Het heeft geen zin om nog langer te streven naar een politieke overeenkomst voor Syrië. Volgens de Nederlandse arabist Maarten Zeegers moet het Westen een kant kiezen.
De Europese Unie ‘besliste’ vorige week om het wapenembargo voor Syrië niet te verlengen. ‘Een actieve besluitvorming was dat niet’, zegt de Nederlandse arabist Maarten Zeegers, die tweeënhalf jaar in Damascus woonde tot hij in juli 2011 het land werd uitgezet vanwege ‘illegale journalistieke praktijken’. ‘Het embargo liep eind mei gewoon af. Sommige landen wilden het verlengen. Andere wilden de mogelijkheid openlaten om wapens te leveren. De niet-verlenging is vooral een uiting van de onenigheid binnen de EU.’
Midden juni staat normaal nog een vredesconferentie in Genève op de agenda, maar ook die is volgens Zeegers gedoemd om te mislukken. ‘Geen van beide oorlogvoerende partijen heeft de wil om te onderhandelen. De rebellen willen pas rond de tafel zitten nadat Bashar al-Assad is afgetreden. De president van zijn kant eist dat de rebellen eerst hun wapens neerleggen.’
Volgens Zeegers heeft het niet langer zin om nog naar een politieke oplossing te zoeken. ‘Er zal een militaire ingreep moeten komen. Dat betekent dat je een kant moet kiezen, maar zelfs dat is niet eenvoudig. Het regime is crimineel, maar de rebellen zijn ook geen padvinders. Wie een halt moet worden toegeroepen, zal dus een pragmatische afweging moeten worden. Daarmee is de kous trouwens nog niet af. Allicht moet het land ook worden opgedeeld. De geesten zijn daar nog niet rijp voor, maar gezien de haat tussen de verschillende bevolkingsgroepen is een splitsing van het land niet ondenkbaar.’
Na de niet-verlenging van het Europese embargo bevestigde een ’teleurgesteld’ Rusland meteen dat het een eerder toegezegd rakettenschild zal leveren aan het Syrische regime. Stel dat het Westen beslist om het regime omver te werpen, loopt het dan geen groot risico dat het daar oog in oog zal komen te staan met de medestanders van Assad? ‘Ik kan me niet voorstellen dat Rusland of Iran het zal aandurven om fysiek naar Syrië af te zakken’, antwoordt Zeegers. ‘Het gevaar is veel groter dat de westerse troepen zichzelf zullen vastrijden. Noch de rebellen, noch Assad zijn tuk op buitenlandse inmenging. Ik wil niet cynisch klinken, maar het is bijzonder moeilijk om ergens licht te zien.’
Intussen is de strijd tussen de soennieten en sjiieten ook in andere landen uit de regio aan het aanwakkeren. In Irak volgen de etnische aanslagen elkaar in hoog tempo op. In Libanon is de haat tussen mede- en tegenstanders van Assad niet langer onder controle. ‘Het is allemaal verschrikkelijk uit de hand gelopen’, zegt Zeegers. ‘We hebben veel te lang laten begaan. Tegelijkertijd kan niemand met zekerheid zeggen dat het minder kwalijk zou zijn afgelopen als de internationale gemeenschap wel al militair had ingegrepen.’
Hannes Cattebeke
