VC Westerlo is een unicum in het Belgische eersteklassevoetbal. Het heeft geen voorzitter. Herman Wijnants, manager van de club, vertelt met trots over de Trots der Kempen.
Het moet begin de jaren tachtig zijn geweest toen François Vermeer, de baas van de haast legendarische winkel ‘Meubelen Vermeer-Thijs’, het plan opvatte om van tweedeprovincialer VC Westerlo een ploeg te maken die Europees zou voetballen. Haha, wat een onnozelaar. Hebben we toen met hem gelachen, wij die ’t beter wisten. Twintig jaar later speelde Westerlo Europees.
Vermeer was er toen al lang niet meer bij. Meubelzaak met de zingende zonen op de fles gegaan, en hijzelf weg naar het fiscaal aangenamere Andorra. Waar hij een paar jaar geleden is overleden. Toen het op de tribunes in ‘Het Kuipje’ werd rondverteld, moesten al vele ‘Westelnaars’ diep in hun geheugen gaan spitten: wie was Vermeer ook weer? Mogen wij er de lezer aan herinneren dat François Vermeer, als wielersponsor van Fons De Wolf, de Ronde van Lombardije en Milaan-Sanremo heeft gewonnen?
De club VC Westerlo heeft sindsdien een schitterend parcours afgelegd. Steeg naar eerste klasse in 1997, en werd daar onder de trainers Jos Heyligen en Jan Ceulemans een vaste waarde. Vanuit de bestuurskamer geleid door manager Herman Wijnants, en zijn juridische rechterhand Wim Van Hove. Westerlo doet het met een bescheiden budget, en met bescheiden ambities. Een degelijke middenmoter, tussen zesde en twaalfde plaats.
Maar ‘Het Kuipje’ in Westerlo is wel het theater geweest van een handvol wedstrijden die geen enkele voetballiefhebber ooit zal vergeten. In het seizoen ’98-’99 verloor Anderlecht er met 6-0. En nadat iedereen had beweerd dat iets dergelijks nooit meer zou gebeuren, versloeg Westerlo het jaar nadien Anderlecht met 5-0. De eerste speeldag van datzelfde seizoen was Westerlo-Genk op 6-6 geëindigd! Het was de eerste competitiematch onder Jan Ceulemans, en Genk was de regerende landskampioen. Zes-zes. De wedstrijd werd geleid door de beruchte scheidsrechter Amand Ancion. Twaalf goals, vier keer rood, twaalf keer geel, en vijf penalty’s! Vier goals van Toni Brogno voor Westerlo, drie van Branko Strupar voor Genk. En dan waren er nog mensen die vonden dat Ancion het spektakel doodde. Een jaar later kreeg Racing Genk in Het Kuipje 5-0 aan zijn broek. En tegen Sint-Truiden was het 4-6. Mensen toch.
In 2001 wonnen de Kempenaars voor de eerste keer in hun bestaan de beker van België. Finale op de Heizel tegen tweedeklasser Lommel, met 1-0 beslecht door een doelpunt van Kempenzoon bij uitstek Jef (spreek uit: Jefke) Delen. Westerlo dus Europees, tegen het Hertha Berlijn van Bart Goor, die wel op de bank moest zitten. Twee keer verloren: thuis met 0-2, en in Berlijn met 1-0. De heenmatch moest een week worden uitgesteld door de aanslagen van 11 september. Of hoe de invloed van Al-Qaeda tot in Westerlo voelbaar is.
Vorig seizoen vertrok Jan Ceulemans naar Club Brugge, en werd met Herman Helleputte een andere Kempenaar als trainer aangetrokken. Met veteranen als Ronny Gaspercic, Nico Van Kerckhoven en Chris Janssens, en een jong talent als de Braziliaan Jackson Coelho, draait Westerlo vlot mee in de top-vijf. Het had wellicht nog beter gestaan, mocht scheidsrechter Serge Gumienny op Club Brugge de duik van Bosko Balaban niet hebben gehonoreerd met een strafschop en een rode kaart voor doelman Gaspercic.
HERMAN WIJNANTS: Westerlo was begin de jaren tachtig van derde klasse teruggezakt naar tweede provinciale, toen aan mezelf en mijn vriend Louis Thijs gevraagd werd of we de club niet konden helpen. ‘Helpen’ wil in voetbal zeggen: geld geven. Wij hadden een beter idee: we gingen naar François Vermeer, en die was bereid om te investeren. Zo waren wij er vanaf, dachten we toch, maar Vermeer eiste dat we mee in de raad van bestuur zouden zitten, omdat ook wij ‘in de commerce’ waren.
In het begin ging alles prima, Vermeer en enkelen van zijn partners leverden het geld, en wij beheerden het voor hen. We werden kampioen en er werden een paar topspelers op hun retour aangetrokken. Toen bleek op een zaterdagvoormiddag dat François Vermeer verdwenen was. Het land uit. Eén ding hadden ze hem nooit uitgelegd: het begrip btw.
Louis Thijs en ik hebben toen onze verantwoordelijkheid genomen, zijn in de club gebleven, en hebben René Gijbels als voorzitter aangetrokken. Onze strategie was om elders afgeschreven spelers met ervaring aan te trekken. Jos Heyligen, Julien Cools, Heinz Schönberger, Stany Gzil… mannen met een grote naam die plotseling bij Westerlo kwamen spelen, daar kwam veel volk op af. In vier jaar tijd stonden we opnieuw in derde. Daarmee was onze opdracht volbracht, en wilden wij er weer uit stappen. Maar de oude bestuursleden drongen erop aan dat we zouden blijven. Met carte blanche om het aan te pakken zoals wij wilden.
Waarom is er na het opstappen van René Gijbels geen voorzitter meer?
WIJNANTS: Omdat we dat niet nodig vinden. Wij werken met een raad van bestuur van zeven mensen, van wie er vier het dagelijks bestuur waarnemen: Wim Van Hove, Guido Kestens, Frans Theeuwes en ikzelf. Ik merk tot mijn genoegen dat Roger Vanden Stock aan een soortgelijke constructie denkt voor Anderlecht. Geen voorzitter meer, wel een raad van bestuur en een directiecomité. Dé topploeg in België die het voorbeeld van Westerlo volgt, is dat niet mooi?
Jullie hebben de club stap na stap geprofessionaliseerd.
WIJNANTS: Zonder dat je het weet promoveer je naar tweede, en begin je met bouwplannen voor een fatsoenlijk stadion. Na een paar jaar sukkel je dan in de eindronde, en stijg je onverwacht naar eerste. En dan komt alles in een stroomversnelling.
Zo een late promotie is al veel clubs fataal geworden. Ze moeten inderhaast spelers bijkopen en hun stadion aanpassen, en als ze na één jaar weer degraderen, blijven er vaak grote schulden over.
WIJNANTS: Aan dat scenario zijn wij ontsnapt. We hadden het geluk dat net toen wij stegen, het arrest-Bosman van kracht werd. We hebben daarvan geprofiteerd om goede spelers gratis of voor weinig geld naar ons te halen. Sommigen, zoals Toni Brogno en Jochen Janssen, hebben we een of twee jaar later voor veel geld verkocht. Onze trainer Jos Heyligen had een contract voor drie jaar, maar Genk wou hem na twee jaar absoluut hebben. Tja, dat kon, mits een kleine vergoeding.
Dat handigheidje heb je met Ceulemans nog eens uitgehaald.
WIJNANTS: Ik had Jan met opzet een contractverlenging gegeven die één jaar langer liep dan die van Trond Sollied bij Club Brugge. Wij wisten ook wel dat Jan daar de eerste gegadigde was zodra Sollied weg zou zijn. En zo konden we een kleine tegemoetkoming vragen. Ceulemans is voor ons in alle opzichten een schot in de roos geweest. Met Herman Helleputte hebben we de ideale vervanger. Ook uit de streek, zelfde rustige profiel als Jan, maar vergis je niet: ook een enorme vakman. Hij is pas onze derde trainer in tien jaar tijd. En ik hoop dat ik nooit van mijn leven een trainer moet ontslaan. Alle studies wijzen uit dat een trainerswissel geen effect heeft. Waarom zouden wij dan de kosten doen?
Westerlo werkt met een beperkt budget, maar houdt zich toch zonder veel moeite staande in eerste klasse.
WIJNANTS: Wij zijn allemaal kleine commerçanten, die springen nooit verder dan hun stok lang is. Wij hebben nooit spelers moeten verkopen om ons budget in evenwicht te houden. Maar als er een echt goed bod kwam, lieten we de speler in kwestie gaan en legden we met het geld een reserve aan. Voor noodgevallen. We hebben financiële voltreffers gehad met de verkoop van Toni Brogno, Kevin Vandenbergh, en Jochen Janssen. Die drie samen waren goed voor drie miljoen euro. Dat bedrag hebben we grotendeels gebruikt om in het stadion te investeren.
Zijn jullie eigenaar van Het Kuipje?
WIJNANTS: De grond was van ons. Toen we naar eerste stegen, moesten we bijkomende investeringen aan de accommodaties doen, en hebben we alles verkocht aan de gemeente. De gemeente kreeg een patrimonium van vijf hectare, en wij hadden geld om een bijkomende tribune te zetten. We hebben een recht van opstal tot 2033. We hebben ook samen met de gemeente grond gekocht voor de jeugd.
Je hebt voor de Profliga onderhandeld over de televisierechten. Jullie hebben de prijs meer dan verdubbeld. Voor de kleine clubs een godsgeschenk.
WIJNANTS: Voor Westerlo betekent het een stijging van 750.000 naar 1,4 miljoen euro. Op een totaalbudget van 4,5 miljoen euro is dat enorm. En het enige wat we moeten doen, is een paar aanpassingen aan de infrastructuur. Een breder televisiepodium, meer plaatsen voor camera’s, en een verhoging van de lichtsterkte. In ruil daarvoor wordt elke wedstrijd nu volwaardig in beeld gebracht.
De vijf grote clubs, Anderlecht, Club Brugge, Standard, Racing Genk en AA Gent, strijken wel een groter deel op dan de kleine.
WIJNANTS: Van het televisiegeld gaat een bedrag naar de bond en naar de clubs uit tweede klasse. En voor de eersteklassers is een verdeelsleutel uitgewerkt die rekening houdt met de prestaties van de jongste vijf jaar, de prestaties in het lopende seizoen, en het aantal keer dat een ploeg op open net rechtstreeks wordt uitgezonden. Dat laat een verstandig bestuur toe om goed te budgetteren. Wij hebben in onze begroting de wedstrijdpremies berekend op een totaal van veertig punten. Halen we er zestig, dan moeten we meer premies betalen, maar hebben we ook meer geld uit de tv-pot.
Jullie zijn uitstekend aan het nieuwe seizoen begonnen, met een perfect uitgebalanceerd elftal. Schitterend ingekocht.
WIJNANTS: We hebben de bal ook al misgeslagen hoor. Toen we de beker van België wonnen en tegen Hertha Berlijn speelden, kregen we veel geld in kas. We hebben toen vijf spelers gekocht die nooit hebben gegeven wat we hadden verwacht, maar van wie we de contracten wel tot vorig jaar hebben meegesleept. Maar dit seizoen klikt het wonderwel in elkaar. Niet vanzelfsprekend, want er zijn ook elf spelers weggegaan.
Gaspercic, Janssens en Van Kerckhoven hebben hun jaren op de teller, dus zijn we nu al bezig om opvolgers te zoeken. De bedoeling is om die op termijn uit onze eigen jeugd te halen, maar daar zijn we voorlopig niet klaar voor.
Jullie zijn wel Belgisch getint.
WIJNANTS: Ik pleit in de Voetbalbond voor meer aandacht voor Belgisch talent, dan moet ik zelf wel het voorbeeld geven. We staan op drie wat het aantal Belgen betreft, na Zulte-Waregem en Roeselare. Maar die twee zijn nieuw in eerste. Je ziet dat wel vaker: het tweede seizoen kiezen ze dan ook voor meer buitenlanders, omdat goede en betaalbare Belgen niet dik gezaaid zijn. Iemand als Peter Utaka bij ons, kan ik in België niet vinden. En hij is niet eens een uitblinker.
Jaja Coelho is geleend van Feyenoord. Jullie hebben ook een samenwerkingsverband met het grote Chelsea.
WIJNANTS: Dat dateert van vóór de komst van Roman Abramovich. Wim Van Hove en ik hadden een dossier samengesteld waarin we Westerlo presenteerden als mogelijke partner. Dat hebben we bij tal van clubs in Duitsland, Nederland en Engeland ingediend. Chelsea en Feyenoord waren de twee die positief reageerden. Met Chelsea zijn we overeengekomen om drie Zuid-Afrikanen over te nemen. Drie jongens die al vanaf hun twaalfde samen optrekken: Jeffrey Ntuka, Michael Modubi, en Boy-Boy Mossia. Alle drie twintig, moeten fysiek en tactisch nog bijscholen, maar hebben al goede diensten bewezen. Ze hebben die soepelheid en techniek waarin Afrikanen ons hoe dan ook overtroeven. Dat zal zo blijven zolang onze jongeren op PlayStation voetballen, in plaats van buiten op het pleintje.
Feyenoord heeft Coelho hier in de loop van vorig seizoen gestald, en na wat aanpassingsproblemen is die jongen echt opengebroken. Een talent als hij is er niet in België. Lang zullen we hem niet kunnen houden, maar elke match is meegenomen.
Laten we het eens hebben over de Voetbalbond. Volgens de G-5, de grote vijf, moet eerste klasse worden teruggebracht tot veertien ploegen. Het is omdat ze te vaak tegen zwakke ploegen moeten spelen, dat hun niveau achteruitgaat. Zegt de G-5, niet Knack.
WIJNANTS: Die ‘zwakke ploegen’ pakken hen dit seizoen wel aan de lopende band punten af. Roger Vanden Stock is de grote pleitbezorger van de inkrimping van eerste klasse. Wat hij vraagt, is dat vier clubs zelfmoord plegen. Wij zijn dat alvast niet van plan. Ik wacht op de eerste onafhankelijke studie die bewijst dat een competitie met minder ploegen het niveau en de spankracht opkrikt. In Nederland is op vraag van Ajax en Feyenoord een dergelijke studie uitgevoerd, de conclusie was dat het beter was om de eredivisie nog uit te breiden! Waarna dat rapport snel is doodgezwegen. Roland Duchâtelet, de voorzitter van Sint-Truiden, heeft zelf een onderzoek laten uitvoeren. Dat levert voorbeelden op als Hongarije, waar ze van zestien clubs naar tien zijn geëvolueerd. Je ziet de toeschouwersaantallen zo naar beneden stuiken.
Bij ons komt men altijd aandraven met de studie van sporteconoom Trudo Dejonghe, die slechts een tiental clubs leefbaar acht. Wij hebben hem hier uitgenodigd. Westerlo moest volgens hem fuseren met Turnhout, Herentals en Geel, of het kon niet overleven. We bewijzen elke dag het tegendeel. We moesten dan ook een nieuw stadion zetten. Wie zou dat betalen, volgens hem? De provincie. Volgens Dejonghe moet je een hinterland van een miljoen mensen hebben. Wat doe je dan met Club Brugge, waar honderdduizend mensen wonen? Dat was de uitzondering. Ja, zo kan ik ook theorieën opstellen.
Volgens Vanden Stock moet je een minimumbudget hebben van zes miljoen euro. Zeg mij eens waarom. Wij komen rond met een budget van 4,5 miljoen euro, we hebben geen schulden, we bezorgen niemand last, en we staan sportief onze man. Waarom moeten wij er dan uit?
Je bent ook lid van de commissie-Preud’homme voor de bescherming en opleiding van de jeugd. Jullie hebben een gedetailleerd plan opgesteld, maar dat is nog altijd niet goedgekeurd.
WIJNANTS: Dat komt door de wat logge bondsstructuur. De provinciale afdelingen moeten hun akkoord geven, en die zijn niet allemaal overtuigd dat de opsplitsing in prof- en amateurvoetbal, en binnen dat amateurvoetbal in een Vlaamse en een Waalse vleugel, een goede oplossing is. Het is nochtans nodig om subsidies van de overheid te krijgen.
Het probleem van de jeugdopleiding is dat we jonge spelers pas vanaf zestien een contract mogen geven, terwijl dat in de ons omringende landen vanaf vijftien is, en dat er voor jeugdspelers geen transfersommen betaald mogen worden. Je leidt dus jongeren op, dat kost handenvol geld, en op hun vijftiende worden ze gratis weggeroofd door binnen- of buitenlandse concurrenten. Wij vragen aan de politici een eenvormige regeling in Europa, en we vragen dat Belgische profs in het begin van hun carrière mogen genieten van hetzelfde gunstige fiscale tarief dat geldt voor buitenlanders, die maar 18 % belasting betalen in de eerste vier jaar dat ze in België spelen.
Verder willen wij een regeling waarbij een club die elders een jeugdspeler weghaalt, vrijwillig vijfduizend euro per jaar van opleiding stort in een gemeenschappelijk jeugdfonds. Er is, in samenwerking met de universiteit, al een rangschikking opgemaakt van de kwaliteit van de jeugdopleiding in al onze clubs. Wie daar hoog in scoort, krijgt meer uit die ‘jeugdpot’ dan wie laag scoort. Dat systeem functioneert in Nederland, we hebben het maar over te nemen. Alleen is het een calvarietocht om iedereen daarvan te overtuigen.
Herman Wijnants
Geboren in 1946
Opleiding: Latijn-Grieks. Studies psychologie in Leuven, ten tijde van de betogingen voor ‘Leuven-Vlaams’.
Groothandelaar in kaas. Nam in 1975 de zaak over van zijn vader. Leverde toen aan 700 winkels, nadien steeds meer aan supermarktketens.
Bij VC Westerlo sinds 1982, toen de club nog in tweede provinciale speelde.
Bestuurslid van de Profliga. Onderhandelde mee over het tv-contract.
Lid van het Uitvoerend Comité van de Koninklijke Belgische Voetbalbond, en van de commissie-Preud’homme voor opleiding en bescherming van jeugdvoetballers.
Door Koen Meulenaere
