Uitgeleverd wordt hij niet, maar dat wil niet zeggen dat het hele Taliban-regime achter Osama Bin Laden staat. Dat zegt de befaamde Afghanistan-expert Ahmed Rashid.
Osama Bin Laden verzoeken vrijwillig Afghanistan te verlaten: dat was het verste dat de dolle mollahs van de Taliban vorige week wilden gaan. De terrorist uitleveren aan de Verenigde Staten, zoals de Amerikaanse president George W. Bush eist, zou indruisen tegen de islamitische regels der gastvrijheid, zo lieten ze weten na de bijeenkomst van hun jirga (raad). Maar volgens Ahmed Rashid, de Pakistaanse auteur van het indrukwekkende boek Taliban, zijn er in Afghanistan én binnen de Taliban heel wat mensen te vinden die genoeg hebben van Bin Laden en zijn Arabische handlangers. De strategie van de Verenigde Staten moet dan ook zijn: verdeeldheid zaaien, en alternatieven bieden.
Hoe nauw zijn de betrekkingen tussen Bin Laden en de Taliban? Kunnen de Taliban zonder hem?
Ahmed Rashid: Vooral de band tussen Bin Laden en de Taliban-leider, mollah Omar, is bijzonder nauw. Zij zijn afhankelijk van elkaar. Drieduizend Arabieren uit de kampen van Bin Laden vechten nu voor de Taliban. De twee hebben ook een zakenrelatie. Bin Laden brengt geld bijeen voor de Taliban door het smokkelen van goederen uit de Golfregio en via drugshandel. Maar er zijn ook gematigden binnen de Taliban, die genoeg hebben van Bin Laden en zijn Arabieren. Zij vinden dat Afghanistan door Bin Laden en zijn handlangers gegijzeld werd.
Wat is de krachtsverhouding tussen die twee stromingen binnen de Taliban?
Rashid: Dat is moeilijk te zeggen, omdat de Taliban zo’n gesloten beweging is. Maar veel leiders in de hoofdstad Kabul waren het echt wel beu. Ik verwacht trouwens dat wanneer de Amerikanen hun offensief tegen Afghanistan beginnen, heel wat mensen de Taliban zullen verlaten en zich zullen aansluiten bij de oppositiebewegingen. Daarop moet de strategie van de Verenigde Staten ook gericht zijn: verdeeldheid zaaien binnen de Taliban en mensen aanzetten om naar andere groeperingen over te lopen.
Kunnen de Taliban militair verslagen worden?
Rashid: Dat zal heel moeilijk zijn. De efficiëntste weg is: de Taliban isoleren van de grote bevolkingscentra en ook de bevolking overtuigen zich bij alternatieve bewegingen aan te sluiten.
Hoe moeilijk is dat? Hoe populair is de Taliban in eigen land?
Rashid: Ze zijn niet populair. De mensen hebben genoeg van hun extremisme. Velen zullen maar al te graag andere groepen steunen.
Welke zijn die alternatieve bewegingen?
Rashid: Er is de Noordelijke Alliantie, van de onlangs overleden Achmed Sjah Massoed. Er zijn de troepen van Ismaïl Khan, in het westen van het land. Sommigen opperen ook dat de voormalige koning, Zahir Shah, die in Rome in ballingschap leeft, moet terugkomen. Het zou zeer nuttig zijn om in de Pashtunse gebieden een koningsgezinde beweging te stimuleren. Want het zal voor veel Taliban-leden gemakkelijker zijn daarnaar over te lopen dan naar de Noordelijke Alliantie.
Uit de televisiebeelden van de betogingen in Pakistan zou je bijna concluderen dat de Taliban daar populairder zijn dan in hun eigen land.
Rashid: Dat is wellicht ook zo. De fundamentalisten zijn hier zeer sterk. Ja, de dreiging van een islamistische revolutie is redelijk acuut. De situatie is hier erg gevaarlijk. Maar op dit moment steunt de gewone bevolking de fundamentalisten niet. In die betogingen lopen vooral partijmensen, eerder dan gewone burgers.
Hebben de Taliban invloed op de islamitische fundamentalisten in andere landen?
Rashid: Niet alleen Bin Laden kreeg onderdak van de Taliban. Ook groeperingen uit Centraal-Azië, Pakistan, Kashmir, China vonden een onderkomen in Afghanistan. Dat geeft de Taliban natuurlijk een grote invloed.
Afghanistan is niet alleen een toevluchtsoord voor terroristen. Het land is ook een factor van belang in wat u ‘het Nieuwe Grote Spel’ hebt genoemd: de strijd tussen grote mogendheden, regionale staten en oliemaatschappijen om de olievoorraden in Centraal-Azië. Heeft dat ‘Nieuwe Grote Spel’ ook invloed op de huidige gebeurtenissen?
Rashid: Onderhuids wel. De Amerikanen proberen nu een alliantie te creëren met alle buurlanden van Afghanistan. Maar Rusland houdt zich afzijdig. En ook Iran doet vooralsnog niet mee. Hoewel alle partijen de aanslagen in New York en Washington krachtig hebben veroordeeld, zie je dat de oude rivaliteiten toch blijven.
C.A.
