Het Forum: plein in Rome, tussen Capitool en Palatijn, waar burgers samenkwamen om publieke zaken te bespreken en recht te doen.
Mijnheer Rogge, de Europese Commissie en de internationale voetbalbonden Fifa en Uefa hebben een moeizaam compromis gevonden over de transferregelingen. De Commissie heeft bij lange na niet bereikt wat ze in het vooruitzicht had gesteld.
Jacques Rogge: Voor het voetbal is dit akkoord een stap vooruit, al is de laatste strijd niet gestreden. De voetbalwereld had gehoopt op een uitzondering voor de sport binnen het Europees Verdrag, maar dat is niet haalbaar. Iedereen die dat zou aanvechten voor het Europees Hof van Luxemburg zou immers gelijk krijgen. Aan het vrij verkeer van werknemers is in wezen niets veranderd, elke beperking van het aantal EU-buitenlanders per club is onwettelijk. Dat aspect van het akkoord is te weinig belicht. De voetbalbonden hebben wel hun slag thuisgehaald in hun streven naar meer stabiliteit. Er zijn per seizoen maar twee transferperiodes meer, en spelers worden verplicht om hun contract gedurende een bepaalde tijd te respecteren. Voor wie jonger is dan 28 gaat het om een termijn van drie jaar, voor wie 28 is of ouder om twee jaar. Dat voorkomt dat een voetballer te vaak en te gemakkelijk van club kan veranderen. Het blijft afwachten of deze bepaling aanvaard wordt door het Europees Hof. Want de spelersbond Fifpro heeft al een klacht aangekondigd en dan is het laatste woord aan de rechter. Al bij al vind ik dit een evenwichtig compromis, een beetje spitstechnologie zelfs, waarbij Europa impliciet toegeeft dat sport geen louter economische materie is, en dat een profvoetballer niet volledig gelijk te schakelen valt met een normale werknemer. Dat wordt ook aangetoond door het aanvaarden van een opleidingsvergoeding, die in andere vakdomeinen niet bestaat.
Een specifieke sportparagraaf in het Europees Verdrag blijft noodzakelijk.
Rogge: Ja, maar daarover heerst een misverstand. De sportparagraaf die wij vragen dient niet om uitzonderingen te verkrijgen op het vrij verkeer van werknemers of op andere essentiële elementen van het Verdrag van Rome. Dat zou de politieke wereld, terecht, nooit aanvaarden. Een sportparagraaf moet het de Europese Unie mogelijk maken om een positieve actie ten gunste van de sport te voeren, wat vandaag niet kan omdat er geen wettelijke basis is.
In België geldt nog steeds de wet van ’78, die een beroepssporter de kans biedt om wanneer hij dat wenst zijn contract op te zeggen, mits een relatief beperkte verbrekingsvergoeding.
Rogge: Die wet staat haaks op het nieuwe akkoord tussen de Europese Commissie en de voetbalbonden. De Belgische wetgever doet er goed aan hem aan te passen. Anders zal vroeg of laat toch iemand er gebruik van maken, en dan zal een nationale rechtbank, of eventueel het Europees Hof, uitmaken of de nieuwe regeling strookt met de geldende rechtsregels. In de zaak-Bosman is het ook één arrest van het Hof in Luxemburg geweest, dat de hele voetbalwereld op zijn kop heeft gezet.
Hét thema van de voorbije week was de mond- en klauwzeerepidemie. Bewijst deze nieuwe plaag de mislukking van het Europese landbouwbeleid?
Rogge: Dat wordt te gemakkelijk beweerd. Je moet die problematiek vanuit een langer tijdsperspectief bekijken. Vroeger was er veel meer mond- en klauwzeer dan nu. Ook toen was dat een gesel die grote delen van de veestapel vernietigde. Er was minder in- en uitvoer van dieren en de productie was lokaler gericht, waardoor één ziektehaard niet dezelfde grootschalige repercussies had als nu. Maar er waren meer ziektehaarden. Die zijn ingedijkt door een massale vaccinatie, die mond- en klauwzeer nagenoeg volledig heeft uitgeroeid. Wat er dan weer toe leidde dat de EU begin jaren negentig deze vaccinatie stopzette, omdat ze niet meer nodig leek en bijzonder veel kostte. Als ik me niet vergis, ging het om een totaal bedrag van 40 miljard frank (1 miljard euro). Men heeft voor een goedkopere oplossing geopteerd: geen inentingen meer, maar als de ziekte zich ergens manifesteert wordt onmiddellijk een schutskring rond de getroffen bedrijven ingesteld, worden de risicodieren allemaal vernietigd, en worden de veehouders vergoed voor het verlies.
En dus moet een biologische geitenboer uit Klemskerke driehonderd kerngezonde geiten laten afmaken.
Rogge: Alle respect en alle begrip voor die man en zijn werk, maar er zijn algemene regels in het belang van iedereen. Je kunt geen beleid voeren met zachte maatregelen. Dit virus verspreidt zich zeer snel en het veterinair comité van de EU heeft gelijk om geen enkel risico te willen lopen. Men moet die man correct vergoeden en voor de rest heeft hij pech gehad. Ik blijf onderstrepen dat de landbouw, ook de veeteelt, er heel wat beter aan toe is dan vroeger. Er zijn minder epidemieën en de kwaliteit van het eten is ondanks alle doemberichten in de media hoger dan in het verleden. En voor een lagere prijs, waardoor degelijk voedsel voor veel meer mensen betaalbaar is geworden. Het aantal voedselintoxicaties is dan ook aanzienlijk gedaald. Door de strengere controles en inspecties worden ziektehaarden ook sneller ontdekt. Het is niet zo lang geleden dat slechte Spaanse olijfolie honderden doden heeft gekost, dan heb ik liever dat men iets te streng optreedt.
Op de internationale vrouwendag is er aan herinnerd dat de gelijkberechtiging ook in het Westen nog een lange weg te gaan heeft.
Rogge: Die boot gaat langzaam, maar wel merkbaar vooruit. Na de Franse gemeenteraadsverkiezingen zou ongeveer de helft van de vertegenwoordigers vrouwen moeten zijn. Als ik even de sport er bij mag halen, stip ik aan dat in Moskou ’80 twintig procent van de deelnemers vrouwen was, in Sydney 2000 was dat dankzij een doelbewuste politiek al achtendertig procent. In het IOC was er bij het aantreden van Juan-Antonio Samaranch geen enkele vrouw, nu zitten we aan achttien procent en we zullen erop toezien dat dat percentage stelselmatig verhoogt.
Ondanks die vooruitgang hebben vrouwen in vele delen van de wereld te weinig of soms helemaal geen rechten. Het militantisme daartegen gaat in de eerste plaats uit van de vrouwenbeweging en niet van de regeringen, maar het is ook niet zo dat de internationale politiek de ogen sluit voor wantoestanden. Tegen de volstrekte rechteloosheid van vrouwen in Afghanistan wordt wel degelijk geageerd. De Taliban worden door de hele internationale gemeenschap uitgestoten. Tussen twee haakjes: het Afghaans Olympisch Comité is het enige dat niet aanvaard wordt door het IOC. Dat alles verbetert de situatie op het terrein misschien niet, maar de morele veroordeling is er alvast wel.
De Taliban kwamen ook onder vuur voor het opblazen van oude boeddhabeelden.
Rogge: Ook beeldenstormen zijn van alle tijden en van alle streken. Wij hebben in ons land een van de ergste gekend toen in de zestiende eeuw de calvinisten de katholieke kerken leegplunderden. En het is slechts een goede tien jaar geleden dat, na de val van de Muur van Berlijn, de standbeelden van Lenin en Stalin naar de stortplaats werden gevoerd. Vaak gaat het om een begrijpelijke afrekening met een gehaat politiek verleden. Wat gebeurd is in Afghanistan is erger, omdat die boeddhabeelden behoren tot het culturele erfgoed van de hele wereld. Maar behalve het uitsluiten, kan of wil de internationale gemeenschap weinig doen tegen het regime van de Taliban. De internationale politiek is op dat punt cynisch. Mocht er in Afghanistan olie in de grond zitten zoals in Koeweit, zou er al lang een internationale vredesmacht hebben ingegrepen. Maar het is een bergachtig gebied zonder strategisch en economisch belang, en dus laat men betijen. In een land dat verscheurd wordt door religieuze en etnische tegenstellingen. Voor de Amerikanen is deze kwestie des te pijnlijker omdat zij de Taliban mee in het zadel hebben geholpen. Dat leek hen de beste manier om de Russen eruit te krijgen. Het vervolg is hun zorg niet meer.
Op de Balkan waren er incidenten met Albanese rebellen aan de grens tussen Kosovo en Macedonië. Hoe groot is het gevaar voor escalatie?
Rogge: Ik vermoed dat de NAVO, eventueel in samenwerking met het Joegoslavische leger, de toestand onder controle zal krijgen. Het gaat om ongeorganiseerde rebellen, achter wie geen gevestigde macht schuilt. Het is niet uitgesloten dat Albanië er een hand in heeft, maar dat land stelt economisch en militair te weinig voor om een echte bedreiging te vormen. De situatie was heel anders in Kosovo en in Bosnië, toen er sterke politieke regimes en legers in het conflict betrokken waren. Macedonië is een wirwar van verschillende volkeren, godsdiensten en politieke overtuigingen, maar ik denk niet dat deze incidenten een nieuwe oorlog zullen ontketenen. Niemand is daarmee gebaat.
In Frankrijk zijn er gemeenteraadsverkiezingen. Het verlies van Parijs aan de socialisten zou voor Jacques Chirac, zelf achttien jaar burgemeester, een slechte voorbode zijn voor de presidentsverkiezingen.
Rogge: Het zou zijn imago geen goed doen. Maar de presidentsverkiezingen zijn pas in mei volgend jaar. Ik denk niet dat de uitslag van dit weekend dan nog een invloed zal hebben op het stemgedrag. Chirac is trouwens bij verkiezingen een taaie klant die vanuit een verloren positie kan terugkomen. De vorige keer moest hij in eigen kamp afrekenen met Edouard Balladur en had hij in de eerste ronde een achterstand op Lionel Jospin. Maar hij heeft de politieke gave van het menselijk contact en kan zijn boodschap goed brengen. En net als bij ons zijn de lokale verkiezingen in Frankrijk niet te vergelijken met de nationale. Voor de gemeente kiezen de Fransen wat sneller rechts, terwijl ze nationaal gemakkelijker voor links durven opteren. Het niet zien van dat verschil heeft al tot pijnlijke strategische vergissingen geleid.
In de Verenigde Staten is de zevenhonderdste executie sinds de herinvoering van de doodstraf in ’76 uitgevoerd.
Rogge: Een eeuwig weerkerend probleem. Ik ben formeel tegen de doodstraf. Maar de VS zijn altijd een land van law and order geweest, tenminste op papier. Met misdadigers hebben de Amerikanen geen genade, wat soms tot jammerlijke juridische dwalingen leidt. De internationale druk zal hen ooit verplichten om de doodstraf weer af te schaffen, maar dat kan zijn tijd duren want een Amerikaan is niet geneigd naar de buitenwereld te luisteren. Idem voor het wapenbezit. De drama’s van de afgelopen week doen de pleidooien tegen de vrije wapenverkoop heroplaaien. Maar de National Rifle Association is een machtige lobbygroep, en wapendracht is een van de essentiële elementen van de Amerikaanse constitutie, een erfenis uit de tijd van de Far West. Het recht om een wapen te dragen bestaat in weinig andere landen. Ze zullen eerder de doodstraf afschaffen dan het wapenbezit, want dat zou een Amerikaan als een aantasting van zijn persoonlijke vrijheid beschouwen. Nu moet ook gezegd worden dat drama’s zoals in het schooltje van Santee niet uitsluitend aan de liberale wapenwet kunnen worden toegeschreven. In andere landen zijn er ondanks een wapenverbod toch soortgelijke ongelukken gebeurd.
In Turkije is een economische crisis uitgebarsten en de munt is fors gedevalueerd. Brengt dat de verhoudingen met de EU in gevaar?
Rogge: De nationale bank zal deze crisis, en de inflatie die ermee gepaard kan gaan, goed moeten beheren. Maar ik denk niet dat de positie van Turkije hiermee in het gedrang komt. Griekenland is onlangs tot de euro toegetreden na ook een lange periode van monetaire instabiliteit en opeenvolgende inflaties. De toetreding van Turkije tot de EU zal niet zozeer van economische, maar van politieke factoren afhangen. Deze crisis spruit voort uit een conflict tussen president en premier over de aanpak van de corruptie. Dat wijst op nieuwe politieke onrust. Maar het leger, dat sinds Atatürk altijd een sterke hand heeft gehad in de Turkse politiek, blijft nu afzijdig. Dat is eigenlijk een goed teken.
Jacques Rogge is arts en sportleider.
JACQUES ROGGE
Koen Meulenaere
