President Hosni Moebarak van Egypte klinkt optimistisch : “Met goede wil is volgend jaar vrede mogelijk in het Midden-Oosten. “

DE Egyptische president Hosni Moebarak (67) is sinds 1981 aan de macht. Hij is de enige presidentskandidaat van de regerende Nationaal Demokratische Partij, wat zijn twee verkiezingsoverwinningen op rij minstens relativeert. Moebarak staat bekend als een voorzichtig politicus en een zeer gematigd moslim. Dat verklaart waarom westerse regeringen hem als bondgenoot beschouwen en waarom hij in het zadel kan blijven. Want ook Egypte heeft sinds een drietal jaar af te rekenen met een groep fanatieke fundamentalisten. Ze zijn gekant tegen westerse invloed, willen een islamistische “heilsstaat” stichten en het vredesproces met Israël blokkeren. Op die tema’s exploiteren ze de onvrede van de bevoking met de wijdverbreide korruptie en de armoede in Egypte.

Moebarak zelf is echter een integer man, daar zijn zelfs zijn critici het over eens. Hij maneuvreert al jaren tussen de machtsblokken, maar in eigen land nemen de aanslagen en de tegenwind in het algemeen toe. Zijn harde aanpak van de Moslim Broederschap een wijde paraplu voor alle ontevredenen is omstreden. Zijn voorganger Anwar el-Sadat werd in 1981 door fundamentalistische officieren vermoord…

De moord van een jood op de Israëlische premier Yitzhak Rabin was een schok voor het Midden-Oosten. Is het vredesproces in gevaar ?

HOSNI MOEBARAK : De verzoening mag niet verzanden. De moord kwam eraan alsof een open-hartoperatie halfweg opgegeven werd. Maar de opvolger van Yitzhak Rabin, de huidige premier Shimon Peres, verzekerde me dat vrede zijn prioriteit blijft.

Is Peres sterk genoeg om dat waar te maken ?

MOEBARAK : De aanslag was geen echte verrassing. Vorig jaar voerden we in Caïro belangrijke Israëlisch-Palestijnse onderhandelingen. Ik merkte toen in mijn gesprekken met Rabin dat hij in zijn land moest opboksen tegen tegenstanders van de vrede net als de Arabische leiders in hun landen. Er zullen altijd mensen zijn die uit zo’n situaties munt willen slaan.

De moordenaar en zijn vermoedelijke medeplichtigen kregen en krijgen vooral steun van radikale kolonisten in de Bezette Gebieden. Kan met hen over vrede gepraat worden ?

MOEBARAK : De joodse kolonisten waren nooit bereid om akkoord te gaan met de teruggave van de Bezette Gebieden. Misschien kwam de terugtrekking van de Israëlische troepen te snel op gang. Ik had de Palestijnen nochtans aangeraden nog wat geduld te oefenen, opdat premier Rabin niet op extra-problemen zou botsen. Maar het klimaat was toen al vergiftigd.

Zou Israël de zwaar bewapende kolonisten niet beter ontwapenen ?

MOEBARAK : Die vraag moet u de Israëlische regering stellen. Ik vind dat alleen mensen wier beroep het vereist wapens mogen dragen. Want zoveel staat vast : die massale bewapening bedreigt het vredesproces.

Uw voorganger Anwar el-Sadat zette het vredesproces in gang. Religieuze fanatici vermoordden hem in 1981 voor uw ogen. Zal vrede nog meer slachtoffers eisen ?

MOEBARAK : De dood van Sadat maakte geen eind aan het vredesoverleg. De twee partijen hielden zich aan de afspraken en Egypte kreeg de Sinaï volledig terug. Het plan van Sadat werd na zijn dood uitgevoerd. Zonder zijn aanzet waren Arabieren en Israëliërs vandaag nog vijanden. Sadat zette de deur open. Ook nu, na de dood van Rabin, halen de vijanden van de vrede het niet.

In Egypte werd de moord op Rabin gevierd, bijvoorbeeld, door de Moslim Broederschap.

MOEBARAK : De Moslim Broederschap is opgeheven. Maar uit die kring zijn terreurorganizaties voortgekomen die zich islamitisch noemen. Dat weten we, daar hebben we bewijzen voor.

De Moslimbroeders krimpen de meningsvrijheid in tot hun groteske interpretatie van de islam. Islam, jodendom en kristendom willen in de eerste plaats vrede. Al wie het geloof bewust vervormt om haat en oorlog te prediken, verminkt de kern van de openbaringsgodsdiensten.

Religieus fanatisme breidt zich uit : van Algerije tot Saudi-Arabië. Kan het fundamentalisme weer oorlog stichten in het Midden-Oosten ?

MOEBARAK : Dat kan niet meer, hun tijd is voorbij. De overgrote meerderheid van de bevolking wil vrede. Jammer dat enkele Europese landen religieuze extremisten politiek asiel verlenen, hoewel zij de aanstokers van het terrorisme zijn. Als de Europese landen niet uitkijken, zullen ze daarvoor een hoge prijs betalen. De terreur van die asielzoekers richt zich nu ook al tegen de landen die hen gastvrij behandelden. Ik waarschuw de Europese landen in dat verband al langer.

En wat antwoordden ze ?

MOEBARAK : Frankrijk moest in schade en schande de bloedige gevolgen van zijn politiek beleven, voor Parijs de juiste weg koos. Die ideologen zijn ook terroristen en ze mogen nooit, in geen enkel geval, de gelegenheid krijgen het recht op politiek asiel te misbruiken.

In 1977 hield Sadat in het Israëlisch parlement zijn historische vredestoespraak. Sindsdien is het Arabische front van onverzoenlijke vijanden van Israël uiteengevallen. Bij de begrafenis van Rabin waren acht Arabische landen vertegenwoordigd.

MOEBARAK : Enkele Arabische leiders hebben me al gezegd dat het hen spijt zo lang te hebben gewacht voor ook zij aan het vredesproces gingen deelnemen. Ik noem geen namen. Maar ze stonden allemaal onder enorme druk, de tijd was niet rijp. Sadat nam als enige het voortouw en nu merken we hoe zeer hij gelijk had.

Maar hij werd een verrader genoemd. De Arabische wereld isoleerde Egypte. De afwijzing van het Egyptisch-Israëlisch akkoord droeg bij tot de blokkering van de Palestijnse kwestie.

MOEBARAK : De Camp David-akkoorden, die Israël en Egypte in 1978 ondertekenden, hadden de Palestijnen inderdaad kunnen helpen. Er waren toen nog niet zoveel joodse nederzettingen, de situatie lag gunstiger dan later. Helaas werd Egypte in enkele Arabische landen beschuldigd van uitverkoop, van verraad van de zaak. Hoewel Egypte zich van bij het begin opstelde tegen de annexatie van het Arabische Oost-Jeruzalem. Dat is in strijd met het internationale recht.

U had nog geen officieel bezoek gebracht aan Israël. Nu bent u wel naar Jeruzalem gegaan.

MOEBARAK : Om de begrafenis van Rabin bij te wonen. Dat verandert niets aan onze eerste en laatste stellingname : de door Israël in 1967 bezette gebieden moeten ontruimd worden, Oost-Jeruzalem is deel van het land op de Westelijke Jordaanoever. De PLO en Israël spraken af te onderhandelen over de uiteindelijke status van de heilige stad. Er is nog geen oplossing voor het probleem Jeruzalem.

Besloot u naar Jeruzalem te gaan nadat de Amerikaanse president Bill Clinton u daar uitdrukkelijk om vroeg ?

MOEBARAK : Onzin. President Clinton wou alleen weten of ik kwam. Ik had Peres toen al gezegd dat ik op de begrafenis zou aanwezig zijn.

Een echt regionaal vredesakkoord zal er maar zijn als ook Syrië en Libanon een verdrag met Israël ondertekenen. Kan u daar een datum opzetten ?

MOEBARAK : Premier Peres beloofde me alles te doen wat in zijn macht ligt om een akkoord met Syrië te bereiken. Ook de Syrische president Hafez el-Assad wil vrede. Israël is in principe bereid om de Golanhoogte terug te geven. Maar Syrië wil voorlopig geen door Israëliërs bemande uitkijkposten toelaten.

En dat spelletje kan nog lang duren.

MOEBARAK : Ik heb de Israëliërs gezegd dat ze niet koppig moeten vasthouden aan die eis. Met de moderne technologie zijn bemande uitkijkposten niet echt nodig. Er zijn andere, betere mogelijkheden om grenzen te bewaken.

U bent erg optimistisch. Israël klaagt ondertussen over de “koude vrede” met Egypte. De Israëliërs vinden de relatie met Jordanië veel beter.

MOEBARAK : Elk land heeft zijn manier van doen. Wij houden ervan de zaken hun natuurlijke loop te laten en niets te overhaasten. Maar we werken samen met Israël aan landbouwprojekten en industriële projekten. Dat is niet meteen een bewijs van koude afstandelijkheid. In vrijwel alle landen van de regio zijn de leiders het erover eens dat terreur en oorlog geen enkel vraagstuk oplossen. Als er vrede komt in de hele regio, kan een gezamenlijke ekonomische planning de levensstandaard van alle mensen verbeteren. Met wat goede wil kan er binnen het jaar vrede zijn.

Copyright Knack/Der Spiegel

De Israëlische premier Yitzhak Rabin vermoord : “Alsof een open-hartoperatie halfweg opgegeven werd. “

Hosni Moebarak : “Europese landen verlenen terroristen asiel. Ze zullen daar een hoge tol voor betalen. “