Het botert al een tijd niet meer tussen de VS en Saudi-Arabië. In de oude alliantie overheerst nu onbegrip en ergernis.
Het bezoek dat de Amerikaanse president Barack Obama in marstempo aan Saudi-Arabië en enkele Europese landen bracht, had de allure van een vroege afscheidstournee. In Hannover probeerde hij de wantrouwige Duitsers te overtuigen van het belang van het handelsverdrag tussen de Europese Unie en Amerika, waaraan hij zijn naam nog wil verbinden. In Londen beloofde hij premier David Cameron steun in zijn worsteling met de voorstanders van een brexit. In Riyad zagen Arabische leiders de Amerikaanse president liever gaan dan komen. De klad zit al een tijd in het oude verstandshuwelijk tussen de VS en de Saudi’s. Obama noemde Saudi-Arabië onlangs zelfs ‘een zogenaamde bondgenoot’. Vorige week stuurde koning Salman de gouverneur van Riyad naar de luchthaven om de president te ontvangen. Dat is weinig minder dan een kaakslag.
Het speelt mee dat de VS nu veel minder afhankelijk zijn van olie uit de Golf. Maar het zinde de soennitische Golfstaten vooral niet dat Obama hen vertelde dat ze beter moeten opschieten met het sjiitische Iran. Veel ongenoegen in Riyad en de Golf heeft te maken met het nucleaire akkoord dat de VS met Teheran sloot. Ze vrezen dat die deal voor Iran een opstapje is om zijn macht in de regio uit te breiden. Het zit hen dus niet lekker dat Obama het vertikt om met meer militaire middelen op te treden tegen Bashar Al-Assad in Syrië, die door Iran wordt gesteund.
Daar komt bij dat het Amerikaanse Congres praat over een voorstel dat slachtoffers van de aanslagen van 11 september 2001 zou toelaten om de Saudische overheid te vervolgen als zou blijken dat het land zelf bij de terreur betrokken was. Vijftien van de negentien vliegtuigkapers waren Saudi’s. Een hardnekkig gerucht wil dat een geheim deel van een officieel Amerikaans rapport over de aanslagen die betrokkenheid zou aantonen. Obama zou overwegen om dat rapport helemaal vrij te geven.
Dat alles bij elkaar geeft Arabieren in de Golf de indruk dat ze niet echt meer op de Amerikanen kunnen rekenen – dat Washington hen als het erop aankomt laat vallen, zoals eerder de Egyptische dictator Hosni Moebarak. Eigenlijk bracht Obama de Arabieren vorige week in Riyad de boodschap die hij ook al aan de Europeanen bezorgde: dat ze zelf meer verantwoordelijkheid voor hun veiligheid moeten nemen. En dat hij meer verwacht van diplomatie dan van bruut geweld. In de regio maakt hij daarmee op dit moment helaas weinig indruk.
Hubert van Humbeeck
De Arabieren in de Golf hebben de indruk dat ze niet meer op de Amerikanen kunnen rekenen.
