In de nacht van 28 op 29 augustus is een mooie samenstand zichtbaar van de maan met Saturnus en Jupiter. Deze drie amateurastronomen kijken ook op andere nachten het liefst naar boven.
Augustus staat bekend om de Perseïden, de populaire meteorenzwerm die elke zomer voor vallende sterren en naar de hemel turende gelukzoekers zorgt. Toch is de winter eigenlijk een betere periode om op een veldbed in de tuin te gaan liggen. ‘De atmosfeer is dan rustiger, zodat je meer ziet, en het is vroeger donker’, zegt Marc Van den Broeck, directeur van Urania, een van de zes Volkssterrenwachten in ons land. ‘Maar in de zomer is het aangenamer om ’s nachts buiten te zitten, en hebben mensen er doorgaans meer tijd voor.’
De nacht van 28 op 29 augustus is alvast een uitstekend moment om het te proberen. ‘Dan is er een mooie samenstand te zien van de maan met Jupiter en Saturnus. Jupiter is goed zichtbaar als een heldere ster, met het blote oog of met een verrekijker. En met een telescoop kun je de ringen van Saturnus heel mooi zien.’
De belangstelling voor astronomie stijgt, merken ze bij Urania. ‘Vorig jaar telden we ruim achthonderd leden, een record. We communiceren steeds meer via Facebook, Instagram en YouTube, en dat loont. Ook de coronacrisis heeft invloed gehad. Met online lessen kun je een breder publiek aanspreken, en de sociale isolatie tijdens de lockdown heeft veel mensen eindelijk de telescoop doen kopen die ze al zo lang wilden.’
‘Door naar de sterren te kijken, kijk je letterlijk in het verleden’ Jasper Blomme (29) – Doet aan astrofotografie
Zijn vriendjes kregen een fiets voor hun plechtige communie, hij vroeg een telescoop. ‘De ruimte heeft me altijd gefascineerd’, zegt Jasper Blomme. Ik weet nog goed dat ik als kind tegen mijn ouders zei dat ik Saturnus gevonden had door mijn telescoop. Die eerste ervaringen met astronomie waren heel motiverend.’
Zijn materiaal kreeg intussen een flinke upgrade, met een computergestuurde telescoop voor astrofotografie. Geregeld trekt hij met een kameraad de nacht in, om de maan, planeten en kometen te fotograferen, maar ook deep sky-objecten op miljoenen lichtjaren afstand. ‘Momenteel spits ik me toe op het fotograferen van Mars. Die staat dit najaar zo dicht bij de aarde dat je de poolkappen en andere details op het landoppervlak kunt zien. Het is wachten tot 2050 tot hij weer in zo’n gunstige positie zal staan.’
In Don Bosco Haacht, de school waar hij als wetenschapsleerkracht voor de klas staat, richtte hij een ‘Space Club’ op om leerlingen warm te maken voor ruimtevaart en astronomie. In zijn vrije tijd gidst hij sterrenwandelingen. Als hij maar kan praten, denken, mijmeren over de sterrenhemel. ‘Ik raak er niet op uitgestaard. Het is fascinerend hoe het licht van sterren duizenden jaren onderweg is voor het onze ogen bereikt. Door naar de sterren te kijken, kijk je letterlijk in het verleden. Ik word er elke keer opnieuw stil van.’
‘We liggen tot ’s morgens vroeg buiten op ons veldbed naar de sterren te kijken’ Marthe D’Hooghe (19) – Lid van Oberon
De voorbije zomers trok ze in augustus steevast naar de Belgische Ardennen, om op het zomerkamp van Oberon, de jeugdwerking van Volkssterrenwacht Urania, een week lang planeten en meteoren te spotten. Haar kleine gelukje, zoals ze het graag noemt. Herexamens staken daar dit jaar een stokje voor. ‘Jammer, want voor oberonianen is het kamp het hoogtepunt van het jaar. Bij helder weer liggen we tot ’s morgens vroeg buiten op ons veldbed naar de sterren te kijken. Dan besef je pas hoe klein je bent in het heelal.’
Op haar twaalfde sloot ze zich aan bij Oberon, op zoek naar een nieuwe hobby en op aanraden van haar tante. Het was een schot in de roos. ‘Oberon is de Antwerpse afdeling van de Jongeren Vereniging voor Sterrenkunde (JVS), een jeugdbeweging met verenigingen over heel Vlaanderen. Elke zaterdagochtend komen we samen, en werken we in kleine groepjes rond een sterrenkundig thema. Het is een toffe mix van theorie en speelse, creatieve projecten.’
Ze heeft er even over nagedacht, toen ze vorig jaar de middelbare school verliet, om sterrenkunde te gaan studeren. Het werd dan toch ingenieurswetenschappen. ‘Dat geeft net iets meer werkzekerheid. Laat astronomie maar een hobby blijven. Een hobby die ik nooit meer kwijt wil.’
‘Daar gaat het ons om: een stukje grijpen én begrijpen van dat gigantische mysterie’ Jef (77) – Werkgroep Radioastronomie bij Urania
‘Hier bedrijven wij de radioastronomie’, zegt Jef. Wij, dat zijn zes kameraden die in Broechem hun eigen radiosterrenwacht hebben opgericht. Met afgedankte schotels van Telenet bouwden ze twee antennes die radiofrequenties uit de ruimte oppikken. ‘Planeten, meteoren, de zon: alles in de ruimte zendt radiosignalen uit. De golven die we ontvangen, worden gedigitaliseerd en omgezet in grafieken en beelden. Door telkens een ander stuk van de sterrenhemel te scannen, kunnen we een kaart maken van de Melkweg. Het voordeel is dat je er niet voor uit je bed hoeft te komen. De metingen gebeuren ’s nachts door de antennes. De dataverwerking doen we overdag.’
Jef werkte 35 jaar in de ruimtevaartsector. Van Zuid-Afrika tot Zweden bouwde hij mee aan grondstations voor satellietcontrole. Na zijn pensioen kwam hij bij Urania terecht. ‘Ik doe dit niet alleen, dit is echt teamwerk. We zijn amateurs, maar doen zeer vergevorderde metingen. We vangen signalen op die diep in de ruis van het heelal verborgen zitten.’
‘Telkens opnieuw besef je hoe nietig onze aarde is. Slechts een stofje in het heelal. De Melkweg heeft een diameter van honderdduizend lichtjaar. Dat is onbevattelijk. En toch maken wij er een beeld van op één A4’tje. Daar gaat het om: een stukje grijpen én begrijpen van dat gigantische mysterie.’
