In de Champions League voor -19-jarigen ontvangt Jong Anderlecht maandag de sterren van FC Barcelona. Er worden in het Constant Vanden Stockstadion 10.000 supporters verwacht, 100 makelaars en nog eens zoveel clubscouts. ‘De manier waarop spelertjes van nog geen 15 jaar benaderd worden door scouts, is helemaal uit de hand gelopen.’
Anderlecht heeft er een knappe Champions Leaguecampagne op zitten, maar in de UEFA Youth League, de Champions League voor spelers jonger dan 19 jaar, zijn ze pas écht geschrokken van wat er in Brussel allemaal kan. De competitie volgt het patroon van de volwassen Champions League, en jong paars-wit was dus in dezelfde loodzware poule uitgeloot als de oudere collega’s. Dat bleek geen probleem: Arsenal werd twee keer overtuigend geklopt, Borussia Dortmund werd met een vernederende 5-0 naar huis gestuurd, en de Brusselaars waren geplaatst nog voor de laatste match was gespeeld.
En dan te weten dat de besten van die generatie – Youri Tielemans en Leander Dendoncker – al zijn doorgeschoven naar de A-kern, en dus niet meer in aanmerking komen voor dit belangrijke jongerentoernooi. Anderlecht stelde in de volwassen Champions League sowieso het gemiddeld jongste elftal op, en geen enkele andere club bracht meer zelfopgeleide spelers tussen de lijnen.
In combinatie met de successen van de nog steeds piepjonge Rode Duivels mag het duidelijk zijn: plots is België top qua opleidingen. Dat is curieus. Nog geen vijf jaar geleden was elk artikel over het Belgische jeugdvoetbal een klaagzang. ‘Het is allemaal een beetje toeval’, zegt Jean Kindermans, tien jaar hoofd van de jeugdopleiding bij Anderlecht. ‘Een lichting die zo sterk is als de huidige Rode Duivels, of als degene die er binnenkort aankomt, blijft voor een klein land als België een toevalstreffer die je nooit kunt plannen. Maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat er geen beleid achter zit. We plukken de vruchten van goeie structurele maatregelen van het vorige decennium.’
Kindermans wijst op de verplichte trainerslicentie voor jeugdcoaches, de verbeterde infrastructuur, en vooral: het belang dat Belgische clubs intussen aan jeugdbeleid hechten. Bij Anderlecht kwam de omslag rond de tijd dat Romelu Lukaku doorbrak. Toen werd duidelijk dat jongens die je zelf opleidt beter zijn dan wat een Belgische ploeg kan aankopen. ‘Voor een club met het 250e budget binnen Europa kun je daar niet omheen’, zegt Kindermans. ‘De tijd dat Anderlecht Europese grootheden als Juan Lozano, Robbie Rensenbrink of Arie Haan kon kopen, komt nooit meer terug. Wat wij wél kunnen, is spelers van dat niveau opleiden, er tot pakweg hun 22e van genieten, en ze dan met de glimlach naar een grote competitie laten vertrekken. Zoiets lukt alleen als de hele club erachter staat. Je moet het systematisch aanpakken, zoals FC Barcelona, Ajax en Sporting Lissabon. Als er in het bestuur mensen zitten die elke transferperiode vijf nieuwe spelers willen kopen, dan heeft in de jeugd investeren geen zin.’
YouTube-voetballers
Op maandag 23 februari spelen de Brusselse -19-jarigen de volgende ronde van de Youth League tegen FC Barcelona, de regerende kampioen. Niet op een achterafveldje, maar in het Constant Vanden Stockstadion, om de tieners te belonen voor hun indrukwekkende campagne. Er worden 10.000 supporters verwacht voor het treffen met de jonge Barça-sterren, die het tiktakvoetbal naar verluidt even zwierig beoefenen als de A-ploeg.
Behalve 10.000 fans ontvangt Anderlecht die avond minstens 100 spelersmakelaars en nog eens zoveel clubscouts, die azen op jong talent. In principe hoeft Anderlecht zich met deze spelers weinig zorgen te maken. Op supertalent Mile Svilar na zijn ze allemaal ouder dan 16 jaar, waardoor Anderlecht hen een bindend contract kon laten tekenen. Nee, de grote jacht op voetbaltalent begint tegenwoordig vroeger. Jongens uit de -14 en -15 lijken wel vogelvrij verklaard. ‘De manier waarop die jonge jeugdspelers benaderd worden, is de voorbije vijf jaar helemaal uit de hand gelopen’, zegt Kindermans. ‘Vooral de Engelse clubs strooien met geld. Blijf daar maar eens onbewogen bij als jongen die droomt van een topteam. Onze jeugdspelers kalm houden is een dagelijkse strijd geworden.’
Er bestaat een truc om jonge jeugdspelers toch aan je te binden, al is het maar de vraag of de formule rechtsgeldig is. Men laat de ouders zogenaamde ‘overtuigingscontracten’ tekenen. In ruil voor een fikse financiële vergoeding beloven ze zich ervoor in te zetten dat hun zoon op zijn zestiende verjaardag een profcontract ondertekent. ‘Wij werken niet graag met zulke contracten’, zegt Kindermans. ‘Wij willen het liefst spelers die enkel op de mat het maximum eruit willen halen. En dan kunnen ze nergens beter zitten dan bij Anderlecht. Maar betalen hoort er tegenwoordig bij, vrees ik. Toch hebben we ons voorgenomen om voortaan zo weinig mogelijk in die carrousel mee te draaien. Wij willen ouders overtuigen met ons opleidingsmodel, met onze uitgebreide sociale cel, met onze focus op het behalen van een diploma en de belofte dat goede spelers kansen zullen krijgen bij de eerste ploeg.’
De formule met de overtuigingscontracten leek een eerste keer getest te zullen worden. De ouders van Jason Eyanga-Lokilo, een 16-jarige jeugdspeler, hadden zo’n contract, maar ze gingen toch met hun zoon bij enkele Italiaanse topclubs leuren. Anderlecht daagde de ouders voor de rechter, maar tot een vonnis komt het wellicht niet. Eyanga-Lokilo kreeg in Italië tot ieders verbazing nul op het rekest. In de coulissen is een verzoening met de moederclub in de maak.
In dezelfde periode was er een nog extremer geval bij Anderlecht. De negenjarige Pietro Tomaselli kondigde in de krant zijn transfer naar AS Roma aan. Het hele gezin zou naar Rome verhuizen. Vreemd, zeker omdat Tomaselli intern niet bekendstond als het grote toptalent. ‘Hij was een straf voorbeeld van een nieuw fenomeen: het YouTube-voetballertje’, legt Kindermans uit. ‘Film alles wat een jonge speler doet, maak er een flitsende compilatie van, en je kunt iedereen er laten uitzien als een wonderkind. Zo’n video gaat de hele wereld rond, de media pikken ‘m op en zwengelen de hype nog verder aan, en voor je het weet mag zo’n kind op stage bij de grootste clubs.’ Op dat moment zien de trainers van die club hoe de vork in de steel zit. Waar de ondertussen tienjarige Tomaselli nu speelt, weten ze bij Anderlecht niet, maar het is in ieder geval niet bij AS Roma.
Peanuts
De wetgever reageert dubbelzinnig op het toenemende gemarchandeer met voetbalkinderen. FC Barcelona, dat de regels voor minderjarigencontracten jarenlang negeerde, kreeg een ongezien transferverbod van twee seizoenen. Lionel Messi was destijds op zijn dertiende naar Catalonië gelokt; dit keer ging het om verboden buitenlandse transfers van Koreaanse en Afrikaanse tienertoppers. Een aantal van die supertalenten reist maandag naar Brussel af.
Tegelijkertijd besloot de FIFA om de opleidingsvergoedingen sterk af te romen, een beslissing die het jeugdvoetbal helemaal overhoop dreigt te gooien. ‘Bij het vertrek van Adnan Januzaj naar Manchester United ontving Anderlecht een opleidingsvergoeding van een 500.000 euro’, zegt Jean Kindermans. ‘In vergelijking met wat die speler waard is, was dat sowieso peanuts. Maar sinds vorige zomer hebben we nog maar recht op 10.000 euro per opleidingsjaar. De Europese topclubs spelen vanaf nu tombola. Ze zien jeugdspelers als loterijtickets en kopen er het liefst zo veel mogelijk. Aan het eind van de rit zullen ze wel zien of er topvoetballers uit voortkomen.’
Kindermans staat voor een uitdaging: spelers en ouders duidelijk maken dat niet iedereen Januzaj is, en dat tientallen spelers zijn pad volgden en het niet hebben gemaakt. Met Charly Musonda Junior kent de club het perfecte voorbeeld van hoe het niet moet. Alle Brusselse jeugdspelers weten dat Musonda het grootste talent is dat bij Anderlecht rondliep. De middenvelder trok als prille tiener naar Chelsea, verdient er ongetwijfeld goed zijn brood, maar is ondertussen 18 en speelde nog geen minuut competitie met het eerste elftal. ‘Wat wil je ook? Voor zijn positie heeft Chelsea een international of zeven, die bijna allemaal 40 miljoen hebben gekost’, zegt Kindermans. ‘Musonda koos voor de moeilijkste weg. Als hij bij Anderlecht was gebleven, dan had hij zeker al zijn kans gekregen bij de A-ploeg. Maar goed, voor Musonda hoef je niet te wanhopen. Hij is zo’n fabuleus talent dat hij vroeg of laat zijn weg vindt. Charly zal een tussenstap nodig hebben naar een iets lager niveau waar hij wel kansen krijgt. Romelu Lukaku en Kevin De Bruyne deden het hem voor.’
Trouwens, zo veel medelijden hoeven we met Anderlecht niet te hebben. In België is het natuurlijk een magneet die talent bij anderen wegtrekt. Urbain Haesaert, ex-Ajax, leidt er een scoutingsapparaat dat volgens Kindermans ‘iedere Belgische jeugdspeler die de moeite waard is door en door kent’. Paars-wit scout ook in het buitenland. Het Noorse wonderkind Martin Ødegaard (16), dat onlangs een miljoenencontract tekende bij Real Madrid, werd al sinds zijn twaalfde gevolgd door de Brusselaars. ‘Het probleem met buitenlandse transfers is: als wij zo’n toptiener kennen, dan kent iedereen hem. En met Real Madrid kan Anderlecht toch niet in de clinch gaan’, weet Kindermans. ‘Ik pleit ervoor om niet te veel spelers uit verre buitenlanden te halen. Zij hebben een intensievere begeleiding nodig dan Belgen. Is het sop dan wel de kool waard? Uitzonderlijke talenten zoals Frank Archeampong en Chancel Mbemba zijn uiteraard nog altijd welkom in onze opleiding, maar ik zou er geen rekruteringsstrategie van maken.’
De nieuwste trend in het jeugdvoetbal is de opwaardering van shadow players. In het verleden fixeerden voetbalopleidingen zich te vaak op de overdonderende supertalenten, spelers die een blinde eruit zou pikken. Enzo Scifo was zo iemand in de jaren 1980, Vincent Kompany in de jaren 2000, en nu heb je Youri Tielemans. ‘Spelertjes voor wie de zon altijd schijnt, al vanaf hun tiende’, zegt de Anderlechttrainer. ‘Er bestaan zonnekinderen die dat kunnen verdragen, maar de meesten verbranden zich. En dan blijf je als opleiding achter met een generatie zonder eindproduct. Daarom moet je altijd ook investeren in de jongens die in de schaduw staan. Leander Dendoncker behoorde bij de jeugd nooit bij de tenoren van de ploeg. Dat hij nu zo’n hoog niveau behaalt, is voor de jeugdopleiding van Anderlecht een grotere overwinning dan de doorbraak van Tielemans – hij was er altijd wel gekomen.’
Alleen kan er niet voor alle schaduwspelers een profcontract liggen op hun zestiende. Het moet voor Anderlecht ook betaalbaar blijven. ‘Het is een moeilijk evenwicht’, zegt Kindermans. ‘Je investeert in die spelers, geeft ze kansen bij de jeugdteams, in de wetenschap dat je ze zo blootstelt aan makelaars. Ik haat het om het zo te benaderen, maar je moet wel een beetje redeneren in termen van return on investment.’
DOOR JEF VAN BAELEN
‘Film alles wat een jonge speler doet, maak daar een flitsende compilatie van, en je kunt iedereen er laten uitzien als een wonderkind.’
‘Dat Dendoncker nu zo’n hoog niveau behaalt, is voor de jeugdopleiding van Anderlecht een grotere overwinning dan de doorbraak van Tielemans.’
