Drie weken na de presidentsverkiezingen vechten de twee kandidaten George W. Bush en Al Gore nog steeds om de overwinning. De juridische strijd wordt alsmaar bitser.

Katherine Harris, de zwaar gemaquilleerde Republikeinse staatssecretaris van Florida, heeft afgelopen zondag eindelijk kunnen doen wat ze twaalf dagen eerder al zo graag had willen doen, als de rechtbank het haar niet verboden had: haar presidentskandidaat George W. Bush tot overwinnaar in de staat Florida uitroepen en hem de 25 kiesmannen toewijzen die beslissend zijn voor het presidentschap. Volgens de ‘geattesteerde’ cijfers die Harris voorlegde, kreeg Bush uiteindelijk 2.912.790 stemmen, zijn Democratische tegenkandidaat Al Gore 2.912.253. Dat is een verschil van 537 stemmen, oftewel minder dan een honderdste van één procent van de zes miljoen stemmen die in Florida werden uitgebracht.

Maar meer had Bush niet nodig. Enkele uren na Harris’ persconferentie, negentien dagen na Election Day, hield de gouverneur van Texas in Austin zijn overwinningsspeech. ‘De verkiezing was spannend, maar vanavond, na een telling, een hertelling en een tweede, manuele hertelling, zijn Dick Cheney en ikzelf vereerd dat we de staat Florida hebben gewonnen en daarmee voldoende kiesmannen achter ons hebben om de presidentsverkiezingen te winnen. We zullen dan ook de verantwoordelijkheid opnemen ons voor te bereiden op onze taak als Amerika’s volgende president en vice-president’, zo verklaarde een duidelijk erg gespannen Bush.

De zelfverklaarde president elect riep zijn Democratische tegenspeler ook op de handdoek in de ring te werpen. ‘We hebben allemaal voor onze principes gestreden. Nu moeten we ons respect voor het algemeen belang tonen, dat voor moet gaan op personen en partijen. We kunnen niet veranderen wat gisteren is gebeurd, maar we delen een verantwoordelijkheid voor morgen’, betoogde Bush bevlogen.

Maar dat dat woorden in de wind waren, wist de spreker natuurlijk ook wel. Want het was al langer duidelijk dat ook de ‘ certification‘, de officiële attestatie van het stemresultaat in Florida, geen einde zou kunnen maken aan de steeds maar weer verlengde verkiezingsstrijd. Medestanders van Gore hadden laten weten dat ze zich niet zouden neerleggen bij de door Harris geproclameerde resultaten. Volgens het Democratische kamp waren de tellingen waarop de staatssecretaris zich baseert, immers ‘onvolledig en niet accuraat’.

Zo had Harris geweigerd functionarissen in Palm Beach County enkele uren extra te geven om hun manuele telwerk te kunnen afronden. De meer dan tienduizend undervotes – gaatjes die net onder het normaal door te prikken gaatje waren gemaakt, en dus niet door de telcomputer werden geregistreerd – werden zo niet in rekening gebracht. In Miami Dade County, dat de meeste extra stemmen voor Gore kon opbrengen, werd de manuele hertelling dan weer gewoon stopgezet omdat de door de rechtbank vooropgestelde deadline onmogelijk gehaald kon worden. Om maar twee voorbeelden van de talrijke Democratische bezwaren te noemen…

25 KIESMANNEN

Waar staat Amerika nu, drie weken na de presidentsverkiezingen? Eigenlijk nog zo goed als nergens. Beide partijen zetten de bikkelharde juridische strijd, die intussen voor rechtbanken van alle niveaus wordt gevoerd, onverminderd voort. Naast de vele lopende processen die beide partijen hebben aangespannen, openden de Democraten maandag een nieuwe aanvalslijn en vochten ze Harris’ officiële resultaten voor de rechtbank aan.

Vrijdag 1 december buigt het federale Hooggerechtshof zich over een Republikeins beroep om de manuele hertellingen in Florida volledig buiten beschouwing te laten – onder meer omdat wettelijk vastgelegde deadlines moesten worden aangepast. Zeven van de negen rechters van Amerika’s hoogste rechtbank werden door een Republikeinse president benoemd, maar volgens waarnemers is het onmogelijk te voorspellen wat de houding van het Supreme Court in deze cruciale zaak zal zijn. En in deze verwarrende tijden is het al even onmogelijk te voorspellen of een vonnis van het Hooggerechtshof de Amerikaanse verkiezingssoap wel zal kunnen beëindigen.

Wat staat wel vast? Uiterlijk op 12 december moet Florida zijn 25 kiesmannen hebben aangesteld, zodat die op 18 december hun stem kunnen uitbrengen op de presidentskandidaat van hun keuze/partij. Als op dat moment de rechtszaken nog steeds lopende zijn, beginnen de problemen pas echt.

In theorie heeft het parlement van Florida dan het recht om zelf de kiesmannen aan te wijzen. Aangezien de Republikeinen zowel in de Senaat als in het Huis van Afgevaardigden van de staat de meerderheid hebben, is het niet moeilijk om te raden wie er in dat geval naar het Witte Huis gaat. De Republikeinse fractieleiders in Florida hebben al laten weten zich op dit scenario voor te bereiden. Maar wat kan de legitimiteit zijn van een president die door zo’n zuiver partijpolitiek manoeuvre aan de macht zou komen?

Houdt het Congres in Florida zich buiten de zaak, dan is het aan het federale Congres om op te treden. Normalerwijze komen Senaat en Huis van Afgevaardigden op 6 januari 2001 samen om de stemmen van de kiesmannen officieel te tellen. Als Florida geen kiesmannen heeft aangewezen, en dus niet gestemd heeft voor het presidentschap, is het aan het Congres om de grondwet te interpreteren.

Die bepaalt dat de president diegene is ‘die een meerderheid van het totale aantal aangewezen kiesmannen achter zich krijgt’. Betekent dit dat Florida dan buiten beschouwing kan worden gelaten? Dan wint Gore. Of moet de nieuwe president werkelijk de steun hebben van de helft plus een van de 539 kiesmannen? Geen van beide kandidaten zal aan die eis voldoen. Dan moet het Huis van Afgevaardigden de president verkiezen en aangezien de Republikeinen daar in de meerderheid zijn, wordt het dan weer Bush.

Newsweek beschrijft in zijn nieuwste editie nog een leuker scenario: als één senator en één afgevaardigde in het Huis de kiesmannen van Florida weigeren te aanvaarden, moeten Senaat en Huis daarover apart stemmen. In de Senaat zou zo’n stemming alweer op een patstelling uitlopen, aangezien Democraten en Republikeinen er allebei 50 zetels hebben. Wie moet die patstelling doorbreken? De zittende vice-president. Al Gore dus. ‘Alles wijst erop dat hij voor zichzelf zou stemmen’, zo merkt het weekblad op.

Christine Albers