‘Ouderen zijn zo heerlijk brutaal’

Een boek over euthanasie hoeft niet zwaarwichtig te zijn, bewijst Anne-Laure Van Neer met haar vierde thrillerkomedie. Joséphine breekt een lans voor een waardig levenseinde.

Na drie nominaties heeft Anne-Laure Van Neer eindelijk de Hercule Poirotprijs te pakken. Een historische nog wel: het is de vijfentwintigste keer dat Knack zijn award uitreikt voor beste Vlaamse misdaadroman. Van Neers parcours wijkt af van het gebruikelijke thrillertraject. Ze begon niet met in bloed gedrenkt mysterie, maar met… chicklit.

Anne-Laure Van Neer: Mijn echte debuut was Justine, in 2015, en ik werd meteen genomineerd voor de Poirot. Maar daarvoor had ik al een chicklitroman uitgegeven in eigen beheer. Ik had helemaal niets met zeemzoete romantiek, maar wél met de humor die eigen is aan chicklit. Die heb ik meegenomen naar het thrillergenre, dat me veel beter ligt. Mijn boeken zijn een mix van misdaad en humor. Luchtig van toon, geschreven in een simpele, directe taal. Ik serveer geen champagne met oesters, maar bloemkool met worst. Dat belet niet dat ik er altijd een maatschappelijk thema in verweef.

Dat thema is euthanasie. Uw hoofdpersonage is een discrete maar erg doortastende strijdster voor het recht op waardig sterven. Dat recht geldt in wzc Den Groenen Hof ook voor wie niet meer wilsbekwaam is – tenminste als hij of zij lid is van Joséphines geheime genootschap, de Thanatosclub. Hoe bent u bij dat onderwerp uitgekomen?

Van Neer: Jaren geleden las ik een bericht over een koppel tachtigplussers dat hand in hand van het dak van een appartementsgebouw was gesprongen, uit wanhoop omdat ze uit hun flat moesten. ‘Waarom kunnen mensen in zulke omstandigheden niet geholpen worden om op een waardige manier afscheid te nemen van het leven?’ vroeg ik me af. Ja, België heeft een euthanasiewetgeving, maar er zijn nog veel beperkingen. Wie te lang wacht en alzheimer krijgt, heeft geen andere optie dan de rit uitzitten. Euthanasie kan alleen voor wie terminaal ziek is of ondraaglijk lijdt, uitzonderlijk ook wanneer het om psychisch lijden gaat. Maar wat met oude mensen die niet aan die criteria voldoen, maar wel vinden dat hun leven voltooid is? Die hebben ook in België geen recht op een menswaardig einde.

U schetst geen fraai beeld van het leven in een woonzorgcentrum.

Van Neer: Ik wil de werknemers in de zorg niet schofferen. Ik werk in de zorgsector, dus ik wéét hoe hard er gewerkt wordt in woonzorgcentra. Maar als schrijver van spannende boeken kijk je vooral naar de plot, en daarin kwam de gesloten afdeling goed van pas. Helemaal verzonnen is het nu ook weer niet. Als puber ging ik weleens op bezoek bij een groottante in de alzheimerafdeling van het rusthuis. Het gebeurde meermaals dat ik haar vastgebonden op haar stoel of in bed aantrof.

In al uw thrillers spelen kranige ouderen de hoofdrol. Waarom?

Van Neer: Omdat ze heel dankbare protagonisten zijn. Praten met oudere mensen is altijd een verrijking. Ze hebben zo veel meegemaakt: liefde, verlies, crisissituaties, soms zelfs oorlogen. Ze zijn niet snel onder de indruk en trekken zich niets aan van wat de buitenwereld van hen denkt. Dat je-m’en-foutisme vind ik erg inspirerend. Als schrijver kun je ouderen heerlijk direct en brutaal uit de hoek laten komen.