Carina Van der Sande regisseert “Richter” van Dimitri Masyn bij TheaterTeater.

VORIG JAAR ging bij het Mechelse gezelschap TheaterTeater de bekende monoloog “Mr. and Mrs. Bloom” van James Joyce in première, met Jappe Claes en Goele Derick als Leopold en Molly Bloom. Enkele dagen later kreeg Jappe Claes een verrassend cadeau : de Tiense toneelmaker die TheaterTeater precies negen jaar eerder had opgericht (samen met Mechelaar Pol Dehert), werd op staande voet ontslagen door de raad van bestuur. De reden ? Een vage mededeling had het over “de absolute noodzaak van deze beslissing, die zich onvermijdelijk opdrong op grond van artistieke en fundamenteel menselijke factoren”. In zijn verbittering over het abrupte ontslag wou Claes naar de rechter stappen, maar uiteindelijk liet hij de zaak blauw-blauw.

In maart regisseerde Claes “Een Gemeenschap van Schurken”, een produktie die om subsidie-redenen onder de vlag van TheaterTeater voer, maar nog weinig of niets met het Mechelse ensemble te maken had. Na die ontgoochelende enscenering werd Claes weer wat hij altijd was geweest : akteur. Hij was onder meer te zien in “Faust”, de vormingsteater-produktie van De Trust. Dit seizoen speelt Jappe Claes mee in alle produkties van het Zuidelijk Toneel in Eindhoven.

Bij TheaterTeater is de artistieke leiding ondertussen in handen van Carina Van der Sande, jarenlang zowat de fetisj-aktrice van Claes. Zij koos ervoor om dit seizoen jonge toneelmakers een kans te geven. De eerste is Dimitri Masyn, een jonge Westvlaming die in 1991 in Rome afstudeerde als scenarist, later teaterwetenschappen studeerde in Gent en Leuven en een tijdlang als gewetensbezwaarde verbonden was aan TheaterTeater.

Vorige zomer regisseerde Massyn bij de amateurgroep Theater Bestek “Het Opgebroken Verlangen”, naar teksten van Milan Kundera. Een boeiende vingeroefening. In oktober van dat jaar ging bij kunstencentrum De Werf in Brugge “Contrarie” in première. Masyn liet zich hiervoor inspireren door de Parsifal-teksten van Wolfram von Eschenbach en Chrétien de Troyes. Maar via improvizaties met zijn akteurs kwam hij uit bij een soort anti-Parsifal. Hoofdpersoon in “Contrarie” was Carlos, een onmondige buitenstaander die in zijn zoektocht naar zijn identiteit veeleer gehinderd dan geholpen wordt door het betuttelende advies van zijn omgeving.

BANKJE.

Dat “spreken, praten en dialogeren niet noodzakelijk begrijpen inhoudt” is ook het tema van “Richter”, een tekst die Masyn schreef in opdracht van TheaterTeater. Ook in deze voorstelling zien we een doofstomme Carlos, een zwijgende figuur die enkel wat onverstaanbare klanken kan uitstoten. Hij verschijnt bij het begin van de voorstelling, na de hevige regenvlaag die het grote plastic doek, door vormgeefster Bie Boeykens over het speelvlak en de toeschouwersruimte gespannen, doet doorzakken. Carlos wordt omzwermd door drie praatgrage types, in de tekst aangeduid als De Vader, de Man en De Vrouw.

We krijgen kop noch staart aan wat zij allemaal uitkramen, gezeten op of drentelend rond een simpel houten bankje. De Vader vertelt voortdurend anekdotes. Zo deelt hij mee dat hij in bad ging met zijn zuster en een vinger in haar heeft gestoken. De Vrouw zegt zinnen als “Ik geloof in de betere tolerante samenleving – dat mensen en meningen naast elkaar kunnen leven. ” De Man heeft de mond vol platte opmerkingen en scheldwoorden.

Het spel van Simon André, Inge Büscher, Jan Hammenecker en Guy Segers en de regie van Carina Van der Sande maken dat de vragen die bij het lezen van de tekst opkomen regelrechte raadsels worden. Er wordt geleuterd dat je tenen er krom van trekken. Hammenecker heeft als Carlos nog niet één procent van de uitstraling die Pepijn Lievens had toen hij Carlos speelde in “Contrarie”. Inge Büscher staat in haar witte, bloembestikte jurk gedachteloos te suffen en kijkt voortdurend alsof ze dringend toe is aan nieuwe lenzen. Simon André doet wat hij al jaren in diverse ad hoc groepjes heeft mogen doen : op een verongelijkte manier naar zijn medespelers kijken en de lolbroek uithangen door het Vlaams met een Frans aksent uit te spreken.

En Guy Segers, met zijn dialektisch taalgebruik, de in een onderhemdje verpakte buik en de wanhopige vampierenmimiek, lijkt gedoemd om eeuwig de karikatuur van een volksmens te zijn.

“Richter” is het soort voorstelling dat radeloos maakt. Niet het misbaksel op zichzelf stemt verdrietig en boos, wel het feit dat een nieuw gezelschap hier een geloofsbrief afgeeft die doet twijfelen aan de oordeelkundigheid waarmee de artistieke koers wordt uitgestippeld. Is het niet de hoogste tijd dat TheaterTeater zichzelf grondig bezint en pas dan opnieuw begint ?

Edward van Heer

Opvoeringen t/m 30/11 in de Begijnenstraat in Mechelen. Reserv. : 015/20.37.80.

Carina Van der Sande : jonge teatermakers een kans geven.