De protesten in Wit-Rusland zijn een existentiële bedreiging voor het regime van Vladimir Poetin.

Discipline op de werkvloer: wie kan daar nu tegen zijn? Vanuit die redenering voerde de Wit-Russische president AleksandrLoekasjenka enkele weken geleden een wet in tegen ‘maatschappelijk parasitisme’. De wet, die al in Sovjet-tijden bestond, legt werklozen die geen 183 werkdagen per jaar behalen een boete op van een klein maandloon.

De maatregel stuitte op grootschalig protest. Veel Wit-Russen nemen het niet dat werklozen gestraft worden voor het slechte regeringsbeleid. In Wit-Rusland, een van de laatste centraal aangestuurde planeconomieën, is de overheid immers finaal verantwoordelijk voor de werkgelegenheid. Met de parasietenwet is Loekasjenka erin geslaagd een breed maatschappelijk front tegen zichzelf te creëren.

Hoewel het regime de gewoonte heeft elke vorm van protest hardhandig neer te meppen, kregen de manifestanten de voorbije weken ruim baan. Loekasjenka beloofde de invoering van zijn maatregel zelfs met een jaar uit te stellen. Uit economische noodzaak zoekt hij al een tijd toenadering tot het Westen. Vanuit die optiek is het al te opzichtig kastijden van betogers slechte pr.

Loekasjenka heeft niet alleen economische motieven voor zijn zwenk naar het Westen. Sinds Rusland als reactie op de Maidanrevolutie de Krim heeft geannexeerd en Oost-Oekraïne bezet, beseft hij dat ook Wit-Rusland weleens bezoek zou kunnen krijgen van – al dan niet vermomde – Russische soldaten. De Oekraïense Oranjerevolutie en de Arabische revoluties hebben het Kremlin met een heilige angst voor massademonstraties opgezadeld. Voor president Poetin zijn opstanden in broedernaties als Wit-Rusland en Oekraïne een existentiële bedreiging. Als de Klein-Russen en de Wit-Russen in staat zouden zijn hun kleptocratische bureaucraten voor een functionerende rechtsstaat in te ruilen, waarom dan ook de Russen niet?

Het is dan ook geen toeval dat de Russische anticorruptieactivist Aleksej Navalny net nu tot manifestaties oproept. Met enkele spraakmakende dossiers kreeg hij het voorbije weekend tienduizenden mensen op straat. De Russische oproerpolitie trad hardhandig op: zelfs scholieren verdwenen in de arrestatiewagens. De brutaliteit waarmee de protesten werden neergeslagen, toont aan dat ook Loekasjenka de situatie stilaan gevaarlijk vindt. Naar goede gewoonte gaf hij westerse geheime diensten de schuld van het oproer. Dat er na 23 jaar geen kritische raadgever meer overblijft om de president voor stommiteiten te behoeden, liet Loekasjenka in zijn reactie onvermeld.

Door JEROEN ZUALLAERT

President Aleksandr Loekasjenka zoekt toenadering tot het Westen. Dan is het al te opzichtig kastijden van betogers slechte pr.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content