NA DE “VROUWENKOMEDIES” van Aristofanes die eerder dit jaar in een nieuwe Nederlandse vertaling verschenen, zag onlangs ook een tweede trio van dezelfde dader opnieuw het licht. Dat zijn de stukken “Wolken”, “Vogels” en “Kikkers” dit keer dus weg van de vrouwen, kan men zeggen, een kijkje nemen in de dierenwereld. Het daarop te houden, zou een schromelijke vergissing zijn (en niet speciaal omdat wolken geen dieren zijn). Want in “Wolken” gaat het onder andere over Sokrates, die als een producent van hete lucht wordt voorgesteld, een bederver van de jeugd die overigens terecht ter dood veroordeeld zal worden (de twee, de dramaturg en de filozoof, waren tijdgenoten, zodat men daar ook wel een afrekening kan vermoeden).

De “Vogels” zijn het beu gevangen, gepluimd en gebraden te worden, en beramen een revolte met uitzicht op een nieuwe, evenwichtige en gerechtige stad in de wolken, waar zij de baas zullen zijn en geen oorlog meer zal heersen. En de “Kikkers” hebben het over de teloorgang van de Griekse tragedie. In de onderwereld wordt een literaire wedstrijd gehouden, tussen de traditionele tragediedichter Aischylos, en de modernist en nieuwlichter Euripides. De ouderwetse Aischylos wint, en Aristofanes won met deze komedie de eerste prijs van het teaterfestival in Athene, wat nog maar eens aantoont dat hij ook dààrin aktueel gebleven is.

DE STAD.

Het geeft niet. Want, zoals Dionysos zegt : “De stad gaat dood als er geen dichters zijn. Nu lijkt mij goed dat ik diegeen verkies die voor de stad iets nuttigs zeggen kan. “

Politiek dus, het engagement van de kunstenaar in de maatschappij, dat is Aischylos. De kunst om de kunst, formele spelletjes, vrijblijvendheid, dat is Euripides, de modernist. De strijd tussen de twee eindigt artistiek eigenlijk onbeslist en Dionysos, de scheidsrechter, haalt de winnaar eruit omdat zijn eigen voorkeur naar de politiek gaat. Wat natuurlijk oneerlijk is, als men de zaak vanuit de vrijblijvendheid van de kunst bekijkt, maar juist eerlijk als men ze uit een politiek of geëngageerd perspektief ziet…

Overigens, Aristofanes leefde in Athene, van 450 tot 385 voor onze tijdrekening. Zijn taal is ongemeen levendig en doorspekt met schuttingwoorden, zijn verzen zijn vlot en luchtig vertaald door Marietje d’Hane-Scheltema.

“Ach, in wat hevige toorn zal de donderdichter verstikken

als hij zijn tegenpartij de praatzieke tanden ziet likken.

Zeker zullen zijn ogen in lichterlaaie

helwoedend draaien. “

S.v.E.

Aristofanes, “Wolken/Vogels/Kikkers”, Athenaeum-Polak & Van Gennep, Amsterdam, 304 blz., 999 fr.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content