Menselijke en dierlijke lichaamsvochten hebben zelden iets esthetisch, tenzij ze met zorg worden gepresenteerd. De New Yorkse kunstenaar Andres Serrano (49) gebruikt melk, bloed, urine en sperma als kleurbad en idioom. Hij dompelt er beeldjes en objecten in onder en maakt er vloeiende, uitvergrote foto’s van.

Galerij André Simoens in Knokke biedt een exemplarisch overzicht van Serrano’s meest markante werk. Sonoor rood

en geel domineren de ruimte: de kleuren van runderbloed en urine.

Een beeldje van de bekende discuswerper werd gefotografeerd in een doorzichtig vat gevuld met urine. De belichting geeft het geheel een warme, amberkleurige gloed. Zwevend in het licht lijkt de discuswerper een verzonken icoon, een voorwerp met een ironische, historische betekenis.

De foto van een bloederig kruis vertelt een eigen verhaal.

Het plexiglazen kruis werd opgevuld met runderbloed als confrontatie tussen religie en lijden. Tijdens de opnames begon het echter te lekken. Serrano behield het beeld: het tranerige bloed dat ontsnapte, gaf er een bijkomende betekenis aan: het kruis leek plots zelf aan het lijden onderhevig. Serrano, die een katholieke opvoeding kreeg, vertaalde aldus zijn kritiek op het weinig verdraagzame beleid van de Kerk.

Drie levensgrote foto’s van paus Johannes Paulus refereren aan de paus van Francis Bacon. Ook hier wordt een paus uit zijn geestelijke waardigheid ontzet. De eerste foto toont een beeld van een beminnelijke, oude kerkvader, overspoeld door een helderrode kleur. In een tweede en derde afdruk vervaagt de paus tot een monochrome omtrek. Het rood is alweer bloed, dat de plaats van de paus inneemt en hem volstrekt onherkenbaar maakt. Johannes Paulus’ gebruikelijke voorkomen werd volledig opgeslokt; zijn symboolwaarde werd dat nog meer. Bloed heeft niet alleen een helse kleur, het verwijst ook naar geweld en pijn. Het wordt doorgaans als onrein ervaren, geassocieerd met besmetting en ziektes. Zo’n foto toont meer dan een gedesacraliseerd object, het is een felle aanklacht. De paus, het kruis en andere beelden met een sterke symboolwaarde worden herschapen tot besmettelijke restanten uit een vervuilde cultuur.

Twee werken uit de serie The Morgue confronteren de kijker met close-ups van doden in het lijkenhuis. Serrano toont dat een rustige overgang naar het hiernamaals zelden voorkomt. Sterven is een verscheurende gebeurtenis. Het beeld van een vrouw die zichzelf om het leven bracht door het innemen van rattenvergif is schokkend. Ze houdt de armen voor het gezicht alsof ze zich had bedacht en de dood alsnog wilde afweren. De close-ups brengen de werkelijkheid wel erg dichtbij.

Door de zuivere weergave en de ogenschijnlijke eenvoud geven de foto’s een energie vrij die lang nazindert, maar

de confrontatie slaat ongenadig snel toe.

Andres Serrano, “Immersions & Fluid abstractions”, tot 6/9, André Simoens Gallery, Knokke-Zoute.

Els Fiers