De Russen kunnen de Europese kernindustrie minder afhankelijk maken van de grillen van de Amerikanen.
Het wetenschappelijke topvakblad Nature besprak in zijn nummer van 2 mei een akkoord dat Rusland en Frankrijk sloten over de levering van Russisch hoog-aangerijkt uranium aan twee Franse nucleaire onderzoekscentra. Amerikaanse lobbygroepen reageerden woest op het bericht. Het akkoord zou in strijd zijn met afspraken die al in 1978 werden gemaakt om het gebruik van hoog-aangerijkt uranium in onderzoeksreactoren af te bouwen, omdat het kan dienen om kernwapens te maken. Een concreet resultaat was dat de Amerikaanse export van hoog-aangerijkt uranium van een ton, in de jaren zeventig, tot nul terugviel.
De meeste niet-Amerikaanse reactoren moesten noodgedwongen overschakelen op systemen met laag-aangerijkt uranium. Voor een aantal reactoren was dat onmogelijk. De Russen spelen daar met hun aanbod van hoog-aangerijkt uranium handig op in. Om de verkoop te ontmoedigen, kochten de Amerikanen een deel van de Russische stocks op, maar dat kon de onderhandelingen niet beletten.
Interessant is dat in een recent rapport van Euratom de organisatie die toekijkt op het gebruik van kernmateriaal in Europa te lezen staat dat de Russen ook met de Belgen onderhandelen over de verkoop van hoog-aangerijkt uranium. Directeur-generaal Paul Govaerts van het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK) in Mol ontkent dat er concrete onderhandelingen worden gevoerd. Maar hij geeft toe dat ?in de vergaderingen van het Uranium Supply Agency van Euratom de deur open wordt gehouden voor een strategische aankoop van hoog-aangerijkt uranium bij de Russen.?
De onderzoeksreactor BR2 van het SCK draait op hoog-aangerijkt uranium. Als hij op laag-aangerijkt uranium moet draaien, heeft hij minder kracht. De meeste civiele kernreactoren gebruiken brandstofstaven met slechts 3,5 tot 4 procent uranium. Hoog-aangerijkt wil zeggen dat er meer dan 87 procent uranium in zit. Omwille van zijn zuiverheid kan dat uranium voor de aanmaak van kernwapens worden gebruikt. De Amerikanen werken aan systemen om onderzoeksreactoren te laten draaien met brandstof die maximaal 25 procent uranium bevat, en die niet langer bruikbaar is voor kernwapens.
De toekomst van de BR2 in Mol is onduidelijk. De reactor ligt stil voor onderhoud. De raad van bestuur van het SCK beslist waarschijnlijk op 19 juni over zijn toekomst. ?We weten niet wat er beslist zal worden,? zegt Govaerts. ?Als het exploitatieregime beperkt zal blijven tot zestig dagen per jaar, hebben we geen nieuw hoog-aangerijkt uranium nodig, want we hebben een reserve. Wat niet wil zeggen dat we niet zouden kunnen overwegen om onze reserve te versterken door van de Russen te kopen. Als de reactor op een hoger regime gaat draaien, en in afwachting van het beschikbaar komen van een nieuwe splijtstof met, bijvoorbeeld, 20 procent uranium, zullen we meer hoog-aangerijkt uranium nodig hebben.?
Govaerts wijst er tenslotte op dat er in België nog een tweede toepassing van hoog-aangerijkt uranium bestaat. Het Instituut voor Radio-Elementen (IRE) in het Waalse Fleurus gebruikt ze om molybdeen te maken, en zijn afvalproduct techneticum, die beide medische toepassingen hebben.
