Het profijt van Elliott Smith.
Sinds hij tijdens de laatste oscaruitreiking hand in hand heeft gestaan met Céline Dion, tracht Elliott Smith zichzelf vlottend te krijgen in oceanen van aandacht. Die plotse ommekeer heeft de krijtbleke en oerverlegen levenszanger te danken aan de liedjes die hij schreef voor “Good will hunting” van regisseur Gus Van Sant.
Smith werd aan miljoenen kijkers geopenbaard op het moment dat hij op eigen kracht uit de cocon van zijn cultbestaan aan het breken was. Vele zielen werden gewonnen. Nog maar pas is zijn ouder werk officieel uitgebracht in Europa of daar meldt nieuweling “XO” zich al.
Hoewel Smith voor deze gedoodverfde doorbraak vrije lijk mocht putten uit de geldpotten van een grote platenfirma, imiteert hij vooral zijn oude ik. Hij haalde alleen wat strijkers uit zijn welkomstpakket. Naar eigen zeggen is het minieme verschil met de geroemde voorganger “Either/or”, dat hij deze keer in een echte studio heeft mogen werken.
Zo weinig doet veel goeds. Het installeert Smith bijvoorbeeld als de Elvis Costello van de echtscheidingsgeneratie. Zij die ofwel geen ofwel te veel keuzes hebben en daardoor altijd in de problemen raken. Net als Costello is Smith een man van eminente melodieën. Op “XO” laat hij duidelijker dan ooit horen dat hij ze op een Britse leest schoeit. Zijn ogen kijken naar het leed van de Verenigde Staten. Zijn oren zijn verhuurd aan The Beatles en The Kinks.
Er komt nog meer bloot bij het wegkrabben van de rouwrand, die inherent is aan goedkope middelen. Die behandeling geeft extra veerkracht en ruimte aan zijn kristallijnen stem. En ze zorgt voor een spannend klank- en lichtspel tussen vorm en inhoud. Vroeger waren die allebei grauw en grijs en leidde dat tot een voorspelbaar zwart. Op “XO” krijgen de harde teksten echter een kleurrijke tegenstander en ontstaat er een boeiende discontinuïteit.
De ware miserabelen zullen ongetwijfeld uitverkoop roepen nu hun psychoses zo fraai getoonzet zijn. Zoals er ook hoongelach dreigt uit het kamp van mensen die willen vergeten dat ze Simon & Garfunkel gekend hebben. Smith is zeker niet nieuw. Maar hij is van nu. En hij is ook nodig. Dat bewijzen de hevige reacties bij een eerste blootstelling. Horen is verloren.
Elliott Smith, “XO”, (DRD 50048/Dreamworks).
Jan Delvaux
