Hosselen, hutspotgod, escortisering. ‘Ik bedenk graag nieuwe woorden bij mijn prognoses’, zegt de vermaarde trendwatcher Adjiedj Bakas. Van de neergang van de middenstand tot de nieuwste chirurgische hype (het opspuiten van de G-plek): hij voorspelt het. ‘Klein wordt het nieuwe groot’, luidt zijn motto voor het jaar 2014.

Hij is een graaggeziene gast in tv-programma’s en in het lezingencircuit. De Nederlander Adjiedj Bakas (50) bezit behalve een ruime kennis en groot redenaarstalent ook een aanstekelijke zin voor humor. Een gesprek met hem is een verbaal steekspel, een afwisseling van deugdelijke diepgang en baarlijke lol.

Zijn succes begon na de publicatie van het boek Megatrends Nederland, waarin hij op basis van de cycli in de moderne economie de tendensen duidde die dominant zouden zijn. In Nederland werd hij tot trendwatcher én tot zwarte ondernemer van het jaar verkozen. Hij brengt op gezette tijden boeken uit en publiceert net voor het jaareinde een trendrapport, inclusief het juistheidspercentage van zijn vorige prognoses – steevast 70 à 80 procent. Zijn recentste rapport besloot hij met: ‘Ik heb geen glazen bol en baseer mij op wat ik zie gebeuren en wat insiders in verschillende branches mij vertellen. Toch kan ik met trots melden dat vrijwel alle grote trends die ik voor 2013 schetste dit jaar zijn uitgekomen. Ik ben er zeer tevreden mee. Op naar 2014!’

En op naar Bakas. Uiterlijk heeft hij iets van Prem Radhakishun, nog zo’n man die de zaken bij hun naam durft te noemen. Bakas is minder een brulboei, maar hij is minstens even gevat en iets meer uitgebalanceerd.

Hoe komt u jaar na jaar tot al die stellingen en voorspellingen? Zijn het ingevingen die worden gestaafd met grondige analyse?

AdjiedjBakas: Het begint bij intuïtie. Na het buikgevoel komt het consulteren van mijn brede netwerk. Ik krijg een stroom aan informatie van universiteiten, bedrijven, banken, de financiële wereld. Al die zaken breng ik in modellen samen. Daardoor voorspel ik zo effectief.

Wanneer ontdekte u die vaardigheden bij uzelf?

Bakas: Na mijn studie communicatiewetenschappen kwam ik onder meer bij de Nederlandse omroep NOS en bij de KLM terecht. Ik moest vaak boodschappen communiceren waarvan ik dacht dat ze helemaal niet klopten. Bij de KLM vond een van mijn bazen dat ik talent had voor prognoses maken. Hij zei: ‘Hier heb je geld, je krijgt tijd, ga maar één en ander uitspitten.’ Een hoogleraar futurologie heeft me toen begeleid.

Van welke trend of voorspelling stond u dit jaar zelf te kijken?

Bakas: Twee jaar geleden wees ik in mijn boek Het einde van de privacy op de gevaren waarmee het internet geconfronteerd zou worden, omdat de data overal te grabbel lagen. Dit jaar illustreerde klokkenluider Edward Snowden wat ik toen opgeschreven had. Het bleek alleen nog erger dan voorspeld.

We zullen het volgend jaar met nog minder moeten doen. U voorspelt een verdere verschraling.

Bakas: Ik schets vooral ook hoe goed we daarmee zullen omgaan. 2014 is het jaar van het paard. Dat gaat dus in galop vooruit. We worden met z’n allen creatiever, inventiever en innovatiever. En meer solidair, we helpen elkaar.

We zullen volop onze kleren verstellen en uitwisselen, we herontdekken de ambacht, én we gaan… hosselen?

Bakas: Hosselen betekent dat je meerdere baantjes tegelijk hebt. Een vriend van mij verloor z’n baan van officemanager. Hij werd vijftig jaar, en dacht: waar ben ik nu goed in? Zijn grote passie is thee. Hij heeft een winkel opgericht waar je thee kunt kopen die je nergens anders vindt, en biedt theeceremonies aan. Hij kan ook heel goed taarten bakken en hij gaat speciaal koken voor mensen met kanker of mensen die moeten afvallen. Gaat een officemanager met vakantie, dan vervangt hij die. Kortom, hij combineert jobs, verdient er lekker mee en is gelukkig. Voor journalisten, die het momenteel ook niet makkelijk hebben, deze tip. Veel oude mensen willen hun levensverhaal op papier zetten voor de kinderen en kleinkinderen, maar ze kunnen zelf niet schrijven. In Nederland verdienen journalisten extra door van die verhalen leuke boekjes te maken. Dat is hosselen.

Wie uw recentste trendrapport leest, waant zich toch even in de jaren dertig?

Bakas: Welnee. Ik vergelijk onze tijd nu liever met de jaren tachtig. Dertig jaar geleden moesten we het ook met minder doen door al die bezuinigingen. We werden toen ‘een verloren generatie’ genoemd, maar we zijn prima teruggekomen, toch?

We zitten wel nog altijd in een economische winter.

Bakas: Inderdaad, de economie gaat volgens seizoenen. Je hebt eens in de zoveel tijd een economische winter, lente, zomer, herfst en dan begint het feest opnieuw. We hadden een winter in de jaren tien, dertig en tachtig.

U schrijft dat de kloof tussen rijk en arm nog breder wordt. De werkloosheid daalt evenmin.

Bakas: Het wordt niet zo erg als in de jaren dertig, tenslotte hebben we nu een verzorgingsstaat die uitkeringen betaalt. Tegelijk neemt de kloof tussen arm en rijk wel toe. Talentvolle creatieve mensen zullen nog veel meer dan vroeger – onder meer dankzij de nieuwe media – hun talenten te gelde kunnen maken. Mensen met weinig talent krijgen het wel lastig. Daarom zeg ik de hele tijd tegen iedereen: bijscholen. Denk nooit: mij overkomt het niet.

Voor de middenklasse voorspelt u echt de donkerste tijden.

Bakas: Die zal het heel lastig krijgen. De arbeidersklasse is vertegenwoordigd door de socialistische partij en heeft sterke vakbonden. De elite zorgt ook goed voor zichzelf, maar de middenklasse is slecht georganiseerd. Geen enkele politieke partij komt voor hen op. De elite heeft belastingconstructies in Zwitserland, de armen betalen ook niets, want die hebben niets. De belastingen van de middenklasse gaan nog omhoog.

U acht de tijd rijp voor een vakbond voor zelfstandigen.

Bakas: Er is een markt voor. De freelancers, mensen die als zelfstandige verschillende opdrachtgevers hebben, willen dat zelf ook zo graag. De tijd is voorbij dat ze dachten dat ze het in hun eentje kunnen rooien. Stel, je laat elke zelfstandige 100 euro lidgeld betalen en je haalt 4 à 5 miljoen euro op. Daarmee kun je voor al die zelfstandigen bijvoorbeeld een pensioen inkopen, veel goedkoper dan wanneer iedereen het alleen moet doen. Idem voor de ziektekostenverzekering, die veel minder duur wordt als je het samen doet. Daarbovenop kun je als groep één sterke vuist maken tegen de regering. De zelfstandigen zijn te lang te stil geweest. Verhoog de belasting van de arbeiders en er wordt overal met rode vlagen gezwaaid. Wij zitten maar een beetje suf middenklasse te zijn achter onze computer.

Bestaat er elders al zo’n vakbeweging?

Bakas: In de Verenigde Staten, waar men van zijn middenstand houdt, beginnen ze initiatieven te nemen. In Europa heb ik het nog nergens gezien, terwijl er zo’n nood aan is. Tenslotte is de middenstand de ruggengraat van de samenleving.

U voorspelt voor volgend jaar de boom van de ‘escortisering’. Meent u dat?

Bakas: Ik meen alles wat ik schrijf (lacht luid). Kijk, van bil gaan met iemand en het levert nog iets op – want dat is dus escortisering – kan voor sommige mensen een keuze zijn.

In België noemen we dat gewoon prostitutie.

Bakas: Toch is het anders. In Nederland zie je op datingsites klusjesmannen staan, ze zeggen dat ze je dak kunnen repareren. Klik je door, dan kom je op een sekssite met naaktfoto van hem terecht. Om met dat lekker stuk van bil te gaan, kost het 100 euro extra. Dat is dubbel verdiend. Je klust en je klust nog wat bij. Toch lollig?

Jawel, met een heel rekbare moraliteit dan.

Bakas: We kunnen heel zwaar doen over zulke evoluties, ik stel ze gewoon vast en verkies er luchtig mee om te gaan. Idem voor nog zo’n tendens die merkbaar is: jonge studentes die een eicel verkopen aan een onvruchtbare mevrouw en zo’n 10.000 euro opstrijken. Daar kunnen ze een jaar mee studeren. Het is al een trend in Nederland én in België.

En waar zal straks de grens liggen tussen de verkoop van een eicel en een nier?

Bakas: Die grens lijkt me logisch. De ethische discussie daarover is niet evident, maar ze is wel heel interessant.

U voorspelt ook hypes van hebbedingetjes: de oogmasseur, de evoluties van Google Glass.

Bakas: Die oogmasseur is echt fantastisch. Samsung bracht het apparaatje al op de markt in Azië, volgend jaar komt het naar Europa. Heel veel mensen die met beeldscherm werken, hebben last van prikkende ogen. Dit apparaatje, dat lijkt op een grote bril, geeft in twaalf minuten tijd een elektronische oogmassage. Daarna ben je weer fris en fruitig. En de bril met camera of de slimme bril zal zeker in de praktijk worden gebracht.

De techniek gaat het écht overnemen van de mens – zie ook de zelfrijdende wagen. Maken we onszelf overbodig?

Bakas: Nou, ik verwacht een tegenbeweging. Een pak mensen wil niet geregeerd worden door techniek. Bepaalde grenzen worden stilaan bereikt. De menselijke maat zal terugkeren.

Tegelijk voorspelt u boven ons zoemende drones die iedereen kunnen filmen.

Bakas: Is dat geen leuke ontwikkeling voor jullie, journalisten? Je laat een drone, zo klein als een muskiet, door het raam van de ambtswoning van de premier naar binnen vliegen. Zou dat geen mooi verhaal opleveren? (lacht)

Wat met de oude ethische en deontologische grenzen?

Bakas: In Duitsland is de discussie over de privacy intussen losgebarsten. Stel je voor, in het land waar tot in de jaren tachtig de Oost-Duitsers erop los spioneerden wil men van dat bespieden af. Men wil desnoods een apart internet met mailsysteem uitbouwen dat superbeveiligd is. Een heel interessant debat is dat. Het beroep van ethicus wordt overigens weer heel trendy.

Ziet u ook grote gevaren opdoemen?

Bakas: Ik blijf heel positief over de toekomst. Ik weet uit ervaring dat hoe wanhopiger mensen worden, hoe creatiever ze uit de hoek komen. Onze geest wordt geprikkeld om te excelleren.

U ziet de toekomst van Europa wel uiterst somber in, en pleit voor een opdeling van de euro.

Bakas: Met de euro hebben we in Europa dezelfde fout gemaakt als in de jaren dertig met de gouden standaard. De voorbije twee eeuwen groeide de wereldeconomie met gemiddeld 2 procent per jaar, zelfs in de Tweede Wereldoorlog én in de jaren dertig – behalve in Europa. Wij bleven hier halsstarrig vastzitten aan die economische rekeneenheid in goud. Daardoor duurde de crisis bij ons zo veel langer en was de werkloosheid zo veel erger dan in de rest van de wereld. De euro, die drieprocentnorm, dat is net zo’n harnas. We moeten allen in die taartvorm passen terwijl we, anders dan in de VS, in Europa met verschillende culturen te maken hebben. In Italië doet men op een andere manier zaken dan in België. Daar betaalde bijna niemand belastingen en werd de massa zwart geld meteen in de economie gepompt, die meer banen voor jongeren creëerde. Dat kan nu niet meer. Door vast te houden aan de euro belemmeren we dat het zuiden erbovenop komt in een crisis. Daarom zeg ik: scheld het zuiden z’n schulden kwijt. Dat is toch maar spookgeld, één druk op de computer en het is weg. En daarbovenop: knip die euro in vieren, in noord, zuid, oost en west. De leider van de Duitse werkgevers, Hans-Olaf Henkel, is het met mij eens.

Gedaan met Alle Menschen werden Brüder.

Bakas: Overal ter wereld begeven grote complexe organisaties het, omdat ze niet meer te managen vallen. Klein wordt het nieuwe groot, dat is trouwens mijn motto voor 2014. De Scandinavische landen hadden vroeger ook een muntunie. Na honderd jaar is ze afgeschaft omdat ze een keurslijf was, zelfs voor landen die voor ons inwisselbaar lijken. Maar een Deen heeft een andere cultuur dan een Noor, en nog een andere dan een Zweed of een Fin. Na het verdwijnen van de muntunie bleven ze economisch goed samenwerken. Ze zijn de achtste economie in de wereld. Net om de economische eenheid te redden, moet je zo’n fetisj als een munt durven op te geven.

Wat de internationale economie betreft, zegt u: de groeilanden India, China en Rusland groeien verder.

Bakas: Maar langzamer dan vroeger, want ook zij hebben last van de wereldwijde recessie. Ik loop soms in die landen rond en voel hoe het daar broeit. Je ziet jonge, optimistische mensen, je ziet hoe gretig ze aan de studie gaan. Miljoenen ingenieurs worden momenteel afgeleverd in India. Dat is zo inspirerend. Handel drijven met die landen wordt almaar leuker. Wij kunnen die jonge ingenieurs uit India trouwens goed gebruiken, dus laat maar komen. China idem. Ik vind het prima, want het zijn mensen aan wie we iets kunnen hebben, én ze zijn veel flexibeler. Dat is het leuke aan de hindoeïstische en boeddhistische culturen: wie meer goden aanbidt, accepteert ook meerdere waarden- en normenstelsels. Een monotheïstische cultuur als het christendom of de islam heeft slechts één waarheid, één god, één geloof. Lastig hoor.

U voorspelt binnenkort een grote islammoeheid.

Bakas: We krijgen met z’n allen een beetje genoeg van al dat gezeur. Ik zat vorige week in een hotel in India, in een stad met amper 5 procent moslims. Begint me die moskee om vijf uur ’s ochtends weer te blèren. Ik dacht: waarom de hele buurt wakker maken die niets met dit geloof te maken wil hebben? Ik dacht ook: waarom geen app maken voor mensen die wel willen bidden. Om vijf uur komt een muziekje uit de app en bidden maar. Laat de anderen zich dan nog eens omdraaien in bed.

Ik denk dat moslims dit als ‘islamofobie’ beschouwen.

Bakas: Mijn vader was moslim, ik ben dus absoluut geen ‘foob’. Ik ben het gewoon een beetje moe geworden.

Over zingeving zegt u: laat ieder z’n lol.

Bakas: In deze onzekere tijd zie je ofwel mensen die heel orthodox gaan geloven, of mensen die een hutsepotgod creëren. Ik heb thuis een plekje met én Maria- én Boeddhabeeldje, daarnaast branden kaarsjes bij foto’s van overleden familieleden, en van mijn overleden hond. Dat is mijn persoonlijke altaartje. Gezellig toch? Ik geloof in reïncarnatie, maar ik vind de maagd Maria ook leuk. Die evolutie zul je steeds meer zien. Mensen gaan op zoek naar de zingeving die bij hen past.

Qua genderhyper ziet u de nieuwe man vooral figuurcorrigerende kleren kopen.

Bakas: De vrouwen kijken zo kritisch naar ons, het wordt steeds erger. De man móét wel antwoorden verzinnen om te voldoen. Dus koopt hij onderhemdjes die als een korset de buik indrukken, en onderbroeken die suggereren dat hij als een Afrikaan geschapen is.

Vrouwen kijken volgens u meer uit naar meer orgasmes dankzij de G Spot fillers.

Bakas: Ik praat voor mijn prognoses ook met plastisch chirurgen. Vorig jaar was dé trend in die sector: vrouwen die permanent stijve tepels wilden hebben en daarvoor in die zone iets lieten inspuiten. Goed, in de toekomst is een andere zone aan de beurt en krijg je de G-spotvulling. Ik hoor dat het al booming business is in Amerika én in Nederland, dus wellicht ook in België.

Wat wenst ú zich toe voor 2014?

Bakas: Dat ik gelukkig mag zijn. Dat is zo belangrijk. Dat ik mijn werk mag doen, er geld mee kan verdienen en er lol aan mag beleven. Geluk creëer je door moedig voorwaarts te gaan.

Wordt geluk toch niet vooral het voorrecht van de slimme en creatieve mensen? De rest staat aan de kant.

Bakas: In mijn straat woont een vrouwtje dat heel goed kan koken. Wie het te druk heeft met werken kan bij haar ’s avonds met het pannetje langskomen en eten ophalen. Die vrouw is zielsgelukkig. Ze doet iets wat ze goed kan, ze verdient er iets mee, er komen mensen langs die een praatje maken.

Weet u, vroeger dachten we dat we gelukkig zouden worden met drie flatscreen-tv’s in huis, drie keer vakantie per jaar en een nog grotere auto. Nu stellen we vast dat het én niet meer te financieren valt, én ons niet gelukkiger maakt. Klein wordt het nieuwe groot. Of zei ik dat al? (lacht)

DOOR MARIJKE LIBERT

‘Mensen met weinig talent krijgen het lastig. Daarom moet je bijscholen. Denk nooit: mij overkomt het niet.’

‘De arbeiders hebben sterke vakbonden. De elite zorgt goed voor zichzelf. Maar de middenklasse is slecht georganiseerd. Die krijgt het zwaar.’