Vorige zaterdag werd Remi Piryns begraven. Hij was een van die markante figuren van de Vlaamse Beweging, een van de laatste, die met littekens op de ziel uit de oorlog kwamen.

‘Piryns’, zei iemand, ‘representeerde al wat hij zelf niet gezegd kon krijgen en dat de volgende generaties niet gezegd wilden krijgen.’

Als student belandde Piryns zijdelings in de collaboratie. Hij kreeg het al snel aan de stok met de Duitse bezetters. Niettemin werd hij na de oorlog, tijdens de eerste repressiegolf, opgesloten in het interneringskamp van Lokeren. Hij kwam gauw vrij en werd nooit veroordeeld. Toch zou hij, als tal van anderen, voor het leven getekend blijven door de oorlogsperiode – een periode die als een loden plaat blijft wegen op het Vlaams-nationalisme en die nog altijd een bron van verdeeldheid is.

Opgesloten in Lokeren schreef Piryns het bekende Gebed voor het vaderland, dat voor veel oudere flaminganten de status kreeg van een nationale hymne. In dat Gebed wordt gevraagd ‘het Prinsenvolk der oude Nederlanden’ niet te laten ondergaan ‘in haat, in broedertwist en schande’. Het valt te vrezen dat de latere generaties Vlamingen Piryns en zijn tijdgenoten vaak hebben ontgoocheld.

Volgende zondag heeft in Steenstrate de IJzerwake plaats – dat is de alternatieve bedevaart georganiseerd door het Vlaams Blok. Een week later trekken democratische Vlaams-nationalisten naar de traditionele IJzerbedevaart in Diksmuide.

Op de eerste bijeenkomst zal opnieuw op krachtige toon de Vlaamse onafhankelijkheid worden geëist en zal er veel worden geschimpt op de laffe Vlaamse politici die de onafhankelijkheid verhinderen en die verantwoordelijk zijn voor al die ‘Vlaamse nederlagen’ die van deze regio een van de rijkste ter wereld maakten. ‘Nadenken maakt nu eenmaal lafaards van ons allen.’

De boodschappen in Diksmuide zullen genuanceerder klinken. Ook al zal daar de roep om nog meer ‘zelfbestuur’ niet van de lucht zijn.

Het is intussen een jaarlijks, wat bizar spektakel dat daar aan de oevers van de IJzer wordt opgevoerd, met die IJzerwake die als tegenmanifestatie de eigenlijke IJzerbedevaart voorafgaat.

Het is een spektakel dat weinig Vlamingen nog raakt. Maar een betere illustratie van de diepe verdeeldheid in de Vlaamse Beweging, die in het verleden zelf vaak een splijtzwam was, valt er nauwelijks te bedenken.

De Vlaamse Beweging, die een grote academische, culturele, economische en politieke denktank had kunnen zijn, die nieuwe, genereuze ideeën en bevindingen aanreikte voor de Vlaamse beleidsmakers, is door heilloze broedertwisten stilletjes in elkaar gezakt.

Voormalig Vlaams minister-president Patrick Dewael heeft ooit getracht om de beweging te reanimeren door een aantal krachten bijeen te brengen in het zogenaamde Forum 21, dat mee moest bouwen aan een 21e-eeuws project voor Vlaanderen. Belangrijke, invloedrijke stemmen – van Karel Van Miert tot Luc Huyse, Bea Cantillon, Jozef Deleu en Karel Vinck – namen deel aan de gesprekken. Maar Forum 21 bleek uiteindelijk niet meer dan wat politiek stuntwerk van de liberale minister-president, die gaandeweg zijn belangstelling voor het project verloor. Het was in elk geval een gemiste kans om eens na te denken over wat we met die Vlaamse autonomie willen bereiken.

Terwijl de Vlaamse Beweging, of wat daar nog voor doorgaat, wegzinkt in de eigen irrelevantie, begint de Vlaamse regering van CD&V’er Yves Leterme de komende weken aan de uitwerking van haar regeerakkoord. Die regering beschikt in het Vlaams parlement met de drie traditionele partijen en hun kartelgenoten over een ruime meerderheid. Die meerderheid kan zelfs doordeinen tot in de federale Kamer en Senaat, wanneer daar de splitsing van het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde en andere communautaire kwesties aan de orde komen.

De Vlaamse meerderheid, door de kiezer opgelegd, beschikt eigenlijk over grote mogelijkheden om, zonder de solidariteit met Wallonië te verbreken, een aantal oude eisen, zoals de splitsing van delen van de sociale zekerheid, hard te maken.

En misschien is dit wel het goede moment. Want uitgerekend nu gaan in Wallonië stemmen op om het, met het Slowaakse voorbeeld voor ogen, toch maar alleen te proberen, los van de in hun ogen bedilzuchtige Vlamingen. Het is de enige manier – dat kan je zelfs in PS-cenakels horen – om de Waalse regio te dwingen het eigen huishouden op orde te stellen.

Rik Van Cauwelaert

De Vlaamse meerderheid beschikt over grote mogelijkheden om oude eisen hard te maken.