“Barnes’ Beurtzang” : cryptisch.

Negentig was Djuna Barnes toen ze in 1982 in een piepklein appartement in Greenwich Village stierf. Wat ze van haar leven vond, vatte ze zo samen : “Het leven is pijnlijk, ellendig en kort… in mijn geval was het alleen maar pijnlijk en ellendig. ” Barnes kwam uit een zeer onkonventioneel gezin dat bestond uit meer gezinnen. Vader was een bigamist die, als zelfbenoemd hoofd van een nieuwe godsdienst, vrouwen en kinderen om zich heen verzamelde onder leiding van zijn moeder. Djuna werd een knappe en eigenzinnige vrouw die in de jaren twintig de Amerikaanse kunstenaarskringen in Parijs, Tanger en Berlijn opzocht. Ze probeerde de kost te verdienen met schrijven.

Van 1949 tot 1958 werkte ze aan “The Antiphon”, wat ze als haar magnus opus beschouwde. Het versdrama is een ontoegankelijk amalgaam van hooggestemde dialogen, bijbeltaal, scrabreuze porno, scheldtirades en bloedmooie poëzie over een bizarre familiereünie, die wordt overschaduwd door de herinnering aan de afwezige vader.

Regisseur Gerardjan Rijnders van Toneelgroep Amsterdam liet het stuk vertalen en zette een co-produktie op met de Blauwe Maandag Compagnie.

De moeilijkheidsgraad was ongemeen hoog. Voor de zomer besloot Rijnders de tekst overboord te gooien en de stilte tot uitgangspunt van de voorstelling te maken. Bij het herlezen raakte hij weer in de ban van de tekst.

“Barnes’ Beurtzang” is uiteindelijk een interessante, redelijk boeiende maar schier onverteerbare brok hedendaags teater geworden. Twee uur lang zie je akteurs worstelen met een tekst, die zo dichtgeslibd is met barokke poëzie dat alle zicht op eventuele betekenis wordt beneveld. Rijnders koos voor een bijna klassieke regie-aanpak waarbij in een kapelachtig-decor en met alle middelen een soort nachtmerrie-situatie wordt uitgebeeld, inclusief verwarrende kermismuziek, epoque-kostuums en sfeervolle lichteffekten. Het verstilde derde bedrijf is het mooiste : de bittere dialoog tussen een oude moeder en haar zelfstandige dochter wordt door de vertolkingen van Els Dottermans en Lineke Rijxman een indringend en raadselachtig woordenduel. Desondanks heb je het idee dat Rijnders zich heeft vertild aan een stuk dat in zijn geheel irriterend cryptisch is.

Edward van Heer

Van 9 t/m 13/1 en van 31/1 t/m 3/2 in de Minard in Gent. Van 17 t/m 20/1 in deSingel in Antwerpen. Van 23 t/m 25/1 in de Stadsschouwburg in Leuven. Op 26 en 27/1 in de Stadsschouwburg in Brugge.

Lineke Rijxman, Els Dottermans in “Barnes’ Beurtzang” : duel.