Een bekende kop op de lijst staat garant voor een pak extra voorkeurstemmen. Of de Bekende Vlamingen ook daarna iets kunnen betekenen, hangt af van hun politieke gedrevenheid. En van het besef dat ‘volksvertegenwoordiger’ een voltijdse job is.
De twee super-BV’s in het Vlaams parlement kregen vorige week het halve land op hun dak. Flor Koninckx’ Afrikaanse avonturen voor de opnamen van een VT4-programma maakten dat hij twee weken onwettig afwezig was. De voormalige presentator van Kijk Uit! heeft sinds midden vorig jaar als onafhankelijke voor de SP.A zitting in het Vlaams parlement en in de Senaat. Hij had naar eigen zeggen gehandeld vanuit een ‘BV-reflex’. ‘Een inschattingsfout’ waarvoor echter ook zijn fractieleidsters mee verantwoordelijk zijn. Zowel Caroline Gennez als Myriam Vanlerberghe deed de onwettige afwezigheid aanvankelijk af als ‘een probleem van Flor, die zelf maar moet oordelen wat kan en wat niet’. Maar de onervaren Koninckx had de reden van zijn afwezigheid wel degelijk vooraf doorgepraat in de SP.A-fracties. ‘Ook wij hebben de volle impact ervan verkeerd ingeschat’, geeft Vanlerberghe nu toe.
Heel wat minder onervaren is zangeres Margriet Hermans (VLD), die al sinds 1999 in het Vlaams parlement zit en na de verkiezingen in 2004 eveneens gemeenschapssenator werd. De plastisch-chirurgische ingreep die Hermans liet uitvoeren hoeft – anders dan een avonturentocht in Tanzania – niet meteen beschouwd te worden als flagrant verzuim, maar de 14 namiddag-optredens in de Postelse feestzaal ‘De Kaasboerin’ zijn dat wel. Op die momenten staan er in de parlementen namelijk commissie- en plenaire vergaderingen op de agenda. En Hermans moet in normale omstandigheden, zoals ze het zelf zegt ‘al de hele tijd hollen van de ene commissie naar de andere’.
Knop omdraaien
Zo snel na het begin van de nieuwe zittingsperiode een definitief oordeel vellen, heeft weinig zin, maar Hermans noch Koninckx blinkt totnogtoe uit in het aantal parlementaire initiatieven. Alleen verkeren ze wat dat betreft wel in het illustere gezelschap van het gros van de andere nieuwkomers, de partijvoorzitters, sommige gewezen ministers en de burgemeesters van de grote steden. Zij komen elke week hun stem uitbrengen in de plenaire vergadering. Hun volgeboekte agenda laat niet toe dat ze nog meer tijd steken in het Vlaams parlement. Als Steve Ste-vaert (SP.A), Bart Somers (VLD) en Patrick Janssens (SP.A) hun parlementaire initiatieven tijdens deze zittingsperiode samentellen, komen ze aan nul.
Die gecumuleerde dagindeling is ook voor BV’s een doorslaggevende factor. Het slagen van hun politieke carrière hangt in grote mate af van de tijd die ze ervoor willen uittrekken. Bekende journalisten of nieuwslezers die in de politiek stappen, hebben het voordeel dat ze om deontologische redenen hun vroegere job niet meer mogen uitoefenen. Zo kunnen ze al hun energie stoppen in hun nieuwe bezigheid, waarvan ze vaak op voorhand al meer kaas gegeten hebben dan showbizz-vedetten of gewezen profvoetballers. VLD-Europarlementslid Dirk Sterckx is het beste voorbeeld. TerZake-boegbeeld Ivo Belet (CD&V) of VTM-nieuwsanker Mark Demesmaeker (N-VA) kunnen in zijn voetsporen treden. ‘Ik heb bij mijn overstap van VTM naar de politiek een knop omgedraaid’, zegt Demesmaeker. ‘Voor een deel heeft dat inderdaad te maken met het feit dat het onmogelijk is om beide jobs te combineren. Maar nog veel belangrijker is mijn politieke achtergrond. In de journalistiek ben ik de politiek van dichtbij blijven volgen. Tijdens mijn jeugdjaren ben ik altijd heel actief geweest binnen de Vlaamse beweging. Politiek is niet nieuw voor mij, ik ben alleen teruggekeerd naar mijn oude liefde.’
De N-VA was voor Demesmaeker een logische keuze. Net zoals de SP.A dat was voor de verstokte socialist en Pukkelpop-organisator Chokri Mahassine. Veel andere BV’s hebben echter geen uitgesproken partijvoorkeur, een gemis dat zeker niet onoverkomelijk hoeft te zijn, maar toch vaak een teken aan de wand is voor de gedrevenheid waarmee ze de politiek instappen. Margriet Hermans begon bij VU-ID21 en heeft nu zitting voor de VLD. Ivo Belet, over wie na enkele maanden in het Europees parlement nog geen oordeel kan worden geveld, zei in een interview dat hij net zo goed op een voorstel van de SP.A zou zijn ingegaan. En Flor Koninckx heeft liever als onafhankelijke zitting dan zich lid te maken van een politieke partij. ‘Bij de federale politie zag ik de pensioenleeftijd naderen en ben ik beginnen uitkijken naar een andere job’, zegt Koninckx. ‘Ik voelde mij veel te jong om niets te doen en heb dan hier en daar laten vallen dat ik op zoek was naar een andere uitdaging. In de politiek kan ik mijn kennis over verkeersveiligheid goed gebruiken.’ Met andere thema’s houdt de gemeenschapssenator zich niet bezig. Hij teert voorlopig op de evaluatie van de verkeerswet waar hij zich in de zomer uitgebreid mee bezighield en waarvoor hij ook de nodige appreciatie kreeg.
Het lijstje met BV’s die koortsachtig zoeken naar hun politieke bestemming is niet af. Senator Marc Wilmots koos in 2003 voor de MR omdat zijn dorpsgenoot Louis Michel het hem vroeg. De voormalige kapitein van de Rode Duivels is na een aarzelend begin in het parlement al lang het voordeel van de twijfel kwijtgespeeld. Hij is intussen de sportieve manager van eersteklasser Sint-Truiden, een dagtaak die weinig ruimte laat voor andere activiteiten. ‘En toch zal ik als politicus nog iets betekenen voor de Belgische sport’, zegt Wilmots. Rock Werchter-organisator Herman Schueremans begon zijn politieke carrière dan weer bij de CVP, en belandde via Johan Van Heckes NCD vorig jaar uiteindelijk in het Vlaams parlement voor de VLD. Vroeger werkte Schueremans zeven dagen op zeven voor zijn festival. ‘De laatste jaren had ik dat kunnen terugschroeven tot vijf dagen per week. Maar door mijn parlementair mandaat ben ik die twee vrije dagen nu weer kwijt.’ Na een paar maanden als Vlaams volksvertegenwoordiger is de twijfel bij Schueremans al serieus toegeslagen. ‘Nu al ben ik veel aan het nadenken of ik er mijn hele privé-leven wil aan opofferen. Ik wil niet eindigen zoals Aimé Desimpel en John Cordier, die naast een succesvolle carrière in het bedrijfsleven op hun vijftigste ook het koste wat het kost in de politiek wilden gaan. En daarbij te fel op hun gas getrapt hebben.’ Schueremans zegt het rechtuit: ‘Zodra ik merk dat ik ook nog eens mijn gevoel voor humor verlies, zou ik er wel eens heel snel de brui kunnen aan geven.’
Einzelgänger
De stress waar Schueremans het over heeft, overvalt hem vooral tijdens de debatten, ‘als je de tijd ziet voorbijtikken terwijl een aantal parlementsleden vragen stellen om vragen te stellen’. Voor Schueremans is dat klaarblijkelijk een reden om zelf geen vragen te stellen. ‘Ach ja, sommigen gaan gewoon door met zichzelf te herhalen tot ze er zeker van zijn dat ze positief gescoord hebben. Dan denk ik: laat het alstublieft vooruitgaan.’
Ook aan de andere facetten van de politiek ergeren veel BV’s zich blauw. Hoewel hij het ooit niet onverdienstelijk deed als staatssecretaris voor Ontwikkelingssamenwerking, heeft de vroegere voorzitter van Artsen zonder Grenzen Réginald Moreels zich nooit kunnen neerleggen bij de ‘onmenselijke hardheid van het politieke spel’. Het maakte van Moreels een uitgesproken einzelgänger, die na allerlei omzwervingen in het spoor van Johan Van Hecke begin vorig jaar terugkeerde naar de CD&V-stal.
Partijmilitanten stellen zich doorgaans bijzonder sceptisch op tegen-over verruimingskandidaten of BV’s die door de top zijn aangezocht. Ze vragen zich af wat ‘die buitenstaander’ de partij zal bijbrengen – behalve stemmen. Dirk Sterckx is een van de weinige bekende gezichten die de argwaan van de partijbasis hebben kunnen ombuigen in sympathie. Zelfs Jean-Marie Dedecker, die andere VLD-klepper met een BV-verleden, klaagt nog vaak dat hij op partijrecepties alleen het glas moet ledigen. Maar hij heeft zich dan ook nooit zo loyaal opgesteld tegen- over de partijtop als Sterckx dat heeft gedaan. Het is het verhaal dat in zovele politieke formaties voorkomt: de partijbonzen zijn tevreden met de aanwinst, maar beschouwen hem niet met- een als ‘een van de onzen’. Wellicht voor een deel ook omdat de BV zonder partijverleden, voor eeuwig blijft twijfelen of politiek wel zijn ding is. En of hij wel de juiste kleur gekozen heeft.
Hannes Cattebeke
