Russische leiders beloven strenge straffen voor de terroristen die achter de aanslag op de Moskouse luchthaven zitten. Toch is de veiligheid ver te zoeken en blijft het echte probleem onbesproken.
‘De criminelen moeten achter de tralies en hun organisaties zullen worden vernietigd’, liet president Dimitri Medvedev een paar uur na de aanslag op de luchthaven in Moskou weten. Hij spreekt dezelfde harde taal als zijn voorganger en leermeester Vladimir Poetin, die na aanslagen in 1999 beloofde de terroristen ’tot op de toiletpot’ te zullen uitroeien. Veel resultaten kunnen ze geen van beiden voorleggen.
De politie kondigde vorige week extra maatregelen af, die er in de praktijk op neerkomen dat er bij sommige metrostations een paar jonge agenten worden geposteerd. Ze spelen verveeld spelletjes op hun mobieltje en houden af en toe mensen uit de Kaukasus staande – aanslagen zorgen in Rusland ook altijd voor een opleving van racistisch geweld. Niemand controleert bagage. Zelfs luttele uren na de aanslag op de luchthaven schoven er onder het oog van de top van de veiligheidsdienst nog tientallen koffers langs de geïmproviseerde controlepoortjes.
Mensen in islamitische regio’s in de Kaukasus zoals Dagestan, Ingoesjetië en Tsjetsjenië weten perfect hoe de harde Russische aanpak eruitziet. Corruptie, angst en willekeur regeren. Terwijl de echte terroristen vrijuit gaan, betaalt de lokale bevolking een enorme prijs. In een ingewikkeld systeem van corruptie sluist Moskou miljarden naar de regionale overheden en veiligheidsdiensten, waar die vervolgens in diepe zakken verdwijnen. Alleen mensen met goede connecties hebben geld. Wie een baan wil, moet betalen en kan bovendien ieder moment weer ontslagen worden. Het systeem van ongebreidelde corruptie keert de lokale bevolking tegen Moskou. Jongeren zien geen kansen en worden gemakkelijk geronseld door het islamitisch verzet.
In de allerarmste gebieden van de Kaukasus genieten terroristen veel steun. Op verschillende extremistische websites waren enkele uren na de aanslag op de luchthaven al tientallen steunbetuigingen te lezen. Politieagenten en specialisten getuigen dat de veiligheidsdiensten geen jacht maken op de echte terroristen en af en toe huizen opblazen en willekeurige burgers oppakken om de schijn van daadkracht hoog te houden.
Een jaar geleden benoemde president Medvedev de econoom Alexander Chloponin tot zijn nieuwe gezant in de Noordelijke Kaukasus. Die liet bij zijn aantreden weten dat de terreur vooral economische oorzaken heeft. Maar tussen alleenheersers, veiligheidsdiensten en legerchefs wordt zijn stem in de regio amper gehoord. Op advies van Chloponin wilde Medvedev vorige week op het Wereld Economisch Forum in het Zwitserse Davos een miljardenproject onthullen voor luxueuze skistations in de Kaukasus. Met complexen in Dagestan, Noord-Ossetië en Kabardië-Balkarië moet de regio uit het slop getrokken worden. Russische leiders dromen van de Kaukasus als een groot Zwitserland vol toeristen uit de hele wereld. Bij iedere aanslag lijkt die droom verder weg dan ooit.
Olaf Koens
