INFO : De auteur is hoogleraar sociologie aan de Vrije Universiteit Brussel.

We hebben een Vlaamse kinderpremier. Hij is 11 en heeft een duidelijke mening. In zijn eerste interview sprak hij zijn sympathie uit voor het Vlaams Belang (tot voor kort Vlaams Blok). ‘Eigen kinderen eerst’, moet hij in zijn kleine kopje hebben gedacht. Zo’n idee past bij zijn leeftijd. Tussen de twaalf en de achttien groeien veel jongeren van politieke desinteresse en van sympathie voor extreme standpunten naar grotere politieke interesse en meer genuanceerde opvattingen. Extremistische standpunten zijn kindvriendelijk. Zij vallen binnen het bevattingsvermogen van kinderen.

Een paar uur na zijn boude, maar gemeende uitspraken, zo meldt ons een krant (die doorgaans voor ernstig wordt aangezien), liet de nieuwe kinderpremier ‘in een mededeling weten dat hij zich wil inzetten voor alle kinderen, van welke afkomst ook’. In dezelfde krant komen we verder te weten dat de kinderpremier zijn ‘volle steun’ verleent aan ‘het project van zijn vice-premier en minister van Vreemdelingenzaken… die de situatie van allochtone kinderen en van kinderen die gepest worden, wil verbeteren’. Knappe taalbeheersing, handige spin voor een 11-jarige; geeft onze talrijke volwassenenpremiers het nakijken.

Toch zit ik in over onze kinderpremier. Nog maar pas verkozen, moet hij zijn woorden al inslikken, als ware hij een jong minister en niet een volwaardig kinderpremier. Met zijn guitige, ronde kop doet hij me denken aan de aalmoezenkastjes van weleer. Zij stonden bij de kruidenier en de bakker op de toonbank. Een zwart kinderkopje met zeer kroezelend kroezelhaar en bijzonder dikke en breed glimlachende negerlippen knikte frenetiek dank u, merci, dank u, merci… telkens een cent in het gleufje werd gestoken. Ja-knikkertjes noemden we ze. Zij lijken geboren uit een inmiddels vervlogen naïviteit, maar vergis u niet, in feite gaven zij uiting aan de grandioze ambitie van onze elite om ten zuiden van Europa een gans continent van ja-knikkers te creëren.

Wat voor soort mensen doet het kopje van onze kinderpremier knikken? Kunnen zij zich even voorstellen? Waarom vertelt de ernstige krant ons niet wie buikspreekt voor de kinderpremier en in zijn naam mededelingen de wereld instuurt? In 1888 werd in België het verhuren van kinderen voor halsbrekende toeren in kermisattracties verboden. Misschien wordt het stilaan tijd ook het gebruik van kinderen als handpoppen te verbieden.

Steeds meer mensen in onze samenleving vinden het moeilijk anderen in hun eigenheid te erkennen: kinderen als kinderen en volwassenen als volwassenen te behandelen. Het kinderrechtencommissariaat rapporteerde vorige week een duizendtal klachten van kinderen. De helft of meer daarvan handelt over de problemen die zij ondervinden bij de scheiding van hun ouders. Op dat vlak hebben wij, volwassenen, veel vrijheid gewonnen, ten koste van de kinderen. We willen die vrijheid dan ook graag verdedigen met de stelling dat echtscheidingen kinderen geen pijn hoeven te doen en dat het samenblijven van bekvechtende ouders erger kan zijn dan de scheiding. In die stelling schuilt veel waarheid, maar toch minder waarheid dan in de vaststelbare pijn van de kinderen die een scheiding meemaken. Het kinderrechtencommissariaat wil die pijn verlichten door vechtscheidingen te vermijden… maar ook door kinderen in de procedure meer stem te geven. De verleiding om kinderen te manipuleren en tegen de andere ouder op te zetten en in te zetten, zou daarmee zeker nog toenemen. Het voorstel van de commissaris vat de hedendaagse houding echter uitstekend samen. Wij verdedigen onze vrijheid, ook als zij egoïstisch is, en wij doen dat door de slachtoffers recht op inspraak te geven, ook als we nagenoeg zeker weten dat dat tot manipulatie leidt. Zolang het maar op vrije keuze lijkt…

Mark Elchardus

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content