Uitbundig, alsof ze net met succes het Winterpaleis hadden bestormd, genoten de europarlementsleden van hun overwinning op de voorzitter van de Europese Commissie, José Manuel Durão Barroso. Die had immers, op de valreep, het wegstemmen van zijn Commissie door een meerderheid van het parlement vermeden door de voorstelling van zijn ploeg te verdagen.

Volgens de Brusselse krant Le Soir was die dag in Straatsburg de burgerdemocratie geboren. Waarlijk, een mooie dag voor Europa, vond de enthousiaste hoofdredactrice van de krant. De ooit van volksdemocratieën dromende Daniel Cohn-Bendit, nu groen boegbeeld, had het over ‘een culturele revolutie’.

De weigering van Barroso om de Italiaanse conservatief Rocco Buttiglione uit zijn Commissie te zetten werd hem bijna fataal. Buttiglione, die zich in de nieuwe Commissie had moeten inlaten met Justitie, had zich tijdens de hoorzittingen voor het parlement in de kijker gewerkt door een aantal belegen bedenkingen over holebi’s en vrouwen. Maar Buttiglione was niet de enige die de europarlementsleden had ontstemd. Ook andere kandidaat-commissarissen, zoals de Nederlandse Neelie Kroes en de Letse Ingrida Udre, maakten in de confrontatie met het parlement een nogal zwakke indruk.

Het ongenoegen van een aantal liberale en socialistische groepen in het parlement zat trouwens dieper dan alleen de ergernis over de uitspraken van Buttiglione en de middelmaat van anderen.

De voorzitter kiest zijn commissarissen niet zelf. Die worden uitgestuurd door de regeringen van de lidstaten. Maar de voorzitter beslist wel over de verdeling van de bevoegdheden. Is Barroso hier wat eigenzinnig geweest? Wellicht.

Het was in elk geval niemand ontgaan dat hij de sleutelposten in de Commissie had voorbehouden aan kandidaten uit landen die zijn kandidatuur voluit hadden gesteund. Vooral in Parijs en Berlijn, die aanzienlijk minder politiek gewicht kregen in de nieuwe Commissie, was hierover wat norsheid te merken. Barosso zal nu, zoals gewezen premier Jean-Luc Dehaene in Straatsburg zei, moeten leren om met een slagvaardiger parlement samen te werken.

Al zal nog moeten blijken dat wat zich de afgelopen week in het europarlement afspeelde meer is dan het gebrul van een muis. Want de vraag blijft of zo’n aanrijding tussen parlement en Europese Commissie, die hoe dan ook later elkaar zullen moeten steunen in de onvermijdelijke confrontaties met de Raad van ministers, geen nobeler zaak waardig is.

Iedereen heeft immers kunnen lezen dat de Portugese ex-premier sociale en economische hervormingen ‘naar Angelsaksisch model’ wil doorvoeren. Van hem valt ook de uitspraak te onthouden dat er geen probleem is met onze welvaartsstaat, maar dat de welvaartsstaat het probleem is. Is het dan niet opmerkelijk dat een socialist als Mia Devits – toch een gewezen vakbondsleider – meer moeite lijkt te hebben met de aanwezigheid van een wat bizarre Romeinse professor in de Commissie dan met het ultraliberale programma dat Barroso heeft aangekondigd te zullen uitvoeren?

Bovendien lijken de zelfbenoemde progressieve europarlementsleden een beetje selectief in hun verontwaardiging. Midden vorige maand werd Marta Andreasen, de directeur van de financiële administratie, zeg maar de hoofdaccountant van de Europese Unie, ontslagen. Twee jaar geleden had de Spaanse Andreasen het aangedurfd te waarschuwen voor de talloze lekken in de Europese boekhouding.

Van de ruim 100 miljard euro die de Europese Unie jaarlijks uitgeeft, komt naar schattingen van specialisten minstens 30 miljoen euro op de verkeerde plaats terecht, als ze al niet wordt achterovergedrukt.

Hoe Europese fondsen terechtkwamen op de privé-rekeningen van mevrouw Yasser Arafat, en hoe Europese sociale fondsen op de conto’s van de IRA belandden, werd door de anti-fraudedienst OLAF nooit grondig uitgespit.

Omdat ze dit alles had aangeklaagd, werd Andreasen twee jaar geleden prompt geschorst, weliswaar met behoud van haar salaris.

Midden oktober, luttele dagen voordat Commissievoorzitter Romano Prodi werd uitgezwaaid, mocht Andreasen opdraven om haar verdediging aan de voltallige demissionaire Commissie voor te leggen. Niet een van de commissarissen stelde een vraag. Enkele uren later kreeg Andreasen via elektronische post het bericht van haar ontslag. Haar werd een verregaand gebrek aan loyaliteit aangewreven. Het Europees parlement, dat geacht wordt de werking van de Commissie te controleren, gaf geen krimp.

Rik Van Cauwelaert

De zelfbenoemde progressieve europarlementsleden lijken een beetje selectief in hun verontwaardiging.