In de hersenen van comapatiënten zou meer ‘leven’ zitten dan we vermoeden.
Wat uitzonderlijk is, trekt onze aandacht. Zeker als het iets betreft wat we absoluut willen vermijden. Coma bijvoorbeeld. Niemand wil in een situatie verzeild raken waarin je mentaal losgekoppeld wordt van je omgeving en geen vat meer hebt op je levenseinde. Daarenboven is er altijd de vrees, naar analogie met de angst die mensen vroeger hadden om levend begraven te worden, dat je ogenschijnlijk wel in coma bent, maar toch in staat bent om signalen uit je omgeving op te vangen, zonder dat je daarover kunt communiceren. Je lichaam als isoleercel voor jezelf.
Steeds meer studies suggereren dat coma inderdaad niet noodzakelijk altijd zo rigide is als men denkt. Zo rapporteren neurologen in Public Library of Science ONE dat ze hersenactiviteit registreerden in een comapatiënt die op een elektro-encefalogram (EEG) een compleet vlakke lijn gaf – in principe was er dus geen meetbare activiteit in de hersencortex.
Uit experimenten met katten die kunstmatig in een omkeerbare vorm van coma gebracht werden, bleek dat er inderdaad meetbare activiteit in de hippocampus was – een zone van de hersenen die belangrijk is voor de organisatie van het geheugen en leergedrag. Golven daarvan bereikten de cortex, het sturende deel van onze hersenen. Die golven waren vergelijkbaar met wat in de patiënt gevonden werd. Er zou dus een soort activiteit in de hersenen zijn, die wij met de klassieke meetmethodes niet detecteren.
Er wordt wel op gehamerd dat dit inzicht geen gevolgen heeft voor mensen die moeten beslissen of ze iemand al dan niet uit het leven laten vertrekken.
In Current Biology wordt een nieuwe methode gepresenteerd om te bepalen of in vegetatief levende patiënten toch niet nog enige vorm van mentaal leven aanwezig is. Ze steunt op de vaststelling dat er bij mentale en andere ingewikkelde hersenprocessen altijd meerdere hersenzones tegelijk ingeschakeld worden, terwijl dat bij gewone reflexen meestal slechts één zone is. In een aantal vegetatief levende mensen werden inderdaad signalen van interactie tussen hersenzones gevonden, wat zou kunnen wijzen op complexe activiteit.
Beide studies tonen aan dat we nog lang niet weten hoe de hersenen precies functioneren. Ze hebben ons in staat gesteld om de maan te bezoeken en de basis van de genetica te ontrafelen, maar hun eigen werking houden ze angstvallig voor zichzelf. Misschien maar goed ook, want hoe geheimzinniger ze blijven, hoe moeilijker het zal zijn om hun activiteit te beïnvloeden.
DOOR DIRK DRAULANS
We weten nog lang niet hoe de hersenen precies functioneren.
