Omdat wonen veel sociale dimensies heeft, zijn vorming en onderwijs essentieel, meent professor Luc Goossens.

“Ik ben tevreden dat de formateurs Jean-Luc Dehaene (CVP) en Luc Van den Brande (CVP) aandacht hebben voor de sociale aspekten van de stedelijke problematiek. Want wonen heeft twee dimensies : de baksteen-dimensie en de sociale dimensie. ” Professor Luc Goossens (universiteit Antwerpen), socioloog en expert in sociale huisvesting, pleit voor een globaal stedelijk beleid. De inclusieve aanpak, zo heet dat in het sociologisch jargon. Zoals de wetenschap moet ook de overheid rekening houden met de verschillende vormen van achterstelling (opleiding, werk, inkomen, gezinssituatie, wonen). Het heeft geen zin één element aan te pakken en de rest ongemoeid te laten. “Wie slecht woont, sleept een ongunstige situatie mee. Een betere woning werkt de oorzaken van die achterstelling niet weg. Wie onvoldoende vorming heeft, is onzeker op de arbeidsmarkt, heeft een onzeker of laag inkomen en is dus weinig weerbaar ten opzichte van een verhuurder die elke maand zijn huur wil ontvangen, ” zegt Goossens.

“Het huisvestingbeleid was tot nu toe een woning-beleid, geen woon-beleid met andere sociale dimensies. ” Vooral één-inkomensgezinnen en bejaarden zijn slecht behuisd. In het geval van de bejaarden gaat het om mensen die geen woning konden verwerven toen de ekonomische konjunktuur en de aankoopvoorwaarden daarvoor gunstig waren. Ze moeten nu met hun evenredig laag pensioen terecht op de huurmarkt. Goossens : “Uitgerekend op dat goedkoopste segment van de huurmarkt is de vraag het grootst en stijgen de prijzen het snelste. ” Dat is een van de nefaste maatschappelijke gevolgen van de huurwet van minister van Justitie Melchior Wathelet (PSC).

Die wet laat vraag en aanbod vrij spel en ondergraaft de woonzekerheid van de huurder. Hij legt de verhuurders geen strobreed in de weg om de huurprijs op te trekken. Dat merken de talloze huurders die, zoals de wet bepaalt, deze dagen bericht krijgen dat zij op 1 januari 1996 uit hun woning moeten. Over ruim een half jaar komen bijgevolg op hetzelfde tijdstip massaal veel huurders op de markt, waardoor de prijzen nog eens spectaculair zullen rijzen. Huurdersbonden stellen vast dat de prijzen vaak verdubbelen. “Dat is een schande, ” zegt de voorzitter van de koepel Vlaams Overleg Bewonersbelangen (VOB). Goossens vindt dat de overheid de prijzen aan banden moet leggen en ze binden aan kwaliteitsnormen.

Volgens de socioloog heeft de oprichting van Domus Flandria door Norbert De Batselier (SP) enkele positieve gevolgen. In vier jaar tijd werden inderdaad tienduizend sociale woongelegenheden gebouwd, al zijn dat er nog altijd enkele duizenden minder dan er in de jaren zeventig op één jaar werden neergezet. De nieuwe struktuur van Domus Flandria wekte ook de sociale woningmaatschappijen uit een diepe slaap. Zij waren ongeveer vergeten waarvoor zij destijds werden opgericht en beperkten zich tot het beheer van hun vastgoedportefeuille. Toch pleit Goossens ervoor om in de toekomst gedecentralizeerder te werken en de huisvestingsmaatschappijen in te schakelen in een andere politiek.

“De oude politiek was gericht op het verwerven van individuele woningen maar had geen oog voor de ruimtelijke ordening. Na de Tweede Wereldoorlog werd de woonfunktie in onze steden almaar marginaler. Verkeer, handel en kantoorfunktie dreven de bewoning naar de rand. Het financieel draagvlak van de steden versmalde en de kwaliteit van het wonen ging er fors op achteruit. Daarom is het van het grootste belang om onze steden opnieuw multifunktioneel te maken door het wonen te stimuleren, onder meer door renovatie. Inbreiding is bovendien goedkoper omdat de stedelijke infrastruktuur er al is. “

Goossens hoopt op sociale aksenten in het stedelijk beleid van de regeringen. “Onderwijs en vorming zijn van het grootste belang omdat zij de weerbaarheid verhogen, ” zegt hij. “Daarom zijn, bijvoorbeeld, de woon-werkprogramma’s zo nuttig. Mensen die het slecht doen op de arbeidsmarkt, leren in woonprogramma’s vaardigheden waarmee zij zich kunnen aanbieden op de bouwmarkt die geschoold personeel nodig heeft. “