‘De enquête van de regering-De Croo over de staatshervorming is een schaamlapje’, zegt VUB-politoloog Dave Sinardet.
Leven we binnenkort in het Zwitserland aan de Noordzee? Als het van Joachim Coens afhangt wel. Met het Alpenland als voorbeeld pleit de CD&V-voorzitter ervoor om het lokale niveau te versterken en om referenda en zelfs een roterend premierschap in te voeren. Politoloog en federalisme-expert Dave Sinardet (VUB) is niet overtuigd. ‘Coens krijgt het Zwitserse voorbeeld niet altijd in zijn CD&V-verhaal gepast. Zo kijkt hij naar Zwitserland om zijn pleidooi voor kleinere kieskringen te ondersteunen. Maar in Zwitserland vallen die kringen samen met de kantons, en die zijn niet bepaald klein. Het kanton Zürich heeft zo’n anderhalf miljoen inwoners, Bern een miljoen.’
Liberalen en groenen zijn voor burgerparticipatie, zeggen ze. Als puntje bij paaltje komt, valt dat toch tegen.
De Vivaldi-regering wil de bevolking online bevragen over de volgende staatshervorming. Wat zult u haar aanbevelen?
Dave Sinardet:(lachje) Ik was eigenlijk redelijk verheugd toen ik in het regeerakkoord las over een ‘participatief proces’ van staatshervorming. Dat zou een stijlbreuk met het verleden zijn, toen een kransje toppolitici de staatshervormingen uittekende. Maar die enquête ziet er niet meteen uit als een kwalitatief deliberatief proces. Het is eerder een onlineschaamlapje.
In tweede instantie zou een panel met gelote burgers discussiëren over België 2.0.
Sinardet: Dat panel zal zich wellicht alleen over politieke vernieuwing mogen uitspreken, niet over de staatshervorming op zich. Een aantal thema’s overlappen daar wel mee, zoals de toekomst van de Senaat, maar ik denk niet echt dat deze oefening het vooropgestelde resultaat zal hebben. Liberalen en groenen vinden burgerparticipatie belangrijk, zeggen ze. Als puntje bij paaltje komt, valt dat toch tegen.
De regering-De Croo heeft al beslist om grondwetsartikel 195 – de sleutel op de Grondwet – sowieso voor herziening vatbaar te verklaren.
Sinardet:(fel)Ik ben sceptisch. Artikel 195 regelt de manier waarop we de Grondwet kunnen herzien. Op zich kan het legitiem zijn om dat artikel fundamenteel te wijzigen: de huidige herzieningsprocedure loopt over twee regeerperiodes en is misschien wat te omslachtig. Maar dat is de regering dus níét van plan.
Ze ziet in artikel 195 een passe-partout om de hele Grondwet te wijzigen.
Sinardet:Ja. Dat is laakbaar en schaamteloos. Hetzelfde trucje is bij de zesde staatshervorming toegepast. Toen gaven de politici nog toe dat dat niet helemaal netjes was, maar wél ‘in ’s lands belang’. Nu zeggen ze op voorhand al: ‘We willen dat trucje opnieuw uithalen.’ Het bewijst dat ze onze grondwet niet au sérieux nemen.
Ondertussen lijken alleen de N-VA en Vlaams Belang echt gekant tegen een België met vier volwaardige deelstaten: Vlaanderen, Wallonië, Brussel en het Duitstalige gewest. Socialisten, groenen en liberalen zijn ervoor gewonnen.
Sinardet:Ook de CD&V van Joachim Coens zit niet in die logica. In zijn Zwitserse plan blijft hij vasthouden aan de gemeenschappen, niet aan de gewesten, terwijl we de gemeenschappen in een ‘België met vier’ net zouden afschaffen.
Hebben de voorstanders van dat België wél een duidelijke toekomstvisie?
Sinardet:Hun voorstel klinkt revolutionair, maar voor een deel is het een slogan. Als je dat België met vier zuiver toepast, is elke lidstaat evenwaardig en autonoom. Maar de voorstanders zeggen nu al dat Vlaanderen het onderwijs in Brussel zal blijven verzorgen. Het is, met andere woorden, nog niet in kannen en kruiken.
Een ander heikel dossier is dat van de salariswagens. CD&V-vicepremier Vincent Van Peteghem wil tegen 2026 alleen nog elektrische modellen 100 procent fiscaal aftrekbaar maken. U hebt het principe van salariswagens ooit gehekeld in een veelbesproken column. Juicht u het plan van de minister toe?
Sinardet: Nee, dat plan lost het fundamentele probleem niet op. De regering blijft autogebruik fiscaal stimuleren. Toen ik daar destijds op wees, zeiden alle politici me off the record: ‘Wij vinden het ook een slecht systeem, maar we kunnen het onmogelijk afschaffen.’ Een typisch Belgische absurditeit.
Tijdens de beginjaren van de regering-Michel was een debat over de salariswagen ontstaan.
Sinardet: Toen hadden we nochtans een centrumrechtse regering, terwijl nu groene en socialistische partijen de dienst uitmaken. Maar wat stellen we vast? Het fundamentele debat is verdwenen.
Voor mij passen de salariswagens trouwens in een breder debat over loonvervangers. Is het dan zó moeilijk om mensen uit te betalen in euro’s in plaats van in auto’s of allerlei cheques?
