Elektronische sigaretten zijn een oplossing voor verslaafde rokers, vindt de ene. Een nieuw begin van een ziekelijke gewoonte, vindt de andere. Beide kampen hebben gelijk, tot er beslist wordt wat een elektronische sigaret nu eigenlijk ís.
‘Voor mij geen tabak meer, ik ben helemaal bekeerd tot de elektronische sigaret.’ Didier, een Antwerpse dertiger, bestelde drie maanden geleden een e-sigaret online, inclusief ampullen met nicotine en enkele smaakjes. Het resultaat: ‘Geen hoest, geen stinkende adem, geen dubbel zo zware katers na een avond stappen. En al is een e-sigaret echt wel iets anders dan een met tabak, toch geeft de nicotine die erin zit mij de zogenaamde throat kick die roken zo lekker maakt. Het enige nadeel is wellicht dat ik eruitzie als een discobal, met dat lelijke groene lichtje dat oplicht als ik inhaleer.’ Didier voelt zich niet alleen beter, hij rookt ook gezonder. De meeste kankerverwekkende stoffen die vrijkomen bij tabak roken, zoals teer en koolstofmonoxide, inhaleer je niet met een e-sigaret.
En toch rookt Didier illegaal. E-sigaretten die nicotine bevatten, zijn in België niet toegelaten. Bovendien geldt het rookverbod in horeca en openbare instellingen net zo goed voor e-rokers, hoewel er van enig passief meeroken door anderen geen sprake is. In Groot-Brittannië wil men elektronische sigaretten verbieden voor jongeren. En de commissie gezondheid van het Europees Parlement stelde vorig jaar nog voor om de verkoop van e-sigaretten te beperken tot de apotheek, als een farmaceutisch rookstopmiddel.
Het resultaat is een bevreemdende strijd, waarbij iedereen tegelijk toegeeft dat elektronisch roken gezonder is, maar tegenstanders de staafjes toch zo snel mogelijk weer willen zien verdwijnen. ‘We werken al decennia aan een rookloze samenleving’, zegt Europarlementslid Kathleen Van Brempt (SP.A). ‘Ik heb als staatssecretaris het roken op de werkvloer nog verboden. En net nu die strijd tegen het roken eindelijk vruchten afwerpt, komt er een product dat al die discussies weer oprakelt. Geen enkel land zou de sigaret, met alles wat we er nu over weten, vandaag nog in de handel toelaten als nieuw product. Dus moeten we dat ook niet doen met een soortgelijk item.’
‘De geschiedenis herhaalt zich’, vindt ook Anne Boucquiau van de Stichting Tegen Kanker. ‘Vijftig jaar nadat sigaretten werden aangeraden als middel tegen astma wordt opnieuw de link gelegd tussen gezondheid en roken. Terwijl die er niet is. E-sigaretten zijn niet gezond, ze zijn hoogstens minder gevaarlijk.’
Lobbywerk
Maar zo simpel wordt het niet. Almaar meer spelers zien in dat e-sigaretten big business kunnen worden. Na enkele kleine producenten zijn de tabaksgiganten wakker geworden, en die bereiden eigen elektronische varianten voor. En er is vraag naar: in België rookt maar 2 procent van de rokers elektronisch, maar dat is wel een vertienvoudiging in een jaar. In Frankrijk en Groot-Brittannië zit het aantal occasionele gebruikers tegen de 20 procent aan. Wereldwijd wordt de omzet dit jaar op 3 miljard dollar geraamd, het dubbele van vorig jaar. Dat is een markt die fabrikanten niet zonder slag of stoot laten gaan.
De mogelijke miljarden hangen af van één beslissing: wat is een elektronische sigaret precies? In de nieuwe Tabaksrichtlijn van de Europese Commissie staat dat lidstaten zelf mogen kiezen of ze de e-sigaretten reguleren als farmaceutische of als tabaksproducten. In het eerste geval moeten de elektronische speeltjes aan een berg eisen voldoen om als effectief rookstopmiddel erkend te worden. In het andere komen ze vrij in de handel, met dezelfde beperkingen die voor tabaksproducten gelden.
De lobby van de e-fabrikanten is sinds de stemming over de Tabaksrichtlijn bekend vanwege de emotionele getuigenissen van verstokte rokers, ouders van rokende kinderen en obscure longartsen die in bulk naar parlementariërs worden gestuurd. Altijd met de boodschap: e-sigaretten zijn een godsgeschenk voor rokers die iets willen doen aan hun vuile verslaving. Al valt op dat die getuigenissen, of de sites waarop de e-sigaretten verkocht worden, bijzonder behoedzaam omspringen met de stelling dat het kan helpen om echt te stoppen met roken. Dat is niet toevallig: zodra dat hun verkoopargument wordt, worden e-sigaretten een medicijn – en gelden dus stringente regels.
Volgens specialisten staat het in de sterren geschreven: hier komen rechtszaken van. De inzet: erkend worden als een product op zich. Ergens in het midden, tussen tabak en medicijn – en dus tussen alle regels door.
DOOR JELLE HENNEMAN, ILLUSTRATIE BART SCHOOFS
’50 jaar nadat sigaretten werden aangeraden als middel tegen astma wordt weer de link gelegd tussen gezondheid en roken.’
