Tabaksproducent belooft hulp bij de bestrijding van sigarettensmokkel.
De Europese Commissie en tien EU-lidstaten sloten begin deze maand een financiële overeenkomst met tabaksgigant Philip Morris. In ruil voor hulp bij de bestrijding van sigarettensmokkel en de betaling van een boete van 1,25 miljard dollar, ziet de EU af van een rechtszaak tegen Philip Morris. De overeenkomst is niet alleen de grootste die de Europese Commissie ooit met een bedrijf sloot, maar kan volgens tabaksexpert en consultant Luk Joossens erg verstrekkende gevolgen hebben.
Al jaren stellen experts dat de schaal waarop er wereldwijd tabak wordt gesmokkeld, enkel verklaard kan worden door medeweten of zelfs actieve betrokkenheid van grote, veelal westerse tabaksproducenten. Aanvankelijk werd deze bewering weggelachen als een wilde complottheorie, maar de laatste jaren werden verschillende kaderleden van tabaksmultinationals veroordeeld wegens betrokkenheid bij sigarettensmokkel.
In 2001 dienden de Europese Commissie en tien lidstaten een klacht in tegen Philip Morris, Japan Tobacco en RJ Reynolds. Zeker een kwart van de mondiale sigarettenexport belandt op de zwarte markt. De Europese Unie verliest daardoor ongeveer jaarlijks een miljard euro aan accijnzen en douanerechten. Een ondermijning van de inkomsten van de overheden én van hun gezondheidsbeleid.
Al ontkende een woordvoerder van Philip Morris het, volgens Joossens geeft het bedrijf door de overeenkomst impliciet toe dat de aanklacht over betrokkenheid bij tabaksfraude klopt. Waarom zou een bedrijf dat niets mispeuterde, een boete van een miljard dollar betalen? Maar er is meer, stelt Joossens: ‘Uit de overeenkomst blijkt dat het bedrijf niet alleen die boete betaalt. Maar voor elke container Philip Morris-sigaretten die voortaan nog wordt geconfisqueerd, betaalt het bedrijf niet alleen de ontdoken accijnzen terug, 7,5 miljoen euro per container van tien miljoen sigaretten. Overstijgt dat bedrag de 90 miljoen euro per jaar, wordt die terug te betalen accijns nog eens met vijf vermenigvuldigd. Waarom kan een bedrijf zulke financiële risico’s nemen? Dat betekent toch dat het de smokkel kan controleren. Tegelijk is het een impliciete toegeving dat men de smokkel vroeger mee organiseerde.’
Joossens stelt dat de anti-tabakslobby principieel tegen de overeenkomst is: ‘Wij willen Europese regels die voor alle bedrijven gelden. Het probleem is dat een bedrijf op die manier strafvervolging afkoopt én een vorm van respectabiliteit koopt.’ Joossens verwacht dat de overeenkomst gevolgen heeft voor bedrijven als Japan Tobacco en Reynolds: ‘De aanklacht tegen deze bedrijven loopt nog en is nog veel ernstiger en beter gedocumenteerd dan die tegen Philip Morris.’
H.V.S.
