De dramatische situatie in Syrië kost ook de regering-Erdogan heel wat hoofdbrekens.
Het kan Turkijewatchers onmogelijk zijn ontgaan. De regering in Ankara reageerde buitengewoon terughoudend op het neerhalen van een Turkse straaljager door Syrië afgelopen vrijdag. Liefst 48 uur duurde het vooraleer minister van Buitenlandse Zaken Ahmet Davutoglu in een rechtstreekse tv-uitzending toelichting gaf bij het incident. Premier Recep Tayyip Erdogan bleef al die tijd buiten beeld. Hij trok een volledige zondagmiddag uit om de oppositie te briefen over het incident. De afwezigheid van Erdogan was des te opmerkelijker omdat het schietincident een nieuw dieptepunt betekent in de relatie tussen Turkije en Syrië.
De dramatische situatie in Syrië kost de regering-Erdogan heel wat hoofdbrekens. Turkije mat zich de afgelopen jaren de status aan van regionale supermacht. Sinds het uitbreken van de Arabische Lente heeft Ankara evenwel de indruk dat er krachten aan het werk zijn die Turkije willen afremmen in zijn ambities. Het neerhalen van de jet wordt daarbij gezien als een poging om Turkije mee in het bad te trekken, in zoverre dat niet al het geval is. Want voor de Syriërs is Ankara al lang betrokken partij: in Istanbul speelt Turkije gastheer voor de Syrische Nationale Raad, en Zuidoost-Turkije herbergt niet alleen 32.000 Syrische vluchtelingen, maar ook de top van het Syrische Bevrijdingsleger. De bevoorradingsroutes van het verzet in Syrië lopen over de 910 kilometer lange gemeenschappelijke grens.
De regering-Erdogan staat voor een zeer moeilijke evenwichtsoefening. Wil Turkije in de regio de rol spelen die het zichzelf toemeet, dan moet Erdogan een kordaat antwoord geven op het schiet-incident. Maar de Turkse publieke opinie, hoe gevoelig ook als het over de nationale trots gaat, is volgens peilingen helemaal niet gewonnen voor een militaire interventie in Syrië.
Ankara beseft heel goed dat zo’n incident niet meer dan een voetnoot in de geschiedenis zal blijken in het krachtenspel dat zich in Syrië afspeelt. Op korte termijn zal Turkije bij Syrië aandringen op excuses, compensatie en duidelijkheid over het lot van de twee piloten. Op middellange termijn verandert er niets. Turkijes strategie is gericht op een regimewissel in Damascus, maar het land houdt daarbij vooral de eigen positie in het oog en zal voor niemand de kastanjes uit het vuur willen halen. Mee in het bad dus, misschien niet met tegenzin, maar wel met flink wat koudwatervrees.
Dirk Vermeiren
