Barack Obama liep in Zuid-Afrika verloren in het echte drama dat er zich afspeelde: de laatste dagen van Nelson Mandela.
Terwijl Europa verbijsterd stilstond bij de onthulling dat Amerikaanse inlichtingendiensten Europese instellingen en lidstaten intens bespioneren, werkte Barack Obama in Afrika zorgvuldig aan zijn beeld voor de geschiedenis. Een stoorzender daarbij was de onzekerheid over het lot van Nelson Mandela. Het leek er bij momenten gênant veel op dat werd gewacht op bezoek van de Amerikaanse president aan het sterfbed om de oude man rustig te laten gaan. In die mate dat het Witte Huis zich verplicht zag om expliciet te laten weten dat Obama tijdens zijn bezoek aan Zuid-Afrika niet bij Mandela in het ziekenhuis zou langslopen.
Washington had Zuid-Afrika in deze omstandigheden misschien beter helemaal uit het programma geschrapt. De president liep daar nu verloren in het echte drama dat zich in dat land afspeelde: de laatste uren en dagen van een echte historische leider. En in het getouwtrek om de erfenis van Mandela. Door zijn familie, die zo veel mogelijk geld uit zijn naam wil halen. En door de Zuid-Afrikaanse leiders, die graag nog een keer in het zonnetje staan.
Obama koos dan maar voor een bezoek aan Robbeneiland en de cel waarin Mandela een groot deel van zijn leven doorbracht. Dat is in Zuid-Afrika sinds het einde van de apartheid een verplichte stop voor iedereen die het land bezoekt. Terecht. Mandela werd in die cel niet alleen symbool voor een rechtvaardiger Zuid-Afrika, maar ook voor de strijd voor de gelijkwaardigheid van alle mensen. Met welke huidskleur ze ook werden geboren. Tegelijk was het voor Obama – de eerste zwarte president van de VS – een gemakkelijk nummer. Hij mag worden herinnerd aan Guantanamo, waar ook al meer dan tien jaar mensen worden vastgehouden zonder vorm van proces of juridische bijstand. Mandela staat voor harmonie. Als Obama die status wil bereiken, heeft hij nog werk voor de boeg.
Het presidentiële bezoek aan Zuid-Afrika was overigens een onderdeel van een ruimere Afrikatrip. Obama begon zijn reis in West-Afrika, in Senegal, om via Zuid-Afrika naar Tanzania te vliegen. In Senegal prees hij de pogingen van de regering om de voormalige dictator van Tsjaad, Hissène Habré, voor de rechter te brengen, wat enkele dagen later ook effectief lukte. Onder meer België probeert al jaren om Habré te laten veroordelen voor misdaden tegen de mensheid tijdens zijn bewind. De reis van Obama had alvast dit resultaat. Mandela groeten kan nog als hij naar Zuid-Afrika terugvliegt voor de begrafenis van de man die hij altijd een voorbeeld noemde.
H.v.H.
