Wie niet zo vertrouwd is met hedendaagse muziek maar toch graag zijn teen in het water zou steken, kan bijvoorbeeld luisteren naar de kamermuziek van Jan Van Landeghem.

Gewoonlijk kies ik voor deze Con fuoco graag toegankelijke muziek, maar één keer per jaar mag ik mezelf (en u) wel een uitzondering gunnen. Hedendaags, dus, en wel op een cd waarvan het boekje zinnetjes bevat zoals ‘De sfeer van een tonale neomodaliteit is doordrenkt van proliferatietechnieken en van allerlei canons.’ Als ik er nog bij zeg dat het om kamermuziek van eigen bodem gaat, dan wilt u er vast helemaal niet meer aan.

En toch. Componist Jan Van Landeghem is een uitstekend vakman, die een aantal interessante keuzes maakt. Om te beginnen weet hij een mooie synthese te maken van het atonale – zeg maar de muziek vanaf Schönberg die het grote publiek vandaag nog altijd afschrikt – en de ‘nieuwe tonaliteit’. In feite zou je kunnen zeggen dat hij de draad van vóór Schönberg weer opneemt, maar toch keert hij ook weer niet terug naar die periode. Van Landeghem verwerkt immers ook latere verworvenheden. Het spectralisme, bijvoorbeeld, dat met klankkleuren speelt, of invloeden van de Indiase meditatieve muziek.

Dat alles maakt zijn muziek misschien wat minder revolutionair, maar ook een stuk toegankelijker. Wie niet zo vertrouwd is met hedendaagse muziek maar toch graag zijn teen in het water zou steken, heeft hier een interessant aangrijpingspunt. Dat is des te meer het geval omdat de muziek uitstekend wordt geïnterpreteerd door de drie ensembles van violiste Jenny Spanoghe, Van Landeghems levenspartner.

De cd begint met een pianotrio (nr. 1) met als titel ‘God is een klein deeltje uit de kleinste delen en een enorme massa uit de grootste massa’s’,een idee uit het hindoeïsme. Van Landeghem gebruikt het om atonaal te spelen met de kleinste intervallen, maar tegelijk ook volume te geven door een stevige tonale partij. Veel kracht zit er in deze klankrijke compositie vol lange fluittonen en glissando’s, mooi onderbroken door een staccato ritme en met een mysterieus slot.

Het strijkkwartet (nr. 2) werd in 2002 gecreëerd bij het graf van schrijver Emile Verhaeren bij de Schelde in Sint-Amands, en is ook gebaseerd op diens gedichten. Een zeer levendig eerste deel met spectrale en neotonale elementen, een berceuse, hoog als een ijle sirenenzang, ondersteund door de gestage stroom van de cello, en een virtuoos allegro vivace. Pianotrio nr. 2 heet ‘Wijsheid, schoonheid, kracht’. Een los eerste deel (moderato – ‘swinging amabile’) met zelfs een impressionistische sensualiteit, een tweede deel dat drijft op een spel van pizzicato’s tussen viool en cello en een energiek slot met een glansrol voor de piano.

De slotcompositie is een zangcyclus van vier liederen op liefdesgedichten van Jenny Spanoghe aan haar man. Net iets te veel ‘in de familie’, vind ik, maar toch is de knappe vervlechting van muziek en zang erg mooi.

JAN VAN LANDEGHEM, CHAMBER MUSIC, PAVANE, ADW 7523, WWW.PAVANE.COM.

Peter Vandeweerdt