De nieuwe Hongaarse mediawet leidt tot censuur in een autoritaire staat, zegt het Duitse Europarlementslid Martin Schulz.
Op woensdag 19 januari verschijnt de Hongaarse premier Viktor Orban in het plenum van het Europees Parlement in Straatsburg om er zijn beleidsverklaring voor te stellen. Hongarije is immers het volgende halfjaar EU-raadsvoorzitter. Martin Schulz, Duits sociaaldemocraat en voorzitter van de sociaaldemocratische fractie in het Europees Parlement, is van plan om Orban hard aan te pakken over de nieuwe Hongaarse mediawet die eind vorig jaar in het Hongaarse parlement werd goedgekeurd. Volgens Schulz leidt deze wet naar censuur in een autoritaire staat. Schulz vindt verder dat Orban, de leider van Fidesz die in Boedapest met een tweederdemeerderheid regeert, in een machtroes leeft en daardoor te weinig oog heeft voor de echte problemen in eigen land en in Europa. Vorige vrijdag spraken we hierover met Martin Schulz in zijn SPD-thuisbasis Alsdorf in de buurt van Aken.
Hoe ging u te werk om na te gaan of de betwiste Hongaarse mediawet aan de EU-normen beantwoordde?
Martin Schulz: We kregen alarmerende berichten van journalisten uit Boedapest en andere Hongaarse steden die ons zeiden dat die wet hen zou censureren. Ze vertelden ons dat er nu al beroepsverboden werden uitgesproken tegen journalisten wier berichten de regering niet bevielen. Na een grondige lectuur vond ik de nieuwe Hongaarse mediawet op drie punten onaanvaardbaar. Overal in Europa bestaan raden die toezicht houden op het goed functioneren van de media, ook in de Duitse Bondsrepubliek. Maar overal in Europa weerspiegelen zulke raden de pluralistische samenleving, wat betekent dat behalve politieke partijen ook maatschappelijke groepen zoals kerken, vakbonden, werkgeversorganisaties en journalistenbonden er deel van uitmaken. De Hongaarse wet bepaalt echter dat enkel leden van de regeringsmeerderheid in de raad van toezicht worden opgenomen. Ten tweede worden de media volgens de nieuwe wet verplicht tot een evenwichtige berichtgeving. Maar hoe kan het evenwicht van de berichtgeving gewaarborgd worden door een raad die zo onevenwichtig is samengesteld? In mijn ogen is dat censuur. Ten derde heeft de raad van toezicht het recht om in geval van wetsovertreding straffen tot 750.000 euro op te leggen. Zo’n sanctie kan het einde betekenen voor een kleine krant, bijvoorbeeld. Dat een wetsovertreding bestraft wordt door de uitvoerende macht vind ik het meest dramatische aspect van de zaak. In een democratie worden wetsovertredingen door het gerecht bestraft. Via de nieuwe mediawet matigt de Hongaarse regering zich rechten aan die justitie toekomen. Het principe van de scheiding der machten wordt in een zeer gevoelig domein van het openbare leven geschonden.
U hebt lang gewacht met uw kritiek.
Schulz: Nee, ik reageerde meteen, maar niet zo luid als de anderen. Ik wilde niet zo hard van stapel lopen als Guy Verhofstadt, Daniel Cohn-Bendit en anderen die meteen zeiden dat er niets goeds is aan de Hongaarse mediawet. In tegenstelling tot Cohn-Bendit en Verhofstadt heb ik ook een Hongaarse delegatie in mijn fractie van het Europees Parlement zitten. Ik moet mijn Hongaarse partijgenoten in het parlement beschermen. Die worden nu al in Hongarije op een ontoelaatbare manier aangevallen. Ze worden uitgescholden voor vaderlandverraders. Ze worden ervan beschuldigd in het buitenland de vijanden van Hongarije tegen het vaderland te mobiliseren. Daarom ben ik van mening dat ik mijn kritiek op de wet voor honderd procent hard moet kunnen maken. Ik kan en wil de sancties volgens artikel 7 van het EU-verdrag tegen een lidstaat niet in het spel brengen als ik niet helemaal zeker ben van mijn zaak. Omdat ik geen mediarechter en ook geen Hongaarse constitutionele rechter ben, wens ik dat de wet over de hele lijn door de experts van onze juridische diensten getoetst wordt. Alleen als mijn vermoedens zo bevestigd worden, kunnen we eisen dat Hongarije deze wet corrigeert. Zorgvuldigheid is ter zake belangrijker dan haast.
Maar u vindt de wet hoe dan ook verkeerd?
Schulz: Ja, Ik vind de geest van de wet verkeerd, want zelfs als de mediawet zou overeenstemmen met de EU-regels, leidt hij tot censuur en tot een autoritaire staat. Regeringen moeten de media niet controleren, maar de media moeten regeringen controleren. Orban zal van mij te horen krijgen dat hij handelt in de roes van de macht.
Hebt u enig idee hoe de Hongaarse regering reageert op uw initiatief?
Schulz: Ik hoop vooral dat de Hongaarse regering deze wet voorlopig opheft. De mediawet is nu al een al te zware belasting voor het Hongaarse EU-voorzitterschap. Ik heb de Hongaarse premier Orban een open brief geschreven om hem te zeggen dat Hongarije als raadsvoorzitter met de echte Europese problemen begaan moet zijn. Ik heb hem eraan herinnerd dat recent in Hongarije een grote milieuramp heeft plaatsgevonden. Het is me er niet om te doen Hongarije aan de schandpaal te nagelen, want ik wil juist dat het Hongaarse voorzitterschap een succes wordt. Orban en ik zijn ideologische tegenstanders. Maar dat belet niet dat ik vind dat de EU onder het Hongaarse voorzitterschap institutionele successen moet boeken. We kunnen het ons niet permitteren in grote ideologische veldslagen ten onder te gaan. Ik ben voor compromissen, maar ik wil niet laten raken aan grondrechten. Vermoedelijk is Orban ongevoelig voor mijn argumenten. Maar hij is een slim en pragmatisch politicus die wel zal inbinden als hij inziet dat hij het zonder compromissen niet haalt. In Boedapest wordt nu zeker een balans opgemaakt. Vermoedelijk komen ze daar tot de conclusie dat ze bij een compromis alles te winnen en bij koppige stoerheid veel te verliezen hebben.
Te meer omdat de kritiek op de mediawet ook in het Europese conservatieve kamp bestaat?
Schulz: Ja, Orban heeft van een socialistische samenzwering tegen Hongarije gesproken, maar dat klopt niet, want er zijn inderdaad ook veel conservatieve critici: Barroso behoort tot de EVP, Neelie Kroes tot de liberalen, de regeringsspreker van Angela Merkel behoort zeker niet tot de socialisten en die van Sarkozy evenmin.
Wat gebeurt er als de Hongaarse mediawet blijkt in te druisen tegen het Europese recht en Orban toch niet wil plooien?
Schulz: Dan komt er zeker een harde constitutionele confrontatie. Dan wordt de Europese Commissie verplicht om een procedure tegen Hongarije te starten, zoals gebeurde toen Frankrijk zijn Roma uit het land zette. Dat had effect. Als een EU-lidstaat het Europees recht schendt en het toch weigert zijn wetgeving aan te passen, wordt een beroep op artikel 7 van het EU-verdrag onvermijdelijk. Op verzoek van een tweederdemeerderheid van het parlement kan dan een meerderheid van vier vijfde van de ministerraad straffen opleggen. De zwaarste sanctie waarmee men een EU-lidstaat kan straffen is het afnemen van het stemrecht in de ministerraad.
DOOR PIET DE MOOR
