Tessa Bertels (31) werkt als juriste, maar is gepassioneerd door orka’s. Vooral de ambivalente relatie tussen mens en zeezoogdier houdt haar bezig.
Hoe bent u gefascineerd geraakt door orka’s?
Tessa Bertels: Veel mensen denken bij orka’s meteen aan de kaskraker Free Willy uit de jaren negentig. Dat is ook waar mijn fascinatie begon. Het levensverhaal van Keiko, de acterende orka die Willy speelde, intrigeerde me. Sindsdien volg ik orka’s van nabij.
In het Engels worden orka’s ‘killer whales’ genoemd. Zijn orka’s bloeddorstige walvissen?
Bertels: Orka’s zijn grote dolfijnen, geen walvissen. Ondanks de knuffelfactor van Willy uit de film klopt het moordenaarsaspect – tot op zekere hoogte: orka’s zijn roofdieren die in groep jagen. Elke groep heeft zijn eigen jaagtechniek en favoriete prooi. Sommige groepen jagen bijvoorbeeld op walvisjongen door het jong te scheiden van zijn moeder en het te verdrinken. Best gruwelijk. Maar orka’s zijn enorm intelligente sociale dieren die normaliter alleen doden voor voedsel.
In de jaren zestig begon de mens orka’s te vangen. Hoe heeft dat het imago van het dier veranderd?
Bertels: Het mysterieuze monster werd plots observeerbaar. Nadat een eerste orka per ongeluk levend was gevangen, werd duidelijk dat deze zoogdieren meer konden dan alleen doden. Zo ontstond het ideaalbeeld van de knuffelbare acrobaat, dat attractieparken zoals SeaWorld uit commercieel belang maar wat graag cultiveerden. SeaWorld noemde zijn orka Shamu, maar omdat orka’s in gevangenschap snel sterven werd Shamu telkens ‘vertolkt’ door een andere orka.
Orka’s in gevangenschap sterven niet alleen snel, ze zijn ook gevaarlijk.
Bertels: In de natuur vallen orka’s geen mensen aan, maar verschillende trainers werden al gedood door getergde orka’s in bassins. Die doden hebben in 2013 geleid tot de onthutsende documentaire Blackfish en een rechtszaak tegen SeaWorld. Dat was het begin van het einde van het kweken van orka’s in gevangenschap. Hoe het nu verder moet met de overige dieren is onduidelijk.
In de podcast Jong Talent op knack.be of in uw favoriete podcastapp vertelt Tessa Bertels meer over orka’s.
