In Milaan overleed Leonardo Del Vecchio (87) aan een longontsteking. Eigenaar van EssilorLuxottica, producent en verdeler van lenzen, brillen en zonnebrillen met merken als Pearle of Ray-Ban. Goed voor ruim 180.000 werknemers wereldwijd, 18.000 winkels en fabrieken op vier continenten. Del Vecchio’s persoonlijke vermogen bedroeg bijna 25 miljard euro. Voor de kwalificatie ‘rijkste Italiaan’ deed hij geregeld haasje-over met Giovanni Ferrero van de gelijknamige snoepwinkel.
Leonardo Del Vecchio is geboren in Milaan als jongste van vier zonen, zijn ouders waren migranten uit het schrale, zuidelijke Puglia. Zijn vader schraapt de kost bijeen met een groentekar. Bij zijn geboorte – hij draagt de naam van zijn vader, die net voordien overleden is – kan zijn moeder het amper trekken.
Dus schrijft ze in 1942 een hartverscheurende brief naar het jongensweeshuis Martinitt om haar jongste op te nemen en voor een opleiding te zorgen. Ze kan er 60 lire per maand voor betalen.
Daar belandt Leonardo, zeven jaar oud. ‘Zonder familie opgroeien, dat kun je niet uitleggen aan iemand die het niet meemaakte’, zegt hij later in een zeldzaam interview in de Corriere della Sera. Hij blijkt een snuggere jongen die op zijn veertiende met een leercontract begint bij Johnson, een fabriekje dat medailles en allerhande metalen onderdelen perst. ‘Ik was er loopjongen. Ze spraken me nooit aan met mijn naam, ik was gewoon fiu’, wat in het Milanees zowel jongen als zoon betekent.
Amfetamines
In 1958 behaalt Del Vecchio – intussen ploegbaas – via avondschool een diploma graveur. Hij leent geld en begint zijn eigen bedrijfje: ook een mallenatelier voor onder andere onderdelen van brilmonturen, ‘bij Johnson het meest rendabele product’. Drie jaar later verhuist hij naar Agordo, een dorp waar bedrijven gratis grond krijgen. Daar maakt Luxottica alleen nog monturen. Eerst voor derden, dan onder eigen naam. Del Vecchio werkt als een paard. Hij staat meestal om 3 uur op en soms houdt hij alleen met amfetamines zijn Fiat 1100 op de weg. Tijd voor zijn gezin? Helaas. De ondernemer blijkt een koele vader. Zegt later zijn oudste dochter: ‘Kussen en knuffels hoorden er niet bij. Eigenlijk waren we bang voor hem.’
Managers kun je ontslaan, je kinderen niet.
In 1969 staat de Italiaan op het randje van het failliet. Het loopt zijn bankdirecteur in Agordo dun door de broek omdat Del Vecchio almaar meer leent om concurrenten over te nemen. Maar de brillenfabrikant vindt een andere bank en koopt zijn twee vennoten uit. Hij weet wat hij wil. Grote marges haal je door de hele keten – van productie tot verkoop – te beheren. Marktaandeel verover je door bekende merken te kopen. En: monturen mogen hip en duur zijn door exclusieve lijnen voor modemerken te maken.
De drietrapsstrategie leidt tot 40 jaar kolossale expansie van Luxottica. Overnames van ketens, brilmerken en allianties met de grootste modehuizen, te beginnen met Armani. In de jaren zeventig investeert hij zwaar in automatisering, dikwijls machinerie die hij zelf ontwerpt. In de jaren tachtig begint hij aan de verovering van de Verenigde Staten. Geld is goedkoop in Italië mits je goede connecties hebt, en als Del Vecchio in 1990 zijn bedrijf – dat al in Milaan noteert – ook naar de beurs van New York brengt, krijgt hij nog een financiële hefboom.
Koudwatervrees kent Del Vecchio niet. Na de overname van het Amerikaanse United Shoes – vijf keer de marktwaarde van Luxottica – hakt hij het bedrijf ongenadig in stukken om alleen de beoogde, kleine brillenfabrikant over te houden. Zijn Amerikaanse concurrent Oakley dwingt hij tot verkoop door in zijn eigen winkels niets meer van hem te verhandelen. Ook met managers springt hij niet zachtzinnig om. In 2014 – 79 en puur operationeel weg bij Luxottica – leest hij in de krant dat zijn bedrijf een alliantie aangaat met Google. Andrea Guerra, al jaren ceo, staat subito op straat. Diens opvolger houdt het zes weken uit, de volgende zetbaas zes maanden. De chaos kost Luxottica bijna 200 miljoen euro aan ontslagvergoedingen en optieplannen.
Obscene marges
Leonardo Del Vecchio komt terug als chef en moeit zich weer met alles: van interne voorschriften voor het gebruik van inpakdozen tot zijn opus magnum, de fusie met de Franse lenzenproducent Essilor in 2017. Luxottica controleert dan 25 procent van de wereldmarkt aan brilmonturen, wat leidt tot ‘redelijk obscene winstmarges’, aldus het zakenblad Forbes. Essilor levert 45 procent van alle voorgeschreven lenzen wereldwijd. Toch keurt Europa de mammoetfusie goed. En in 2019 neemt EssilorLuxottica, met Del Vecchio als voorzitter, het Nederlandse GrandVision over met winkels, zoals Pearle, in 40 landen.
Pas een jaar later vertrekt de 85-jarige peetvader uit het bedrijf. Zijn enige uitspattingen? Ferrari’s en een jacht van 62 meter. De brillenmonarch trouwde drie keer, twee keer met dezelfde vrouw, en had kinderen bij drie vrouwen. Die zes kinderen krijgen nu iets meer. Maar ze zitten niet hoog in het bedrijf. De reden daarvoor gaf Del Vecchio zelf: ‘Kinderen blijven altijd je kinderen. Managers kun je ontslaan, je kinderen niet.’
