Rusland en Turkije hebben in Syrië een andere agenda en andere belangen.

François Hollande had zich de moeite van de rondreis kunnen besparen. Een week voor ruim honderd staats- en regeringsleiders de grote klimaatconferentie in Parijs bijwonen, deed hij een aantal hoofdsteden aan in een poging om een grande coalition tegen de Islamitische Staat (IS) te smeden. Hij kreeg overal wel een schouderklopje, maar nauwelijks concrete beloften. Het hielp ook niet dat de Turkse luchtmacht tussendoor een Russisch gevechtsvliegtuig uit de lucht schoot omdat het zijn luchtruim zou hebben geschonden.

Russische gevechtsvliegtuigen gaan de voorbije maanden wel vaker over de schreef. Tegelijk klonk er ook in NAVO-kringen achter de schermen gemor over het voortvarende Turkse optreden. Er zijn onder het mom van de strijd tegen de IS in en om Syrië veel landen actief met vaak heel tegenstrijdige belangen en agenda’s. Turkije en Rusland zijn er daar twee van. De presidenten Vladimir Poetin en Recep Tayyip Erdogan proberen om hun land weer een beetje van zijn vroegere grootheid terug te geven. Rusland en Turkije gingen al in de tijd van tsaar en sultan met elkaar in de clinch om zeggenschap in de Zwarte Zee en de oostelijke Middellandse Zee. Zo volgen de Turken met argwaan wat er gebeurt met de Turkssprekende Tataarse minderheid op de Krim. De Tataren zijn gekant tegen de aanhechting van het schiereiland bij Rusland.

Hou daarbij voor ogen dat Syrië tot de Eerste Wereldoorlog deel uitmaakte van het Ottomaanse Rijk en dat Turkije de aanhechting van een Turkmeense provincie bij Syrië lang heeft betwist. De botsing met Rusland gaat onder meer over die Turkmenen, die door Turkije worden bewapend in hun strijd met het Syrische regime van Bashar al-Assad en door de Russen de voorbije weken werden gebombardeerd. Tegelijk kunnen de Turken alleen toezien hoe de oorlog de Koerden sterker en belangrijker maakt, in Syrië maar ook in Turkije zelf. Zowel de Amerikanen als de Russen rekenen op de Koerden om in de oorlog met de IS het vuile werk op te knappen.

Het neerhalen van dat vliegtuig was dus niet zomaar een incident. Het gaat Poetin en Erdogan om invloed in de regio, waarvoor de ene Assad nodig heeft en de andere Assad weg wil. Dat er daarnaast grote economische belangen op het spel staan, helpt wellicht om straks toch met een handdruk een streep onder de botsing te trekken. François Hollande weet nu dat het alvast deze twee landen niet in de eerste plaats om de IS te doen is.

Hubert van Humbeeck

Dat Turkije een Russisch vliegtuig heeft neer-gehaald, is niet zomaar een incident. Het gaat Erdogan en Poetin om invloed in de regio.