Openbaar vrouwelijk naakt blijft voor controverse zorgen. Gelukkig countert artistiek naakt de nieuwe preutsheid.

Oproer in de gangen van de Hogeschool van Amsterdam: het gratis studentenblad Folia werd uit de rekken gehaald omdat er blote borsten op de cover stonden. Censuur, krijsten de redacteurs. Maar de faculteit wilde geen aanstoot geven: er was een opendeurdag gepland, en stel je voor dat toekomstige studenten en ouders gechoqueerd zouden zijn door zo veel losse zeden. Qua overdreven reactie kan het tellen. Diepgravend onderzoek ter plaatse wees uit dat er nauwelijks iets te zien was – in de linkerbenedenhoek viel een tepel te ontwaren – en de kans dat een achttienjarige nog nooit een blote borst heeft gezien, is tegenwoordig nihil. Extra pijnlijk was dat het om een feministisch artikel ging: enkele studenten wilden de vrouwenborst uit de taboesfeer halen en meisjes meer comfortabel maken met hun lichaam. De verkrampte reactie van de faculteit bewees net hun punt.

De achterliggende redenering, ‘niemand voor het hoofd stoten’, baart meer zorgen. In de VS bannen studenten nu al boeken, sprekers en lezingen die mogelijkerwijs kwetsend zouden zijn, en scholen lijken daar uit behaagzucht in mee te gaan. Maar moet het onderwijs niet juist botsende meningen promoten en kritisch debat aanmoedigen, hoe pijnlijk de standpunten van de ander ook zijn?

Gelukkig kun je op de kunst rekenen om de opmars van politieke correctheid en hervonden preutsheid te stuiten. Nergens zie je tegenwoordig zoveel naakt als in musea (90 procent van het internet even buiten beschouwing gelaten). L’origine du monde is een standaardvoorbeeld, maar ook Man in Polyester Suit, een foto van Robert Mapplethorpe met daarop een kloeke, naakte en vooral heel zwarte penis, blijft voor beroering zorgen. Ik kan de studenten van de HvA dan ook alleen maar aanraden om even binnen te springen in De Brakke Grond, waar de tentoonstelling Marres Currents loopt. Vooral de video’s van Fanny Hagmeier vallen op. Naakt trotseert ze moderne uitdagingen (ze laat zich door de borstels van een carwash geselen) en harde weersomstandigheden (Hagmeier bibberend in de sneeuw).

Hagmeiers naaktheid is een slim afleidingsmanoeuvre. Wie op de details let, begint te twijfelen aan de authenticiteit van de beelden. Staat ze daar niet heel onnatuurlijk op een rotspunt? Waarom trilt het beeld net op haar huidrand? De vraag die veel mannen stellen bij het aanschouwen van een borst, stelt ze ook aan de kijker: is het wel echt?

Op de vernissage declameerde een Russische kunstenaar essays waarin hij een lofzang bracht op Vladimir Poetin en de EU, en de VS bekritiseerde. Ongemakkelijk werd je ervan. Maar kijk, dat is net wat kunst en onderwijs moeten doen.

Roderik Six

Moet het onderwijs niet juist botsende meningen promoten, hoe pijnlijk de standpunten van de ander ook zijn?