De mediaschuwe miljardair Kirk Kerkorian mag zich voortaan de koning van Las Vegas noemen. Dankzij de overname van hotel- en casinogroep Mandalay Resort Group door zijn eigen MGM Mirage, bezit de 87-jarige Amerikaan nu 28 casino’s.
Kirk Kerkorian is een man van weinig woorden. De hoofdaandeelhouder van casinogroep MGM Mirage schitterde in stilte toen hij vorige week zijn concurrent Mandalay Resort Group overnam voor een prijs van 7,9 miljard dollar. De deal maakt Kerkorian eigenaar van elf hotelcasino’s op de beroemde Strip in Las Vegas en zeventien stuks elders in de Verenigde Staten. De fusiegroep verwacht dit jaar een omzet van meer dan zes miljard dollar. De overname zal pas helemaal rond zijn als de mededingings- en spelautoriteiten hun fiat geven, maar beide bedrijven tonen zich gerust op de goede afloop. Ze hebben zelfs hun logo al aangepast.
MGM Mirage Mandalay Resort Group wordt met afstand de grootste casinogroep ter wereld, maar Kerkorian houdt zich tijdens dit historisch moment in de kansspelindustrie discreet op de achtergrond. Zoals hij dat eigenlijk altijd al heeft gedaan. Op 87-jarige leeftijd is het niet meer dan normaal dat een mens voorzichtig omspringt met zijn tijd en energie, maar Kerkorian heeft tijdens zijn hele loopbaan de schijnwerpers geschuwd. De Amerikaan van Armeense origine heeft niet de flair en de witte tanden van Steve Wynn, die in 1989 het eerste supercasino – het Mirage – opende en geroemd wordt als de vader van het moderne Las Vegas. Hij heeft evenmin de tough guy-reputatie van Ben ‘Bugsy’ Siegel, de driftige maffiabaas die in 1946 het Flamingo Hotel uit de grond stampte en zo de deur opende voor de georganiseerde misdaad in Las Vegas. Hij heeft ook niet het gokkersverstand van Benny Binion, die zich onsterfelijk maakte als uitvinder van de World Series of Poker in zijn casino Binion’s Horseshoe. En hij heeft allerminst de mythische uitstraling van Howard Hughes, de excentrieke kluizenaar die aan het eind van de jaren zestig de helft van de casino’s in Las Vegas controleerde zonder ook maar één keer zijn suite in het Desert Inn Hotel te verlaten. In vergelijking met de meeste andere Vegas-iconen, is Kirk Kerkorian een behoorlijk saai figuur.
Toch bevat zijn levensverhaal meer dan voldoende ingrediënten voor een Hollywood-epos over de archetypische all American hero. Zijn vader, een Armeense landbouwer die in de Verenigde Staten zijn geluk was gaan zoeken, verloor tijdens de Grote Depressie zijn fortuin dat hij had opgebouwd met watermeloenen en druiven. Kirk, de jongste van vier kinderen, werd geboren op 6 juni 1917 en groeide op in de straten van South Los Angeles. Een ruige buurt, waar hij zich overeind hield met zijn vuisten. Hij maakte deel uit van de League of Nations-bende, verliet vroegtijdig de schoolbanken en leek hard op weg om zijn leven te vergooien. Gelukkig was er nog zijn vader, die hem aan het werk zette in het familiebedrijf als vrachtwagenchauffeur; en zijn oudere broer Nish, die hem de liefde voor het boksen bijbracht. Kirk schopte het tot de amateurboksliga, waar hij 29 van zijn 33 kampen won. Zijn dodelijke rechtervuist leverde hem de bijnaam Rifle Right Kerkorian op.
Zijn leven kreeg echter pas écht zin toen hij in 1939 aan boord stapte van het Piper J-3 Cub-vliegtuig van een vriend. ‘Vliegen is mijn eerste liefde’, verklaarde Kerkorian veel later. Nadat hij in 1941 zijn vlieglicentie behaalde, trad hij toe tot de Amerikaanse luchtmacht en mocht hij zijn dagen vullen als piloot. Na zijn legerdienst kocht de enthousiaste luchtvaarder met zijn spaargeld een Cessna-vliegtuigje, dat hij vervolgens inzette voor chartervluchten. Dat hij met beperkte middelen een mini-luchtvaartbedrijfje kon uitbaten, was te danken aan het feit dat hij zelf de toestellen opknapte en eventueel herstelde. Meer nog, hij ontdekte dat hij een aardige cent kon verdienen door de vliegtuigen na een opknapbeurt verder te verkopen. Aanvankelijk vervoerde hij vooral militair personeel, niet veel later breidde hij zijn werkterrein uit tot de burgerluchtvaart. Hij verkocht zijn bedrijf aan de beroemde vliegtuigbouwer Studebaker, kocht het vervolgens terug aan een gunstprijs omdat Studebaker er geen blijf mee wist, en verpatste het uiteindelijk in 1968 aan luchtvaartmaatschappij Transamerica Airlines. Kerkorian hield 108 miljoen dollar over aan de deal. Hij voelde zich klaar voor een nieuw avontuur.
Grootste hotel van de wereld
Toen de volleerde zakenman in 1969 in Las Vegas het exuberante International Hotel (vandaag het Las Vegas Hilton) liet optrekken, had de gokstad voor hem geen geheimen meer. Kerkorian was dol op gokspelen en maakte dan ook regelmatig de reis van Los Angeles naar Nevada. In 1955 investeerde hij 50.000 dollar in aandelen in het Dunes Hotel, geld dat hij kwijtspeelde toen het hotel/casino wat later failliet ging. Die pijnlijke ervaring overtuigde hem dat hij niet moest investeren in bedrijven die hij niet zelf kon besturen. Hij was een koele en keiharde zakenman geworden. In 1962 legde hij 960.000 dollar neer voor een lap grond op de Strip, waarop de flamboyante Jay Sarno vier jaar later zijn droomhotel Caesars Palace liet bouwen. Sarno betaalde in twee jaar liefst vier miljoen dollar huur en besloot toen dat hij de grond maar beter van Kerkorian kon kopen. Wat clevere Kirk nog eens vijf miljoen dollar opleverde.
Het verschil tussen een genie en een gek wordt enkel gemeten aan de hand van zijn succes. Dat geldt ook voor Kirk Kerkorian. Hoewel hij eind jaren zestig voldoende blijk had gegeven van zakenvernuft, werd hij gek verklaard toen hij zijn plannen aankondigde om in de woestijn van Nevada het grootste hotel ter wereld neer te planten. Kostprijs: 80 miljoen dollar. Een gok of een weloverwogen investering? De mediaschuwe multimiljonair liet iedereen in het ongewisse, maar het onmiddellijke succes van het International Hotel (1512 kamers) duidde toch op enige kennis van zaken. Net voor de opening van het hotel, was de koers van het aandeel van Leisure International Corporation gestegen van vijf tot ruim 50 dollar. Een recessie dwong Kerkorian in 1971 om zijn aandeel in het bedrijf te verkopen, maar die tegenslag was snel vergeten. Amper twee jaar later hoestte hij namelijk 106 miljoen dollar op voor de bouw van het MGM Grand Hotel, andermaal het grootste in de wereld. In het nabijgelegen gokparadijs Reno zette hij vervolgens een bijna-replica van dat megahotel neer, even groot maar nog 25 miljoen dollar duurder.
Intussen had de sterke kaskraker een meerderheidsaandeel verworven in de filmmaatschappij Metro-Goldwyn-Mayer. In 1981 kocht hij bovendien United Artists Studios. Kerkorian ontpopte zich tot de duivel van Hollywood: hij snoeide drastisch in MGM/UA, produceerde amper een handvol films en deed het rijke filmarchief van de maatschappij van de hand. (Ook in de auto-industrie oogstte hij kritiek, als aandeelhouder van Chrysler.) Veel dramatischer nog was de brand in het MGM Grand Hotel in 1980, waarbij 87 doden en honderden gewonden vielen. Het duurde acht maanden vooraleer het hotel opnieuw zijn deuren opende, het duurde vijf jaar vooraleer Kerkorian de slechte herinnering van zich afschudde door zijn hotels in Las Vegas en Reno te verkopen aan de Bally’s-groep. Hij behield echter de MGM-merknaam en overtrof zijn huzarenstuk in 1993 met het nieuwe MGM Grand Hotel, op amper enkele honderden meters afstand van het oorspronkelijke hotel. En jawel, MGM Grand was opnieuw het grootste hotel ter wereld. Dat is het trouwens nog steeds, met meer dan 5000 kamers en suites. Opvallend: drie keer op rij werd Kerkorian grootheidswaanzin verweten, drie keer zweeg hij, drie keer bewees hij het ongelijk van zijn sceptici.
Hoewel het niet in zijn aard ligt, mag Kerkorian de titel van Steve Wynn als vader van het moderne Vegas voor zichzelf opeisen. Zijn International Hotel was namelijk het eerste in Las Vegas dat zich uitdrukkelijk tot families richtte. Het begin van de transformatie van de stad van gokparadijs tot volwaardige vakantiebestemming. Het International probeerde ook als eerste hotel in Vegas om organisatoren van seminaries en conventies naar de woestijn te lokken. Vandaag vinden in Las Vegas meer seminaries en conventies plaats dan in om het even welke stad in de VS. In de Forbes-lijst van de 100 rijkste personen ter wereld staat Kirk Kerkorian op plaats 65. Zijn persoonlijk vermogen wordt geschat op zes miljard dollar.
Bart Vandormael
Kirk groeide op in South Los Angeles, een ruige buurt, waar hij zich overeind hield met zijn vuisten.
