De Kristelijke Arbeidsvrouwen (KAV) zijn kennelijk niet katholieker dan de paus : ze publiceerden een gids voor samenwoners.
KOPPELS OF GROEPEN die op een ongebruikelijke wijze samenleven, hebben zich nooit bepaald vertroeteld gevoeld, noch op juridisch noch op algemeen maatschappelijk vlak. In landen waar de katholieke kerk, de ?christelijke” zuil, een vinger in de pap heeft, lag dat nog moeilijker. Tot voor kort werd bikkelhard geoordeeld en veroordeeld wanneer het ging om ongehuwd samenwonenden, homofiele en lesbische stellen, samenwonende uit de echtgescheidenen en alle mogelijke vormen van in groep leven. Zonder enig mededogen werden en worden deze mensen geviseerd en niet zelden ook gebroodroofd en gediscrimineerd.
Een almaar strakkere Romeinse moraal verhindert alvast principieel elke evolutie in deze houding, maar in christelijke-sociale bewegingen roert terzake heel wat. Ook op pastoraal vlak, trouwens. Al kan je op dit niveau niet voorbij een zekere hypocrisie waarbij de kool en de geit gespaard blijven de principes worden ongemoeid gelaten , in de praktijk wordt wel een mouw aan concrete situaties gepast : het typeert de kerk in haar dubbelrol van strenge zedenmeester en bezorgde moeder. Die dubbelzinnigheid lijkt op langere termijn onhoudbaar.
Dat het in ons land vooral vrijzinnige instanties zijn die een rol gespeeld hebben bij het totstandkomen van de zogeheten samenlevingscontracten in Antwerpen en weldra ook elders, is dan ook niet verwonderlijk. Wel een verrassing was dat, precies rond deze tijd, de KAV (Kristelijke Arbeidersvrouwen) een ?Gids voor samenwoners” op de markt bracht. Alhoewel deze publicatie geen enkele moraliserende kanttekening bij het fenomeen ?samenwonen” plaatst, geeft het toch een zakelijk en efficiënt signaal van bijdetijds te zijn, en de tekenen des tijds te begrijpen. Afgaande op vragen van hun leden het verschijnsel samenwonen houdt dus duidelijk ook het gelovige bevolkingsdeel bezig verstrekt de KAV in dit naslagwerk informatie, tips, en natuurlijk ook gewone antwoorden op concrete vragen.
BLIKOPENER.
Een van de grote verdiensten van dit vakkundig werk is wel dat het ook fungeert als blikopener. Natuurlijk richt deze gids zich tot samenwonende niet-gehuwde partners (samenwonende vrienden, samenwonenden van hetzelfde geslacht, samenwonenden in groep), maar ook tot personen die door levensomstandigheden buiten de klassieke samenlevingspatronen gaan functioneren. Bijvoorbeeld, twee zussen die onder één dak huizen, samenwonende werkloze vriendinnen, een weduwe die samen met een vriend samen woont, enzovoorts. Thema’s als onderhoudsplicht, goederen en schulden, kinderen, pensioenen, belastingen komen dan ook overduidelijk aan bod. Deze blikverruiming kan alleen een positieve invloed hebben op de evolutie van het prille, symbolische samenlevingscontract tot een volwaardig juridisch stevig onderbouwd statuut.
Dat voornoemd samenlevingscontract op de sympathie van organisaties als de KAV kan rekenen, bleek al bij de viering van de eerste samenlevingscontracten in Antwerpen. Ofschoon daar wellicht te uitsluitend de aandacht viel op het samenleven van homofiele mensen. Maar dit onderbelicht laten zou even eenzijdig zijn, gezien het relatief hoge percentage van medeburgers die daarmee te maken hebben.
In dit verband hanteren zowel de CVP als een bepaalde progressieve pers de term ?homohuwelijk”, een term die ons niet zo geslaagd in de oren klinkt, omdat hij de situatie onvoldoende correct weergeeft. Net als vele hetero’s zien de meeste homo’s in het klassieke huwelijk niet de ideale samenlevingsvorm. Veel homo’s verklaren zich niet te willen opdelen in het rollenpatroon van het traditionele huwelijk (net zomin als veel hetero’s) en onderstrepen dat een gayverbintenis een andere leefstijl insluit dan het gezin zoals het meestal bij ons gezien en gestructueerd wordt. Wanneer deze lesbische en homoverbintenissen ook kerkelijk leefrecht krijgen confer de oproep, op vrijdag 9 februari, in de Britse pers van de Zuid-Afrikaanse bisschop Desmond Tutu en andere vooraanstaande Anglicaanse geestelijken , zou de term huwelijk vervangen kunnen worden door ?vriendschapspakt” of andere door spitsere geesten bedachte term. Een andere naam, een andere werkelijkheid, maar juridisch even gewaardeerd.
Wie op het vlak van samenleven pluriformiteit aanvaardt, zal ook die pluriformiteit in name en feite moeten onderschrijven. Het geldt als één van de vele verdiensten van de publicatie van de Studiedienst van de KAV (waarover ook vele niet-christenen zich opgetogen tonen) dat ze door de verruiming van het begrip ?samenwonen”, het emotioneel mijnenveld rond dit gegeven omzeilde.
Staf Nimmegeers
Mieke Louwette & Karolien Belmans, ?Gids voor samenwoners.” Sociale en juridische informatie, KAV-Standaard Uitgeverij, Brussel-Antwerpen, 1996, 232 blz.
Samenlevingscontracten : nieuwe feiten, nieuwe namen.
