Brussel belast beeldschermen van computers. De zakenwereld reageert gevoelsmatig : zo remt de hoofdstad de vooruitgang af.

SEDERT nieuwjaar betaalt ook de computer als het ware belasting. Althans in Brussel-stad. Daar nam de gemeenteraad op maandag 18 december de naar verluidt ?historische beslissing” om het gebruik van informatica te belasten. Voor de dienstjaren vanaf 1996 tot 2000 betalen bedrijven, handelszaken en beoefenaars van vrije beroepen zoals advokaten, notarissen en artsen 1.000 frank per jaar op elk beeldscherm dat aansluitbaar is op een persoonlijke of centrale computer. Eenvoudige schoot- en zakcomputers glippen alsnog door de nieuwe fiskale mazen. Net als alle informatica van de overheid en de Europese instellingen. De kristen-demokratische oppositie poogde het invoeren van de stadsbelasting nog te verhinderen met een amendement. Maar ze moest bij de stemming, meerderheid tegen minderheid, de duimen leggen tegen de veelkleurige koalitie van burgemeester François-Xavier de Donnéa (PRL).

De beeldschermbelasting is vrij bescheiden van omvang. De reaktie van het zakenleven in de hoofdstad klinkt des te opgewondener. Ook de Brusselse gewestregering is verre van ingenomen met de vondst van één van de negentien. ?Een zeer slechte beslissing,” kommentarieert ekonomieminister Jos Chabert (CVP) van het Brussels gewest. ?Het is absurd informatica, anders gezegd vooruitgang, te belasten.” Het direktiekomitee van het Verbond van Ondernemingen te Brussel (VOB) is razend op de computerbelasting in de stad die uitgerekend begin vorig jaar de speciale konferentie huisvestte over de informatiesnelweg van de G-7, de informele wereldregering van de zeven rijkste landen. ?Een middeleeuwse beslissing,” zegt gedelegeerd bestuurder Eric Struyf van het VOB. ?Het is idioot zich belachelijk te maken voor zo’n kleine belastingopbrengst.”

Dat het buitenland glimlacht, kan hij weten. Grinnikende verslaggevers van The Financial Times, The Wall Street Journal en Libération hingen al zijn telefoon. De vereniging van verdelers van mikro-informaticamateriaal Acodit is verbouwereerd : ?even achterlijk als onaanvaardbaar… een slechte aprilgrap.” Bedrijfsleiders en zelfstandigen halen hun schouders op voor het Brussel dat altijd weer snuggerder wil zijn dan de anderen. Ze zijn nochtans wat gewoon, na de vorige bestuursperiode van burgemeester-populist Michel Demaret.

PRUTSHEFFING.

De Brusselse schepen van Financiën Claude Michel (PRL) stak het idee op in Sint-Pieters-Woluwe. Daar werd de informatica een paar jaar geleden, zonder veel ophef, aangesproken om bij te dragen tot het spijzen van de gemeentekas. Brussel-stad heeft natuurlijk financiële zorgen. De rijke belastingbetalers ruimden de plaats voor migranten. De opbrengst van de belasting op drijfkracht een soort stadsbelasting op het bedrijfsleven in de hoofdstad is ook niet meer dat. Brussel is een administratief centrum, een dienstencentrum en een winkelstad. Het verloor de meeste van zijn bedrijven en ambachten, met hun energievretende machines.

De Donnéa is niet erg onder de indruk van de emotionele kritiek in zijn stad en in het gewest. ?Bij de invoering van de belasting op de drijfkracht kwam ook veel kritiek los, omdat die de vooruitgang afremde. Maar wij verkiezen machines te belasten, in de plaats van mensen,” aldus de Brusselse burgemeester. Hij stelt als het ware de nieuwe belasting voor als een stimulans van de werkgelegenheid.

De beeldschermbelasting brengt echter weinig soelaas voor de stadskas. Brussel raamt er zo’n 26 miljoen frank per jaar aan te verdienen, wat slaat op 26.000 belaste schermen. Die som vertegenwoordigt slechts 0,15 procent van de stadsbegroting (17 miljard frank).

Stel dat minister van Financiën Philippe Maystadt (PSC) er eens aan had gedacht. Hoeveel computerschermen zijn er in het land ? Nauwkeurige cijfers vallen moeilijk te achterhalen, maar sekretaris-generaal Jean-Claude Logé van Acodit maakt zijn rekening. Drie verkoopsjaren kunnen de toestand op de computermarkt weergeven. Met een verkoop van 310.000 computers en pc’s in 1993, tot 350.000 in 1995, loopt het bestand snel op tot één miljoen. Tel er nog wat schermen bij die gewoon op een server zijn aangesloten. Isoleer de 20 procent van het totaal aantal verkochte pc’s dat in privé-woningen draait. En we komen uit op ongeveer een miljoen belastbare schermen in het land. (Een iets ouder onderzoek uit 1991, van Delta 3, leert dat 44 procent van de computers in Vlaanderen staat, 42 procent in het gewest Brussel en 14 procent in Wallonië). Maystadt zou met een nationale heffing op informatica zoiets als een miljard frank belasting kunnen binnenhalen.

Maar zijn advizeurs zullen de financieminister daar wel voor waarschuwen. Niet omdat hij de toekomst zou belasten, maar omdat het gaat om een slechte belasting. ?De Brusselse beeldschermheffing is een prutsbelasting. Psychologisch legt ze een zware last op. En ze brengt nauwelijks iets op,” ridikulizeert fiskalist en Ehsal-professor Willy Maeckelbergh. Ze gaat in tegen de gezonde, fiskale principes van eenvoud en kontroleerbaarheid. ?Het zal zoiets worden als met de honden- en de fietsenbelasting, die meer kost aan inning dan ze opbracht. Ze is wijselijk afgeschaft.”

VIGNET.

Het Brussels belastingreglement op de informatica schrijft voor dat ondernemingen, zelfstandigen en vrije beroepen aangifte doen van het aantal computerschermen dat ze gebruiken. Ten bewijze dat ze de heffing betaalden, krijgen ze een vignet om op een zijkant van het beeldscherm te kleven. Hoe dat te kontroleren ? Minister-president Charles Picqué (PS) van de Brusselse hoofdstedelijke regering trommelt groot alarm omdat hij zelfs de klandestiene arbeid (van vooral Polen) niet kan kontroleren, waardoor de legale arbeidsmarkt ontwricht geraakt. (Al dient toegegeven dat de rechtbanken met hun vrijspraken, verdagingen en veroordelingen met uitstel hem alleen laten staan zweten).

Als de illegale arbeid welig kan tieren, kunnen ?zwarte computers” het nog beter. In Brusselse kringen wordt al gefluisterd over ontsnappingroutes. In de stijl van : computers aan het personeel schenken of draagbare toestellen gebruiken. Zover hoeft echter niemand het te zoeken. De stad kan onmogelijk een leger politie-agenten voor computeridentifikatie inzetten. Als ze nog maar een paar mensen aanstelt die zich bezighouden met de computerbelasting, als de stad formulieren en vignetten drukt en rondstuurt en rappels schrijft, zal haar profijt snel verdwenen zijn.

Brussels minister van Ekonomie Jos Chabert geeft toe dat de belasting niet hoog is. ?Maar ze bevordert het imago van het Brussels gewest niet. Ze staat haaks op mijn inspanningen om Brussel te profileren als ekonomische en hoogtechnologische ontwikkelingspool. Nu informatiesnelwegen van de wereld een dorp maken, mag Brussel geen stap achteruit zetten. De hoofdstad van Europa moet aan de vooravond van de eenentwintigste eeuw het voortouw nemen inzake telekommunikatie.”

Chabert vreest een negatief effekt op de verdere ontwikkeling van de telefooncentra ( call centers), die snel als nieuwe industrietak aan het groeien zijn. Bedrijven als K.I. Partners en Merit Communications hebben honderden bedienden in huis voor tele-marketing en tele-verkoop voor derden. Belgacom beschikt over een eigen call center, net als de Bancard Company. Hilton Reservations handelt met een twintigtal mensen vanuit Zaventem de hotelreservaties voor heel Europa af. De bedrijfstak is in het Brussels gewest goed voor duizend jobs, tweeduizend zelfs voor de hele ?Brusselse” regio. Chabert heeft goede hoop call centra, die nu vooral Ierland en Nederland verkiezen, naar Brussel te halen op grond van een informatica- en telekommunikatie-vriendelijk klimaat. Waar zo’n centrum gevestigd is, heeft tenslotte geen bedrijfsekonomisch belang. Maar de belasting op beeldschermen ervaart hij als een streep door zijn rekening.

?Een bedrijf delokalizeert niet ter wille van duizend frank heffing op een scherm. Een investeerder schrapt er evenmin plannen voor. Bedrijven rekenen met het globale pakket, zoals fiskale-, sociale- en steunmaatregelen,” zegt VOB-topman Eric Struyf. ?Maar de beeldvorming rond de nieuwe stadsbelasting is erg. Bedrijfsleiders in het buitenland begrijpen niet dat Brussel informatica belast.”

Struyf vreest besmetting. ?Alle gemeenten zoeken bijkomende financiële middelen. Burgemeester De Donnéa bracht ze op een idee. Voor het Brussels gewest, als dienstencentrum, kan dat heel negatief uitvallen.” Het idee om de gemeentelijke drijfkrachtbelasting te vervangen door een belasting op nieuwe technologie is trouwens in gemeentekringen niet zo nieuw. De drijfkrachtbelasting steunt op de overweging dat de produktie en de rendabiliteit van ondernemingen kan gemeten worden aan het verbruik van elektrische stroom. Veel gemeentevaderen vinden het een voorbijgestreefd uitgangspunt. Technologie is de nieuwe meter. In 1982 stelde Theo Kelchtermans (CVP) daarover al een vraag aan de toenmalige Vlaamse minister van Binnenlandse Aangelegenheden Marc Galle. Ook in de Vereniging van Steden en Gemeenten is een soort informatica- of technologiebelasting aangekaart.

VINDINGRIJK.

?Onze leden verwijzen naar de zeventiende eeuw, toen arbeiders weefgetouwen stuksloegen,” zegt Kris Peeters van het NCMV. De kristelijke zelfstandigenvereniging onderstreept vooral dat het om een belasting op de werkgelegenheid gaat. Computers worden immers door mensen bediend. Dienstenbedrijven naderen snel de toestand van één computer per werknemer. De werkelijkheid benadert de voorspelling van Microsoft-baas Bill Gates ?een computer op elk bureau”. Bij de Generale Bank staan in Brussel vierduizend à vijfduizend schermen. Een advokaat heeft al snel een computer en een tweede toestel voor zijn sekretaresse. Artsen houden de informatie over hun patiënten op computer bij. Zelfstandigen gebruiken een computer voor de zaak en een tweede, op bedrijfskosten, voor zoon en dochter.

Professor Willy Maeckelbergh tilt vooral aan het negatief psychologisch effekt bij zelfstandigen en middenstanders. ?De stad had beter een andere belasting verhoogd. Nu moeten duizenden zelfstandigen alweer bijkomende formulieren invullen en een dossiertje bijhouden.”

De oprisping van Brussel tegen De Donnea’s informaticabelasting is ongetwijfeld overdreven. Het valt trouwens op dat de grote computerproducenten zich gedeisd houden. Niet het geld weegt bij de protesteerders het zwaarst door, wel het ongemakkelijke gevoel dat overheden aan het belasten slaan op alles en nog wat. Dat Brussel de vooruitgang bezwaart door als eerste beeldschermen belastingplichtig te stellen, is slechts deels waar. De fiskus treft de technologie op verschillende manieren.

Op computers die schrijven of rekenen wordt geen belasting geheven behalve in Brussel. Maar als ze op de werkvloer van fabrieken de produktie leiden, vallen computers, zoals gebouwen en machines, onder de belasting materiaal en outillering. Een onroerende voorheffing, vooral ten voordele van steden en gemeenten, waarvan ook een deel naar de provincie en het gewest vloeit. Zo ?geniet” een robot van tien miljoen frank een kadastraal inkomen, geïndexeerd dan nog, waarop nagenoeg zestigduizend frank onroerende voorheffing per jaar staat. Een robot betaalt weliswaar (nog) geen sociale zekerheidsbijdragen, maar er wordt wel belasting op geheven. En de gemeentebelasting op drijfkracht treft ook het elektriciteitsverbruik van computers, faxen, fotokopiemachines en dergelijke burotika meer.

Niet alleen in Brussel kent de fiskale vindingrijkheid geen grenzen. Onder druk van de stad Leuven van burgemeester Louis Tobback (SP), besliste de nieuwe provincie Vlaams-Brabant een taks van tien frank te heffen op elk kosteloos verspreid telefoonboek (de eksemplaren van Promedia/ITT en BDS/Belgacom). Goeverneur Lode De Witte zal met de opbrengst grond en bomen voor een nieuw bos aankopen. Er blijven nog mogelijkheden open : heffingen op vaatwasmachines, die met hun wasmiddelen het milieu vervuilen, of op koelkasten waarvan het freongas gaten in de ozonlaag boort. Te gek ? De regering voerde enkele jaren geleden met de solidariteitsbijdrage wel een belasting op de belasting in.

Guido Despiegelaere

Heffing op beeldschermen in Brussel-stad : liever belasting op machines dan op mensen.

Burgemeester François-Xavier de Donnéa : geen belasting van de vooruitgang.

Robots betalen al lang een heffing op hun inkomen.