Rik Van Cauwelaert, directeur van Knack, is alweer onderscheiden.
De Marnixring, een hoofdzakelijk Vlaamse serviceclub die de Nederlandse taal en cultuur wil bevorderen, reikt jaarlijks een erepenning uit. Dit jaar viel die eer te beurt aan Rik Van Cauwelaert. Over de terechte laureaat een gesprek met professor Matthias Storme, prominent lid van de Marnixring.
Professor Storme, u hebt bij de plechtige proclamatie de laudatio uitgesproken?
Matthias Storme: Ik had inderdaad die eer.
Wat hebt u precies verteld?
Storme: We kennen Rik Van Cauwelaert het best door zijn leiding van Knack en de kritische stukken die hij daarin ook zelf schrijft. Daarnaast als veelgevraagd en gevierd spreker of moderator in het socioculturele leven in Vlaanderen. Aldus is hij een van onze al bij al zeldzame Vlaamse public intellectuals.
Als directeur van Knack draagt hij er mee zorg voor dat in zijn weekblad naast de feiten en analyses ook zeer uiteenlopende levensbeschouwelijke en politieke ideeën en overtuigingen aan bod kunnen komen, wellicht meer dan in welk ander medium in ons land ook.
Zijn woorden en geschriften getuigen van een bijzondere onafhankelijkheid van geest, waarbij hij toch steeds de toekomst van onze Vlaamse en Nederlandse gemeenschap voor ogen houdt. Hij voert, in de woorden van Anton van Wilderode, geen ander wapen dan het woord, maar in zijn hand is het woord een heel bijzonder wapen.
Velen van u zullen de voorbije jaren gelikkebaard hebben bij het lezen van de eerste pagina van Knack, waar de politieke actualiteit telkens opnieuw wordt gefileerd. Dat likkebaarden kunnen we vooral omdat Rik Van Cauwelaert zich nooit beperkt tot het herkauwen van de actualiteit met een goedkoop sausje erover, zoals te vaak door andere politieke commentatoren gebeurt, maar een historische feitenkennis en perspectief etaleert waarvoor we telkens weer de hoed afdoen.
Ik heb zo’n vermoeden dat het iets te maken heeft met zijn ver-leden als persfotograaf. Die heeft met de politiek analist gemeen dat hij niet enkel kan kijken maar ook kan zien, om even de titel van het recente boek Kijken zonder zien van Gie van den Berghe te parafraseren. Met een scherpe blik, geoefend in het uitsnijden en in-kaderen, die zaken kan ontdekken en aan het licht brengen die aan het oog van anderen ontsnappen.
Zijn unieke doorzicht stamt voort uit de kunst om zowel het detail te zien als het algemeen kader, waar veel andere journalisten ofwel in algemeenheden blijven steken, ofwel zich op de onbelangrijke anekdoten blindstaren en die dan met veel ‘emojournalistiek’ opblazen. Dat doorzicht is mede het gevolg van het verslinden van lectuur en informatie, en van een fenomenaal geheugen.
Waar aan het oog van de arend geen beweging ontsnapt, ontsnapt aan het oog van Rik Van Cauwelaert zelfs geen schijnbeweging, en geen van de ontelbare vormen van trucage in het politiek bedrijf. Bovendien heeft hij ook nog een bijzondere neus voor de geur van schijnheiligheid.
Rik Van Cauwelaert is als een Photoshop à rebours. Hij herstelt het beeld dat vervalst of minstens geretoucheerd werd om onkunde en machtsmisbruik weg te moffelen. Of hij gebruikt een ander perspectief op feiten die we meenden te kennen, waardoor een keerzijde aan het licht komt, een achterkant die niet altijd even fraai is.
Langs het pad van de politieke journalist bevinden zich vele valkuilen. Er is aan weerszijden een ravijn, en Rik Van Cauwelaert waakt erover in geen van beide te vallen. Aan de ene zijde ligt het ravijn van het entertainment, te vaak verschuift informatie naar infotainment en amusement. Aan de andere zijde dreigt het cynisme, de houding van de schrijver die niets meer wenst te verdedigen en zich niet meer wil engageren voor ideeën die hij fundamenteel acht.
Rik Van Cauwelaert blijft zich wel engageren. Voor de rechtsstaat, voor de democratie, voor de welvaart van ons volk, ook in zijn toekomstige generaties. Enkel al daarvoor verdient hij de erepenning van onze Marnixring.
Dat was het?
Storme: Dat was het, ja.
En meende u dat?
Storme: Gedeeltelijk.
DOOR KOEN MEULENAERE
