Voor de Duitse kanselier Gerhard Schröder wordt de komende verkiezingscampagne allesbehalve makkelijk: Europa’s economische sterkhouder is er erg slecht aan toe. Houdt de zwakte van de oppositie de sociaal?democraat toch in het zadel?
Een prettige verkiezingscampagne wordt het voor Schröder en zijn coalitiegenoten in ieder geval niet. Duitsland, traditioneel Europa’s economische sterkhouder, is er bij de aanvang van het euro-tijdperk allesbehalve goed aan toe. In 2001 daalde de economische groei tot 0,7 procent, het laagste cijfer in de hele Europese Unie. Het tekort op de begroting zit gevaarlijk dicht tegen de drie procent, het maximum dat volgens de normen van Maastricht in eurolanden is toegestaan. Investeringen blijven laag, de consumptie zwengelt niet aan. Per week gaan er bijna duizend bedrijven over de kop. En bijna vier miljoen Duitsers zit zonder baan – dat is ongeveer evenveel als toen Schröder vier jaar geleden met zijn verkiezingsbelofte om nieuwe banen te scheppen, de macht veroverde.
Niet alleen zijn de economische resultaten van drieëneenhalf jaar rood-groen beleid nogal pover, ook de ‘radicale hervormingen’ die de sociaal-democratische kanselier bij zijn aantreden aankondigde, zijn geen onverdeeld succes. Schröder zelf laat er zich graag op voorstaan dat ‘er nog nooit zoveel in zo weinig tijd is veranderd’. En inderdaad: het belasting- en het pensioenstelsel zijn hervormd; het leger is gemoderniseerd; slachtoffers die door de nazi’s als slaaf zijn uitgebuit, hebben compensatie gekregen. Maar tegelijk is op voor de burger zeer concrete en zeer essentiële domeinen als het onderwijs, de gezondheidszorg, de arbeidsmarkt, helemaal niets gebeurd.
WIE WORDT KANDIDAAT?
De campagne wordt dus allesbehalve een zegetocht voor de uittredende regeringspartners. Volgens recente peilingen is het dan ook weinig waarschijnlijk dat sociaal-democraten en groenen na de verkiezing hun coalitie zullen voortzetten. Maar tegelijkertijd is meer dan zestig procent van de Duitsers ervan overtuigd dat de SPD wel aan de macht zal blijven. Dat heeft veel te maken met de zwakte van de oppositie: nog slechts één op de tien Duitsers vindt dat de christen-democratische CDU/CSU de geschiktste partij is om Duitsland uit de problemen te helpen.
Terwijl de slechte economische cijfers en de hoge werkloosheid de regering in Berlijn bijzonder kwetsbaar maken, verspelen de christen-democraten dag na dag hun kansen om sterk oppositie te voeren: de CDU/CSU is dezer dagen maar in één thema geïnteresseerd: die K-Frage. De partij heeft nog altijd niet beslist wie haar kandidaat voor het kanselierschap zal zijn. Brandt er straks een bijzonder onaangename concurrentiestrijd los tussen de voorzitster van de CDU, Angela Merkel, en de voorzitter van de Beierse zusterpartij CSU, Edmund Stoiber? Of komen beide gegadigden tot een minnelijke schikking?
Merkel oordeelt dat de Duitse samenleving wel rijp is voor een vrouw als kanselier. En het moet gezegd: het is voor een groot deel de verdienste van de bikkelharde Oost-Duitse politica dat de CDU/CSU niet helemaal in elkaar geklapt is toen voormalig bondskanselier Helmut Kohl verwikkeld raakte in een partijfinancieringsschandaal. Maar reële beleidservaring heeft Merkel niet. Stoiber des te meer. Hij heeft een lange staat van dienst in de Beierse politiek – momenteel is hij minister-president van de zuidelijke deelstaat. Hij heeft de naam een bekwaam en scherpzinnig politicus te zijn. In de partij lijkt een meerderheid ervan overtuigd dat hij meer kans maakt in de strijd tegen Schröder.
Maar sinds een week hangt boven Stoibers kandidatuur een donderwolk: volgens het weekblad Stern is ook Stoiber betrokken bij een schandaal van dubieuze partijfinanciering. Het Hamburgse weekblad beschuldigt zijn Beierse partij CSU ervan tussen 1993 en 1999 drie miljoen euro te veel aan overheidssubsidies te hebben verworven door slinkse boekhoudkundige ingrepen. De partij zou het bedrag van privéschenkingen (op basis waarvan de staatssteun wordt berekend) systematisch hebben opgeklopt door ook de abonnementsgelden voor de partijkrant en de partijnieuwsservice als donaties te registreren.
De CSU-partijleiding heeft het verhaal van Stern onmiddellijk ‘geneutraliseerd’: de parlementscommissie die de partijfinanciering controleert, was op de hoogte van de CSU-werkwijze en heeft er nooit kritiek op geformuleerd. Het Duitse gerecht heeft ook al laten weten geen reden te zien voor strafrechtelijke vervolging. Kandidaat-kanselier Stoiber moet maar hopen dat de ‘affaire’ blijft wat ze tot nu toe lijkt te zijn: een storm in een glas water.
C.A.
