Wie geregeld in de stad voor een stoplicht staat, heeft ze gegarandeerd al gezien: mannen en vrouwen die hun kunstjes tonen. Ze houden kegels of ballen in de lucht of doen dingen met een glazen bal alsof de natuurwetten daar niet op van toepassing zijn. Met een regelmaat die synchroon loopt met de verkeerslichten gaan ze na hun zoveelste performance rond met de hoed. Of hoe pendelaars in de spits getrakteerd worden op straatcircus. De veelal reizende en vrije artiesten staan in schril contrast met de gestresseerde automobilisten in de file, op weg van of naar hun werk, wachtend op groen licht.
‘Zoek werk!’ – Alejo, 35 jaar
De vrijdagexodus richting E40 wordt op het kruispunt van de Kunstlaan en de Belliardstraat in Brussel opgevrolijkt door Alejo, een Colombiaan die al twee jaar in België woont. Hoewel ‘vrolijk’ misschien niet altijd het juiste woord is. ‘Er zijn mensen die het echt niet zien zitten om naar een vrolijke jongleur te kijken’, zegt Alejo. ‘Sommige mensen zeggen je botweg: “Zoek werk” of “Ga terug naar je land”.’ De meeste chauffeurs zitten onverschillig, in gedachten verzonken en vermoeid na een lange werkdag achter hun stuur. Af en toe gaat er een raam naar omlaag en is er een hand die een euro kwijt kan. ‘De regel is: hoe groter de auto, hoe groter de onverschilligheid. Voor het geld hoef je het niet te doen. Als je in een uur 10 euro bij elkaar jongleert, mag je van geluk spreken.’ Maar wat belangrijk is in dit metier, is oefenen en herhalen. ‘Dat is de enige manier om beter te worden. Eigenlijk trainen we voor als het echte werk komt. En dat is en blijft het circus.’
Straatcircus voor verkeerslichten kwam overgewaaid uit Latijns-Amerika. ‘Ze hebben zelfs een documentaire over ons gemaakt: Estrellas del Semaforo of sterren van de verkeerslichten. Dit geeft ook vrijheid. Want vrijheid is veel belangrijker dan geld, toch? Door dit circuswerk heb ik al heel Europa gezien, van Estland tot Spanje. We gaan waar er werk is. Misschien zie je me volgende week voor een stoplicht in Madrid.’
’30 keer per uur’ – Esther, 24 jaar
De wind is gaan liggen, de zon schijnt en jongleren is weer mogelijk. ‘De stormen van vorige maand waren een hel. Die ballen en kegels vliegen zo weg’, zegt Esther, die enkele weken geleden uit Alicante naar België is gekomen. ‘Ik ben het jongleren nog aan het leren en het verkeerslicht dwingt je tot herhaling, tot 30 keer per uur’, lacht de Spaanse. ‘De straat is een moeilijke maar een goede plek om te leren. De omstandigheden zijn niet ideaal, er is wind, maar er komen ook veel mensen langs. Hoewel, al die mensen die naar me kijken, ik heb het daar nog een beetje moeilijk mee.’
Esther studeerde kunstrestauratie. ‘Ik hou dus van het artistieke. En dit geeft me de kans om in een artistieke en vrije wereld te leven. De wereld van straatcircus heeft een filosofie die sociaal geëngageerd is, met sociale projecten in Europa, Afrika en Latijns-Amerika. Dat sprak me enorm aan. Door circus op publieke plaatsen te spelen maak ik de wereld een beetje beter. Bovendien verdien ik een beetje geld en is het een perfecte strategie om te reizen.’
‘Zelfs de politie geeft’ – Muntean, 48 jaar
Muntean Costel, Le Magnifique, staat elke dag aan de Brusselse Triomflaan en Generaal Jacqueslaan. In weer en wind. Als het regent, kan hij terecht in zijn zelfgebouwde schuilplekje in de struiken verderop. De Roemeen woont al vijftien jaar in België en dit is zijn inkomen. Zijn vrouw en vier kinderen wonen nog altijd in Roemenië. Hij heeft eens een dag in de bouw gewerkt, maar toen hij niet werd betaald, ging hij maar terug naar waar hij goed in was: clown spelen. Hij heeft zelfs zijn eigen circus opgericht, Globus Circus, waar hij zich laat inhuren als clown of als leraar-clown.
Toen corona opdook, werd ook dat onmogelijk. ‘Ik kon toch moeilijk gaan stelen om mijn familie te onderhouden.’ Wanneer het verkeer doorrijdt en hij aan de kant gaat staan zwaait de Roemeen om de haverklap naar iemand die hij kent. ‘Zelfs de politie geeft geld’, lacht Muntean. ‘Maar waar ik triest van word, zijn kinderen op de achterbank die naar een iPad staren. Terwijl er vroeger een clown was om kinderen te amuseren.’
