JA

Opgetekend door Emilie Lachaert

‘In de Europese grondwet worden heel wat belangrijke thema’s aangepakt, zoals migratie en de vrijheden van burgers, die een invloed hebben op het dagelijkse leven van mensen. Ook de relatie tussen de overheid en de burgers wordt door dit document vastgelegd. Europa is geen abstract begrip. Daarom vind ik dat je die ingrijpende verandering niet kunt doorvoeren zonder dat er een maatschappelijk draagvlak voor is. Een referendum zou de ratificatie van de grondwet legitimeren.

Het referendum – zonder opkomstplicht – is een nuttige aanvulling op het bestaande democratische systeem van verkiezingen. Dat mensen nu al voortdurend naar de stembus moeten door de overvloed aan verkiezingen – federaal, Vlaams en Europees – is een flauw excuus om het referendum overboord te gooien.

Bij moeilijke beleidsvragen kan het bovendien leiden tot een maatschappelijk debat. Het referendum over de Europese grondwet zou gepaard gaan met een grote informatiecampagne in de media. Zo kunnen we met argumenten en discussies uitleggen wat de grondwet precies betekent, en waarom die zo nodig is in de Europese Unie. We kunnen misschien zelfs samenwerken met andere landen, zoals Nederland, die ook een referendum over de Europese grondwet organiseren.

Het is gemakkelijk te stellen dat mensen te dom zijn om de inzet van het referendum te begrijpen. Bij de discussie over de invoering van het algemeen enkelvoudig stemrecht gebruikte men hetzelfde argument om de democratisering tegen te houden. Bij verkiezingen moeten er tenslotte even moeilijke keuzes gemaakt worden. Kiezers moeten ingewikkelde en zeer uitgebreide partijprogramma’s tegenover elkaar afwegen. En dat lukt.

Als de Belgische burgers ‘neen’ zouden zeggen tegen de Europese grondwet, zal de VLD dat advies volgen en de Europese grondwet niet ratificeren. Maar ik vertrouw erop dat iedereen beseft wat het Europese project betekent. Een sterker uitgebouwde Europese Unie geeft België een stem in de wereld.’

NEE

‘Ik ben tegen alle referenda omdat ze volledig overbodig zijn in onze democratie. Mensen kunnen door verkiezingen het politieke besluitvormingsproces sturen. We maken ons democratisch systeem nog troebeler, wanneer we een nieuw beslissingsmechanisme zoals het referendum invoeren. Nu is het al ingewikkeld genoeg met gelijktijdige verkiezingen. Men weet niet meer waarvoor men stemt of wie ter verantwoording wordt geroepen.

Bij de verkiezingen op 13 juni heeft premier Guy Verhofstadt (VLD) een gouden kans gemist om de rol van Europa en van de Europese grondwet te verduidelijken voor de bevolking. Alle aandacht ging naar de Vlaamse verkiezingen. En Europa bleef, alweer, in de schaduw.

Het is bovendien een contradictie om enerzijds te pleiten voor gelijktijdige federale en Vlaamse verkiezingen, zodat kiezers minder vaak naar het stemhokje moeten trekken, en anderzijds wel extra referenda te houden. Want als er een referendum komt over de Europese grondwet, waarom houden we er dan geen tien andere over belangrijkere thema’s, zoals de Belgische grondwet of het migrantenstemrecht? Alles kan onderwerp van een referendum worden.

Het is zelfs niet duidelijk waarover dit referendum zal gaan. De tekst van de Europese grondwet is zodanig abstract dat niemand begrijpt waarvoor hij stemt. Het is mogelijk dat mensen vooral stemmen voor of tegen een toetreding van Turkije tot de Europese Unie. Dat is een duidelijker, actueel thema. Daarover kun je gemakkelijker stelling nemen. De uitkomst zal nooit een evaluatie van de grondwet zijn.

En stel dat we ‘neen’ zeggen in het referendum. Dan komt België in een potsierlijke situatie terecht. De kans is groot dat we internationaal gedwongen worden om onze mening te herzien. Denk maar aan wat in Ierland gebeurde toen een referendum over het Verdrag van Nice werd gehouden. De uitslag was negatief, maar er kwam een nieuw referendum om dat te veranderen. De vrijheidsgraad van België is in deze kwestie zeer beperkt. We zijn maar een van de 25 lidstaten.’

‘Het referendum is een nuttige aanvulling op het bestaande democratische systeem van verkiezingen.’

‘Door de invoering van het referendum maken we ons democratisch systeem nog troebeler.’