In Collias, midden in het Zuid-Franse departement Gard, overleed de Franse acteur Jean-Louis Trintignant op zijn 91e aan prostaatkanker – aan ouderdom, zeggen zijn naasten. In 1931, wanneer Jean-Louis geboren wordt, wonen de Trintignants in het dorpje Pont-Saint-Esprit. Zijn vader Raoul stamt uit een geslacht van faiencecommerçanten en runt een klein bedrijfje. Moeder Claire komt ook uit betere kringen, declameert graag poëzie en speelt veel (en slecht) poker. Naast Jean-Louis hoort de tweede zoon, Fernand Pierre, die al op zijn 41e aan kanker zal overlijden.
In de oorlog gaat Raoul bij het verzet en verdwijnt in het maquis. De Gestapo pakt hem op en zet Claire ook vast. Na de bevrijding keert de vader als (socialistische) burgemeester terug naar Pont waar zijn vrouw wordt kaalgeschoren, verdacht van vrijage met een Duitser. De sfeer in het gezin komt nooit meer goed. Jean-Louis groeit op als een stille, depressieve puber die droomt van autokoersen – drie van zijn ooms racen professioneel – en vlucht in de verzen van Jacques Prévert en Guillaume Apollinaire. Na een kleurloze lyceumperiode studeert hij in Aix-en-Provence even rechten om zijn vader te behagen. Maar – zo geeft hij in zijn biografie aan – een voorstelling van L’Avare van Molière bliksemt hem van zijn paard. De adolescent wil naar het toneel.
Ik heb drie maanden geen godsgruwelijk woord gezegd.
Dus naar Parijs. Hij drinkt een halve fles rum voor zijn auditie in de toneelschool. ‘Hij was al op zijn ongemak met meer dan twee mensen in één kamer’, schrijft het weekblad L’Observateur later. Zijn studie aan het Institut des Hautes Études Cinématographiques financiert hij met treinwagons lossen en met groentekisten zeulen in de Hallen van Parijs. In 1954 trouwt Trintignant met een medestudente en moeizaam breit hij kleine rolletjes in het theater aan elkaar. Daar vindt regisseur Roger Vadim de jongeman voor Et Dieu… créa la femme, de doorbraak van Brigitte Bardot. De starlet begint een tumultueuze verhouding met de Gardois, die het einde zal betekenen van zowel zijn als haar huwelijk (met Vadim).
Poète maudit
Dan moet de acteur naar het leger, naar Algerije waar de onafhankelijkheidsoorlog woedt. De revolterende soldaat spoelt de avond voor zijn medische controle veertig eiwitten door met twee liter witte wijn om zijn urinestaal te manipuleren. Hij belandt in het ziekenhuis en later in kazernes in Trier en Parijs waar officieren de afgekeurde vedette hartsgrondig koeioneren. Op zijn dertigste pikt Trintignant de draad weer op. Hij rookt zoals elke poète maudit, drinkt, probeert een keertje heroïne en opium, werkt keihard maar met weinig succes.
Dat slaat pas om als hij zijn tweede vrouw ontmoet. Nadine Marquand werkt als filmmonteur. Haar familie en netwerk helpen Trintignant aan de juiste contacten. In de jaren zestig draait hij meer dan 40 films met de beste regisseurs: Un homme et une femme met Claude Lelouch, de Oscarwinnaar Z van Costa-Gavras, Ma nuit chez Maud van Éric Rohmer en Il conformista van Bernardo Bertolucci.
Naast houwdegens als Alain Delon of Jean-Paul Belmondo, de uit de klei getrokken Jean Gabin of de opgeblonken Maurice Chevalier, vormt Jean-Louis Trintignant een klasse apart. Die getormenteerde cultuurhengst, opvallend in zijn volstrekte onopvallendheid en met een diepte waarmee hij elk personage met een hoek af aankan.
In de jaren zeventig en tachtig doet de Fransman het iets kalmer. Hij resideert in de Gard, waar hij eigenlijk nooit weg gaat. Hij rijdt heel verdienstelijk autowedstrijden – ‘niet echt verantwoord want ik word ouder’. En hij is bezig met de drie kinderen die hij heeft bij Nadine, met poëzie, olijven en het wijndomein Rouge Garance. Een buitenlandse carrière ziet hij niet zitten. ‘Werk genoeg.’ Zo weigert hij hoofdrollen in Apocalypse Now en Last Tangoin Paris. Die laatste vooral vanwege de seks. ‘In Un homme et une femme was ik gegeneerd om met Anouk Aimée, de beste vriendin van mijn vrouw, in bed te liggen terwijl iedereen daarnaar keek.’ De beste scènes uit Un homme… volgens hem? Die waar hij met zijn Ford Mustang door de haarspeldbochten van Monte Carlo scheurt.
Mooiste stem
In 2000 scheidt hij van Nadine en trouwt hij met de 56-jarige autocoureur Marianne Hoepfner. Af en toe kondigt hij zijn afscheid aan, maar dat komt er nooit van. Hij blijft spelen en draaien – eindbalans: afgerond 140 films. Maar in 2003 maakt hij er letterlijk bijna een einde aan. In 1969, toen het echtpaar Trintignant in Rome zat voor de opnames van Il conformista, stikte hun dochtertje Pauline, 10 maanden, in haar melk. En dan, in 2003, slaat een halvezool zijn lief dood op een hotelkamer in Vilnius. Dat lief is Marie Trintignant, 41, actrice en Trintignants oogappel. De vader stort in. Later zegt hij: ‘Ik heb drie maanden geen godsgruwelijk woord gezegd. Toen wist ik: ofwel maak ik er nu een eind aan, ofwel kruip ik recht.’
In 2012 geeft hij op zijn 82e nog een masterclass acteren in Amour van de Oostenrijker Michael Haneke, goed voor een Oscar en winst in Cannes. En in 2019 zet Lelouch hem en Anouk Aimée in Les Plus Belles Années d’une Vie, een sequel van Un homme… Zegt de regisseur: ‘Jean-Louis kon niet meer lopen en amper zien, maar de mooiste stem van de wereld had hij nog. De hele film is daar rond gebouwd. Pure magie.’
