de gerechtelijke politie bij het parket van Brussel doet de vaststellingen bij brandstichting. Het speurwerk wordt gecoördineerd door nationaal magistraat André Vandoren. Het is geleden van in 1985, toen er intensief naar de Cellules Communistes Combattantes (CCC) werd gezocht, dat een terroristische dreiging zo ernstig opgenomen wordt. Ironisch is wel dat de vier leden van de CCC uiteindelijk in een fastfoodrestaurant zijn gearresteerd.
ONGRIJPBARE CELLEN
Op de laatste coördinatievergadering over de strijd tegen het ALF was de teneur dat de dreiging nog ernstiger is dan aanvankelijk werd gedacht. Minder door de aard van de individuele incidenten dan door de samenhang en de opeenvolging van de acties. Het ALF is berucht om zijn ongrijpbaarheid. Het front is geen organisatie in de strikte zin van het woord. Het is een label voor aanslagen die aan een bepaald patroon beantwoorden, een bindmiddel tussen “cellen” die los van elkaar opereren.
De Belgische acties van het ALF blijven totnogtoe beperkt tot Vlaanderen en zijn ongetwijfeld geïnspireerd op Nederland, waar het front al langer actief is – de actie in Sint-Niklaas werd vanuit Nederland opgeëist door het commando “De Rode Haan”. Achter het ALF zouden niet alleen anarchistische kringen schuilgaan, maar ook krakers en groepjes groene extremisten. Het zwaartepunt blijft Antwerpen – sinds vorige zomer zijn in het Antwerpse negen aanslagen op fastfoodrestaurants gepleegd – gevolgd door de universiteiten van Leuven en Gent.
De economische schade van de acties blijft stijgen. Ook dat is normaal. Het ALF maant zijn volgelingen in zijn handleidingen aan om “klein” te beginnen, en zo de knepen van het vak te leren. De eerste acties in België waren de “bevrijding” van 38 gevechtshonden in Lommel in maart 1994, en het ingooien van de etalage van McDonald’s in Roeselare in november 1996. De brand op 1 mei 1998 in het Antwerpse vleesbedrijf Belgameat zou ook het werk van het ALF zijn geweest.
De acties – ook de Belgische – worden op internet en in de media van commentaar voorzien door support groups, bestaande uit diehards van het eerste uur die op hun oude dag de jeugd het veldwerk laten doen, zoals de Britten Robin Webb en John Curtin, die in 1975 hun Band of Mercy en Hunt Saboteurs Association – gespecialiseerd in de strijd tegen de vossenjacht te paard – samensmolten tot het ALF. Algauw volgde een Amerikaanse en een Canadese versie, later een Scandinavische en een Nederlandse tak. België is voorlopig het laatste land waarin het front geregeld de kop opsteekt.
Wat het ALF precies wil, kan worden afgeleid van deze stichtende tekst op zijn website: “Wij hebben slaven gemaakt van de rest van de dierlijke schepping, en hebben onze verre neven in pels en pluimen zo slecht behandeld dat ze, als ze ooit een religie zouden formuleren, de Duivel ongetwijfeld een menselijke gedaante zullen geven.” Brieven die het ALF na de Belgische acties tegen fastfoodrestaurants verstuurde, bevatten een waslijst beschuldigingen, ook in verband met de dubieuze praktijken in de veesector en de gezondheidsrisico’s verbonden aan het eten van “een hoop vet en vuil” – een wel zeer actuele aantijging na de recente dioxinecrisis.
“Wij zijn tegen geweld, tegen het kwetsen van andere levende wezens”, stond er in zo’n mededeling. “Wij zijn hier niet schuldig aan. De echte schuldige zijn de fastfoodketens die ongestoord miljoenen dieren letterlijk aan de lopende band slachten… Het is bijna onmogelijk om de natuur nog meer te kwetsen.” Elders luidde het: “McDonald’s is verantwoordelijk voor de dood van miljoenen dieren, die gemarteld werden, angst hadden en pijn leden vooraleer ze eindelijk gedood werden voor consumptie.”
EEN HALF MILJARD FRANK SCHADE
België komt er voorlopig goed af. In de Verenigde Staten is het anders gesteld. De Belgische paardenslachter Velda kan daarvan meespreken: in de zomer van 1997 legde het ALF met drie brandbommen zijn slachterij in Oregon in de as – schade ongeveer 50 miljoen frank. Op 18 oktober 1998 stak het Earth Liberation Front dat met het ALF verwant is een skioord in Colorado in brand, omdat dit wou uitbreiden in een leefgebied voor lynxen. De schade werd geraamd op 12 miljoen dollar (bijna een half miljard frank). Ter rechtvaardiging van de actie werd onder meer aangevoerd dat de overheid of justitie zelden de kant van de natuur kiezen – een argument waar menig Vlaams milieubeschermer zich ongetwijfeld in kan vinden.
Op 5 april 1999 drongen ALF-militanten binnen in biomedische laboratoria van de universiteit van Minnesota, waar ze 116 proefdieren vrijlieten, een massa wetenschappelijke gegevens stalen en vervolgens de boel kort en klein sloegen. De materiële schade liep op tot 4 miljoen dollar (150 miljoen frank), het wetenschappelijke verlies is onschatbaar. Op 23 april was de universiteit van California aan de beurt, waar onder meer vier muizen werden losgelaten die genetisch zo waren gemanipuleerd dat ze de gekkekoeienziekte konden krijgen. De Amerikaanse senaat droeg het Federal Bureau of Investigation (FBI) onmiddellijk op om een National Animal Terrorism and Ecoterrorism Incident Clearinghouse op te richten.
In Engeland werd de ALF-zaak eind vorig jaar op de spits gedreven door de hongerstaking van Barry Horne, die achttien jaar had gekregen voor een brandbommencampagne waarvan de schade opliep tot 3 miljoen pond (ongeveer 180 miljoen frank). Horne hongerde 68 dagen voor hij het opgaf, tot grote opluchting van de Britse autoriteiten, die wraakacties vreesden indien hij zou zijn gestorven. Er circuleerde al een lijst van tien Britse wetenschappers – fysiologen die zich bezighielden met vivisectie – die na Hornes dood zouden worden vermoord door het Justice Department of de Animal Rights Militia: organisaties die worden beschouwd als de gewapende vleugels van het ALF, en al bombrieven stuurden naar bonthandelaars, circusdirecteurs en vivisectiewetenschappers.
Totnogtoe zijn er geen dodelijke slachtoffers gevallen bij acties van het ALF, dat zelf wel aanhangers heeft verloren: doodgereden – vermoord, zegt het front – door boze jagers of een schapentransporteur die een wegblokkade ramde. De ALF’ers doen er alles voor om geen slachtoffers te maken, zeggen ze zelf. Daarom distantieerden ze zich van de beschieting van het McDonald’s-restaurant in Wijnegem op 21 mei. In Nederland halen ze nu uitbaters van fastfoodrestaurants het bloed onder de nagels vandaan met een campagne van valse telefonische bommeldingen tijdens de lunch – ook het heropende McDonald’s-restaurant in Puurs kreeg zo’n valse bommelding.
DE BEVRIJDING VAN TUINKABOUTERS
De twee tienerpunkmeisjes die op 26 november 1998 werden gearresteerd op verdenking van de aanslag in Puurs, verklaarden al voor ze werden opgepakt dat ze geen mensen wilden treffen. Ze deden dit in het zogenaamd anonieme interview voor het duidingsmagazine Ter Zake, waardoor ze evenwel konden worden ontmaskerd. Hun identiteit werd definitief bevestigd toen ze in Antwerpen, in het huis van een vriend, een etentje gaven voor Britse ALF’ers, van wie Scotland Yard de gegevens aan de Belgische collega’s had doorgespeeld.
Het ene meisje, Anja Hermans, negentien jaar en actief in Antwerpse protestorganisaties, houdt vol dat ze niets met de aanslagen te maken heeft. In de krant De Morgen vertelde ze dat ze dacht dat het interview voor Ter Zake fake was, zoals ze al eens een fake interview op Ketnet had gegeven over een bevrijdingsactie voor tuinkabouters. Toen het Antwerpse vormingsinstituut Elcker-Ik op 31 oktober 1998 een debatavond over dierenrechten hield waarop ALF-woordvoerder John Curtin was uitgenodigd, viel het meisje op door haar sympathie voor de man: ze zaten na het debat urenlang samen aan de toog, voor het oog van de ongetwijfeld aanwezige rijkswachters. Ze beweert dat ze het op haar gemunt hebben, omdat ze herhaaldelijk het brutale optreden van de Antwerpse politie heeft gelaakt. Het Antwerpse parket, dat de aanslagen onderzoekt, bevestigt dat haar rol onduidelijk is.
De zaak ligt anders voor het tweede negentienjarige meisje, Lindsey Van Keer, dat bekende dat ze de vestiging van McDonald’s in Puurs in brand heeft gestoken, op haar eentje. Het parket gaat ervan uit dat ze effectief bij de actie betrokken was, maar betwijfelt dat ze alleen heeft gehandeld: “Er waren zeker andere mensen bij, mensen van hier.” Speurders bestempelen het meisje als naïef, onervaren en “gemakkelijk te manipuleren”. Het onderzoek staat op een laag pitje. Tegen het najaar zou het afgerond moeten zijn.
De meisjes worden onder meer verdacht van bendevorming en brandstichting bij nacht. Daarvoor riskeren ze gevangenisstraffen van tien tot vijftien jaar. Een Britse ALF’er kreeg vijftien maanden effectief voor het bevrijden van twee honden uit een biomedisch laboratorium, een andere een jaar voor “ordeverstoring” bij een actie bij een proefdierkwekerij.
In de Verenigde Staten sleutelt de senaat na de recente aanslagen op universiteiten aan wetten om “ecoterroristen” nog strenger te kunnen straffen, tot en met de invoering van de doodstraf voor acties waarbij slachtoffers zijn gevallen. Ingrid Newark van de vreedzame pressiegroep People for the Ethical Treatment of Animals (Peta) begrijpt dat niet. “De laboratoria bestrijden zelfs de meest gematigde voorstellen om de omstandigheden voor leven en sterven van proefdieren te verbeteren”, verklaarde ze in het wetenschappelijke vakblad Nature. “Ze zijn verantwoordelijk voor de escalatie van geweld door mensen die gefrustreerd zijn, omdat ze niets bereiken via de klassieke wegen.”
EEN ANALE ELEKTROCUTIE
Het ALF wordt overal stevig aangepakt. “Mijn vrienden werden zwaarder veroordeeld dan verkrachters of moordenaars”, beweert John Curtin, die zelf zestien keer in de gevangenis zat. “Terwijl onze acties nooit slachtoffers hebben gemaakt. Ik beschouw ze zelfs niet als gewelddadig. Een gebouw van McDonald’s heeft geen ziel of zenuwstelsel, een vos die anaal geëlektrocuteerd wordt wel. Hoe kun je nu geweld plegen tegen een stuk vastgoed? Het geweld zit aan de andere kant, bij de dierenbeulen.” De steungroep ZALF die in Antwerpen voor de verdachte tienermeisjes werd opgericht, benadrukte in een mededeling dat de meisjes “kwaad zijn op het systeem, en geen andere uitweg vinden dan via acties. Ze zijn echt bezorgd, omdat het milieu naar de kloten gaat, er zoveel slachtoffers vallen in het verkeer, en miljoenen dieren worden afgeslacht voor altijd meer geld.”
Toch kan het ALF bijna nergens op begrip rekenen. Gaia-boegbeeld Michel Vandenbosch zegt met de hand op het hart dat hij de daders van de aanslagen niet kent, en ook niet wil kennen: “Gewelddadige vergeldingsacties dienen de zaak van de dierenrechten niet. Wij vrezen zelfs dat het geweld van het ALF gebruikt zal worden om Gaia in diskrediet te brengen of om geweld tegen vreedzame actievoerders te verantwoorden. Het stoort mij wel mateloos dat het gerecht krachtig optreedt tegen het ALF, maar niet tegen de veehandelaars die mij op de paardenmarkt van Anderlecht bewusteloos sloegen.”
Kamerlid Eddy Boutmans van Agalev zat vorig jaar op het Antwerpse dierenrechtendebat naast ALF’er Curtin: “Een ijzige kerel, die openlijk zei dat hij het goed vond dat vestigingen van McDonald’s in brand gestoken werden. Ik heb een bloedhekel aan McDonald’s: de hamburger geworden amerikanisering, die meer afval dan eten produceert, waarbij het afval lekkerder is dan het eten. De extreme industrialisering heeft de verhouding van de mens tot zijn huisdieren grondig verstoord. Elke milligram beest moet maximaal opleveren, en er moeten zoveel mogelijk kilo’s worden geproduceerd. Dat is ongunstig voor zowel mens als dier.
Met een boycot van McDonald’s zou ik geen moeite hebben, maar brandstichting kan niet. Ik zou het doodjammer vinden mocht de minderheid van maatschappijkritische jongeren verzuipen in uitzichtloze acties. We hebben mensen nodig die op een zinvolle manier aansluiten bij de traditie van verzet tegen oorlog, vernielzucht uit winstbejag en stadsverloedering.”
Leo Timmers
Dirk Draulans
