Zeventien was hij. ?Een scholier nog, laatste jaar in het college van Diksmuide, en plotseling werd ik benoemd tot bibliothecaris en kreeg ik de verantwoordelijkheid om boeken aan te kopen.” Patrick Van Neste vertelt het met hernieuwde verbazing. Meer dan twintig jaar later is zijn liefde voor boeken dezelfde gebleven, maar de bibliotheek is onherkenbaar veranderd.
Als kind was hij verslaafd aan boeken. Dat de bibliotheek slechts twee dagen per week voor twee uur open was, betreurde hij zeer. Het was een katholieke bibliotheek, opgericht door de Broeders Xaverianen en gerund door een onderwijzer die de leesgrage jongen al vroeg liet meehelpen. Toen, jaren later, de onderwijzer zijn bibliotheekfunctie een tijd niet kon uitoefenen, vroeg hij Patrick om hem te vervangen.
In die tijd was het bibliotheekwezen nog niet gereglementeerd zoals nu. Het waren nog de jaren van de ?volksboekerij” en het pure amateurisme. Dat veranderde met het bibliotheekdecreet van 1978. Iedere gemeente moest een openbare bibliotheek hebben, die verplicht pluralistisch was en voldeed aan allerlei normen wat aantal boeken, genres, openingsuren en gekwalificeerd personeel betreft.
Voor een kleine, landelijke gemeente als Houthulst 8900 inwoners na de fusie betekende dit een grote verandering. De overgang van kerkelijke naar gemeentelijke overheid verliep gelukkig goed. ?Doe maar,” zei de priester : ?Als je kan verbeteren.” Maar om aan de erkenningsvoorwaarden te voldoen, moesten, bijvoorbeeld, in één keer drieduizend nieuwe boeken worden aangekocht. ?Vergeleken met grotere gemeenten moesten wij haast van nul beginnen. Maar we zijn er geraakt. Ik ben nog altijd trots dat we als een van de eerste landelijke gemeenten erkend werden voor het decreet.” Dat was in 1982. Sindsdien bleef het aantal lezers stijgen. Vóór het decreet waren er ongeveer vierduizend ontleningen per jaar, nu zestigduizend.
Vooral door een permanente kwaliteitszorg staat de bibliotheek nu model voor wat er mogelijk is in een kleine gemeente. Dat is grotendeels het werk van Patrick Van Neste, die er als het ware zijn levenswerk van maakte. Zelf laat hij niet na te vermelden dat hij niet alleen is er werken nu vier deeltijdsen en altijd kon rekenen op de steun van het gemeentebestuur. ?Ze hebben altijd hun goedkeuring verleend. Soms kostte dat wel veel overtuigingskracht en tijd. In het begin moest ik altijd uitleggen waarom een goede bibliotheek in een kleine gemeente belangrijk is.”
Alleen het gebouw bleef een probleem. De vroegere kloosterruimte opgekocht door de gemeente die er het politiekantoor naast de bibliotheek had ingericht was al jaren veel te benepen. In de zomer van 1986 werd voor het eerst gesproken over nieuwbouw. Bijna tien jaar later, op 2 februari 1996, werd de nieuwe bibliotheek officieel geopend. Een trotse hoofdbibliothecaris wees enthousiast op de nieuwe mogelijkheden : eindelijk ruimte voor een leeshoek, voor de documentatie- en tijdschriftenafdeling en een cd- en video-service.
Officieel werkt Patrick deeltijds in de bibliotheek, maar eigenlijk laat het werk hem nooit los : ?Ook in de auto heb ik een notitieboekje liggen om iets te noteren dat ik op de radio hoor en interessant lijkt.” Hij praat gedreven : ?Een bibliotheek is meer dan een verzameling boeken, ze moet leven. De drempel moet zo laag mogelijk zijn. Daarom ben ik ook tegen het zogenaamde leengeld. De eis van de schrijvers om vergoed te worden is terecht, maar de individuele lezer mag niet de dupe worden. Zoals de Unesco al stelde : informatie is een elementair, democratisch recht voor ieder mens.”
J.V.D.B.
